Οι έξι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν που στοχεύει το Ισραήλ

Το Ιράν εξαπέλυσε τη μεγαλύτερη επίθεσή του κατά του Ισραήλ, εκτοξεύοντας τουλάχιστον 180 βαλλιστικούς πυραύλους, οι περισσότεροι από τους οποίους, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του Ισραήλ, των ΗΠΑ και της Ιορδανίας, αναχαιτίστηκαν από την αντιπυραυλική άμυνα που χρησιμοποιούν οι χώρες αυτές.

Μετά τη μεγάλης κλίμακας πυραυλική επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ την Τρίτη (01.10.2024), υπάρχουν εικασίες ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να πλήξει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, όπως έχει απειλήσει εδώ και καιρό ότι θα κάνει. 

Η εμπλοκή του Ιράν και οι πυρηνικές του φιλοδοξίες θέτουν νέα επικίνδυνα δεδομένα, ενώ οι ΗΠΑ καλούνται να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο σε αυτό το εξαιρετικά τεταμένο σκηνικό.

Το Reuters παρουσιάζει ορισμένες από τις κύριες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν.

Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν εκτείνεται σε πολλές τοποθεσίες. Ενώ η απειλή ισραηλινών αεροπορικών επιδρομών ελλοχεύει εδώ και δεκαετίες, μόνο ορισμένες από τις τοποθεσίες του έχουν κατασκευαστεί υπόγεια.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο πυρηνικός παρατηρητής του ΟΗΕ πιστεύουν ότι το Ιράν είχε ένα συντονισμένο, μυστικό πρόγραμμα πυρηνικών όπλων, το οποίο σταμάτησε το 2003. Η Ισλαμική Δημοκρατία αρνείται ότι είχε ποτέ ένα ή ότι σχεδιάζει να αποκτήσει.

Το Ιράν είχε συμφωνήσει να περιορίσει τις πυρηνικές του δραστηριότητες με αντάλλαγμα την απαλλαγή από τις διεθνείς κυρώσεις στο πλαίσιο μιας συμφωνίας του 2015 με τις παγκόσμιες δυνάμεις. Το σύμφωνο αυτό κατέρρευσε μετά την αποχώρηση του τότε προέδρου Ντόναλντ Τραμπ από τις ΗΠΑ το 2018 και το Ιράν άρχισε να εγκαταλείπει τους περιορισμούς το επόμενο έτος.

Έκτοτε το Ιράν επεκτείνει το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου, μειώνοντας τον λεγόμενο «χρόνο διάσπασης» που θα χρειαζόταν για να παράγει αρκετό ουράνιο οπλικού βαθμού για μια πυρηνική βόμβα σε μερικές εβδομάδες από τουλάχιστον ένα έτος που ήταν βάσει της συμφωνίας του 2015.

Η πραγματική κατασκευή μιας βόμβας με αυτό το υλικό θα έπαιρνε περισσότερο χρόνο. Το πόσο είναι λιγότερο ξεκάθαρο και αποτελεί αντικείμενο συζήτησης.

Το Ιράν εμπλουτίζει τώρα ουράνιο σε ποσοστό έως και 60%, δηλαδή κοντά στο 90% που απαιτείται για την παραγωγή πυρηνικών όπλων, σε δύο εγκαταστάσεις, και θεωρητικά διαθέτει αρκετό υλικό εμπλουτισμένο σε αυτό το επίπεδο για σχεδόν τέσσερις βόμβες, σύμφωνα με ένα μέτρο της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), του παρατηρητή του ΟΗΕ.

Πυρηνικές εγκαταστάσεις στη Νατάνζ

Πρόκειται για την κύρια μονάδα που προγράμματος εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν και επιβλέπεται από επιθεωρητές της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA), την υπηρεσία του ΟΗΕ για τον έλεγχο των πυρηνικών.

Βρίσκονται στην έρημο έξω από τη σιιτική μουσουλμανική ιερή πόλη Qom, νότια της Τεχεράνης.

Το Νατάνζ στεγάζει εγκαταστάσεις που περιλαμβάνουν δύο εργοστάσια εμπλουτισμού ουρανίου: το τεράστιο, υπόγειο εργοστάσιο εμπλουτισμού καυσίμων (FEP) και το υπέργειο πιλοτικό εργοστάσιο εμπλουτισμού καυσίμων (PFEP).

Εξόριστα μέλη της αντιπολίτευσης του Ιράν αποκάλυψαν το 2002 ότι το Ιράν κατασκευάζει κρυφά τη Νατάνζ, πυροδοτώντας μια διπλωματική αντιπαράθεση μεταξύ της Δύσης και του Ιράν σχετικά με τις πυρηνικές προθέσεις του, η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Το FEP κατασκευάστηκε για εμπλουτισμό ουρανίου σε εμπορική κλίμακα, ικανό να φιλοξενήσει 50.000 φυγοκεντρικές μηχανές. Περίπου 14.000 φυγόκεντροι είναι εγκατεστημένοι εκεί σήμερα, εκ των οποίων περίπου 11.000 βρίσκονται σε λειτουργία, διυλίζοντας ουράνιο σε καθαρότητα έως και 5%.

Διπλωμάτες με γνώση των εργασιών στη Νατάνζ περιγράφουν ότι το FEP βρίσκεται περίπου τρεις ορόφους κάτω από το έδαφος. Εδώ και καιρό υπάρχει συζήτηση σχετικά με το πόση ζημιά θα μπορούσαν να του προκαλέσουν οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές.

Ζημιές έχουν προκληθεί στις φυγόκεντρες στο FEP με άλλα μέσα, συμπεριλαμβανομένης της έκρηξης και της διακοπής ρεύματος τον Απρίλιο του 2021 που το Ιράν δήλωσε ότι ήταν επίθεση από το Ισραήλ.

Εργοστάσιο του Φορντό

Το εργοστάσιο εμπλουτισμού καυσίμου του Φορντό είναι μια ιρανική υπόγεια εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου που βρίσκεται 20 μίλια βορειοανατολικά της ιρανικής πόλης Κομ, κοντά στο χωριό Fordow, σε μια πρώην βάση του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης.

Επειδή είναι σκαμμένο σε ένα βουνό θεωρείται καλύτερα προστατευμένος από πιθανό βομβαρδισμό από ό,τι το FEP.

Η συμφωνία του 2015 με τις μεγάλες δυνάμεις δεν επέτρεπε στο Ιράν να προχωρήσει σε διαδικασία εμπλουτισμού στη συγκεκριμένη εγκατάσταση. Τώρα διαθέτει περισσότερες από 1.000 συσκευές φυγοκέντρησης που λειτουργούν εκεί, ένα μέρος από αυτές είναι προηγμένες IR-6 που έχουν τη δυνατότητα να εμπλουτίζουν ουράνιο έως και 60% κοντά στα επίπεδα που απαιτούνται για την κατασκευή πυρηνικού όπλου.

Επιπλέον, το Ιράν διπλασίασε πρόσφατα τον αριθμό των συσκευών φυγοκέντρησης που έχουν εγκατασταθεί στο συγκεριμένο εργοστάσιο, με όλες τις νέες να είναι μηχανές IR-6.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Βρετανία και η Γαλλία ανακοίνωσαν το 2009 ότι το Ιράν κατασκεύαζε κρυφά το Φορντό εδώ και χρόνια και δεν είχε ενημερώσει τον ΙΑΕΑ. Ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα δήλωσε τότε: «Το Ιράν είναι ένα από τα πιο επικίνδυνα κράτη μέλη του Ιράν:

«Το μέγεθος και η διαμόρφωση αυτής της εγκατάστασης δεν συνάδει με ένα ειρηνικό πρόγραμμα».

Ισφαχάν

Το Ιράν διαθέτει ένα μεγάλο κέντρο πυρηνικής τεχνολογίας στα περίχωρα του Ισφαχάν, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης του.

Περιλαμβάνει τη μονάδα κατασκευής πλακών καυσίμου (FPFP) και την εγκατάσταση μετατροπής ουρανίου (UCF) που μπορεί να επεξεργαστεί το ουράνιο σε εξαφθοριούχο ουράνιο.

Στο Ισφαχάν υπάρχει εξοπλισμός για την παραγωγή μετάλλου ουρανίου, μια διαδικασία που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη, καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή του πυρήνα μιας πυρηνικής βόμβας.

Αντιδραστήρας Χοντάμπ

Το Ιράν διαθέτει έναν ερευνητικό αντιδραστήρα βαρέος ύδατος που αρχικά ονομαζόταν Arak και τώρα Khondab.

Αυτοί οι αντιδραστήρες αποτελούν κίνδυνο διάδοσης των πυρηνικών όπλων επειδή μπορούν εύκολα να παράγουν πλουτώνιο το οποίο, όπως και το εμπλουτισμένο ουράνιο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ατομικές βόμβες.

Το Ιράν συμφώνησε να κλείσει τον αντιδραστήρα στο Αράκ – περίπου 250 χλμ. νοτιοδυτικά της Τεχεράνης- βάσει της συμφωνίας του 2015. Οι ξένες δυνάμεις που υπέγραψαν τη συμφωνία είπαν πως το εργοστάσιο θα μπορούσε εντέλει να παραγάγει πλουτώνιο, το οποίο μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί σε ατομικές βόμβες.

Στο Ιράν επετράπη όμως να παράγει μια περιορισμένη ποσότητα βαρέος ύδατος και η Τεχεράνη εργάζεται για τον επανασχεδιασμό του αντιδραστήρα. Η Τεχεράνη λέει ότι θα κατασκευάσει ισότοπα για ιατρική και γεωργική χρήση.

Το Κέντρο Ερευνών Τεχεράνης

Οι εγκαταστάσεις πυρηνικής έρευνας του Ιράν στην Τεχεράνη περιλαμβάνουν έναν ερευνητικό αντιδραστήρα.

Πυρηνικός σταθμός του Μπουσέρ

Ο μοναδικός πυρηνικός σταθμός του Ιράν που λειτουργεί, στις ακτές του Κόλπου, χρησιμοποιεί ρωσικά καύσιμα, τα οποία η Ρωσία παίρνει πίσω όταν καταναλωθούν με σκοπό να σταματήσει η Τεχεράνη τον εμπλουτισμό ουρανίου.