Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, με αφορμή την υπόθεση ενός Τούρκου υπηκόου, αποφάνθηκε σήμερα ότι ο αιτών άσυλο σε χώρα μέλος της ΕΕ μπορεί, βάσει του εθνικού δικαίου, να παραμείνει υπό κράτηση με σκοπό την απομάκρυνσή του λόγω παράνομης διαμονής, αν η αίτηση ασύλου υποβλήθηκε με μοναδικό σκοπό να καθυστερήσει ή να ματαιωθεί η εκτέλεση της αποφάσεως περί επιστροφής.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επισημαίνει ωστόσο ότι οι εθνικές αρχές πρέπει να εξετάζουν κατά περίπτωση αν τούτο ισχύει και αν είναι αντικειμενικώς αναγκαία και αναλογική η διατήρηση της κρατήσεως του αιτούντος άσυλο για να αποφευχθεί η οριστική αποφυγή της επιστροφής του.
Αναλυτικά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι η «οδηγία περί επιστροφής» προβλέπει κοινούς κανόνες και διαδικασίες εφαρμοστέες στα κράτη μέλη της ΕΕ για την απομάκρυνση των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών στο έδαφός τους. Οι υπήκοοι αυτοί μπορούν, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να τίθενται υπό κράτηση για μία περίοδο η οποία δεν μπορεί, κατά γενικό κανόνα, να υπερβαίνει το εξάμηνο για να διασφαλισθεί η επιτυχής απομάκρυνσή τους.
Η υπόθεση αυτή έφθασε στο Ευρωδικαστήριο με αφορμή τη σύλληψη και κράτηση ενός Τούρκου υπηκόου, του Μ. Αρσλάν, από την τσεχική αστυνομία λόγω παράνομης διαμονής. Την επομένη της σύλληψης οι τσεχικές αρχές εξέδωσαν απόφαση περί απομακρύνσεώς του και, με δεύτερη απόφαση που ελήφθη μερικές ημέρες αργότερα, καθόρισαν τη διάρκεια της κρατήσεώς του σε 60 ημέρες, με το αιτιολογικό ότι μπορούσε να εξαχθεί το βάσιμο συμπέρασμα ότι ο Αρσλάν θα παρεμπόδιζε την εκτέλεση της αποφάσεως περί απομακρύνσεώς του.
Στη δεύτερη απόφαση διαλαμβανόταν, μεταξύ άλλων, ότι ο ενδιαφερόμενος είχε εισέλθει παρανόμως στον χώρο Σένγκεν, για να αποφύγει τους συνοριακούς ελέγχους, και είχε διαμείνει διαδοχικώς στην Αυστρία και στην Τσεχική Δημοκρατία χωρίς ταξιδιωτικά έγγραφα ούτε θεώρηση. Επιπλέον, η απόφαση αυτή ανέφερε ότι ο Αρσλάν είχε ήδη εντοπιστεί το 2009 στην ελληνική επικράτεια έχοντας στην κατοχή του πλαστό διαβατήριο και ότι, εν συνεχεία, είχε σταλεί στη χώρα καταγωγής του και τα στοιχεία του είχαν εισαχθεί στο Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν ως προσώπου του οποίου η είσοδος στο έδαφος των κρατών του χώρου Σένγκεν απαγορεύεται για το χρονικό διάστημα από τις 26 Ιανουαρίου 2010 έως τις 26 Ιανουαρίου 2013. Την ημέρα της εκδόσεως της αποφάσεως αυτής, ο Αρσλάν κατέθεσε αίτηση ασύλου. Κατά την περίοδο εξετάσεως της αιτήσεως αυτής, η κράτηση παρατάθηκε κατά 120 ημέρες.
Ο Αρσλάν αμφισβήτησε ενώπιον των τσεχικών δικαστηρίων τη νομιμότητα της τελευταίας αυτής αποφάσεως περί παρατάσεως της κρατήσεώς του. Εντωμεταξύ, η κράτησή του τερματίστηκε, καθόσον παρήλθε ο ανώτατος χρόνος κράτησης των έξι μηνών, απορρίφθηκε δε και η αίτησή του περί παροχής ασύλου.
Στη συνέχεια το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της Τσεχικής Δημοκρατίας, που επιλήφθηκε της διαφοράς, ρώτησε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αν ο αιτών άσυλο μπορεί να κρατείται νομίμως με σκοπό την απομάκρυνσή του από το έδαφος της Ένωσης λόγω παράνομης διαμονής.
Με την εκδοθείσα σήμερα απόφασή του, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο διαπιστώνει, καταρχάς, ότι ο αιτών άσυλο έχει το δικαίωμα να παραμείνει στο έδαφος του κράτους μέλους που είναι αρμόδιο για την εξέταση της αιτήσεώς του, τουλάχιστον έως ότου η αίτησή του αυτή απορριφθεί σε πρώτο βαθμό. Κατά συνέπεια, δεν μπορεί να θεωρείται, κατά την περίοδο αυτή, ότι διαμένει παρανόμως εντός του κράτους αυτού. Το Δικαστήριο διευκρινίζει συναφώς ότι τα κράτη μέλη μπορούν μάλιστα να διευρύνουν το δικαίωμα αυτό, επιτρέποντας στους αιτούντες άσυλο να παραμείνουν στο έδαφος τους μέχρι να εκδοθεί οριστική απόφαση επί της αιτήσεώς τους.
Ακολούθως, το Δικαστήριο υπογραμμίζει ότι επί του παρόντος εναπόκειται στα κράτη μέλη να καθορίζουν, τηρώντας πλήρως τις υποχρεώσεις τους που απορρέουν τόσο από το διεθνές δίκαιο όσο και από το δίκαιο της Ένωσης, τους λόγους για τους οποίους μπορεί να τεθεί ή να παραμείνει υπό κράτηση ο αιτών άσυλο. Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο επισημαίνει ότι, εν προκειμένω, ο Αρσλάν τέθηκε υπό κράτηση για τον λόγο ότι η συμπεριφορά του δημιουργούσε φόβους ότι θα διέφευγε και ότι η αίτηση ασύλου φαίνεται να είχε υποβληθεί με μοναδικό σκοπό να καθυστερήσει, ή ακόμη και να ματαιώσει, την εκτέλεση της αποφάσεως περί επιστροφής που εκδόθηκε κατ’ αυτού.
Τέλος, το Δικαστήριο διευκρινίζει ότι από το γεγονός και μόνον ότι ο αιτών άσυλο, κατά την υποβολή της αιτήσεώς του, αποτελεί αντικείμενο αποφάσεως περί επιστροφής και έχει τεθεί υπό κράτηση δεν μπορεί να τεκμαίρεται ότι αυτός υπέβαλε την αίτηση αυτή με μοναδικό σκοπό να καθυστερήσει ή να ματαιώσει την εκτέλεση της αποφάσεως περί επιστροφής. Ο ενδεχομένως καταχρηστικός χαρακτήρας της υποβολής της αιτήσεως ασύλου πρέπει να εξετάζεται κατά περίπτωση. Οι εθνικές αρχές πρέπει επίσης να εκτιμούν αν είναι αντικειμενικώς αναγκαία και αναλογική η διατήρηση της κρατήσεως του αιτούντος άσυλο.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Συνεργασία Ελλάδας – ΕΕ για μεταναστευτικό και άσυλο
ΕΕ: Πρόσβαση της αστυνομίας στα δακτυλικά αποτυπώματα όσων ζητούν πολιτικό άσυλο