Όλαφ Σολτς: Γιατί έχασε ο κοκκινομάλλης Mr Merkel

Ο μεγάλος ηττημένος των γερμανικών εκλογών με 16,4% είναι αναμφισβήτητα ο Όλαφ Σολτς. Νομικός, υπουργός και καγκελάριος έχασε στις πρόωρες εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου 2025 με τον Φρίντριχ Μερτς, επικεφαλής της χριστιανοδημοκρατικής αντιπολίτευσης (CDU) να τον διαδέχεται στην καγΚελαρία και να παίρνει τη θέση του στην ιστορία ως τον Σοσιαλδημοκράτη καγκελάριο με την πιο σύντομη, μέχρι στιγμής, θητεία στη μεταπολεμική Γερμανία, σημειώνει η DW.

Οι πρόωρες εκλογές στη Γερμανία σηματοδοτούν το τέλος της θητείας του Όλαφ Σολτς, με το SPD (Σοσιαλδημοκράτες) να καταγράφει ιστορικά χαμηλό ποσοστό. Οι Χριστιανοδημοκράτες με το CDU αναδείχθηκαν πρώτο κόμμα, αλλά με μειωμένη δύναμη, ενώ η λαϊκή δεξία AfD (Εναλλακτική για την Γερμανία) γνώρισε πρωτοφανή άνοδο, που τη φέρενι στη δεύτερη θέση και αναλαμβάνοντας τον ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Παρά τα απογοητευτικά μηνύματα των δημοσκοπήσεων, ο Σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος Όλαφ Σολτς διεκδίκησε την επανεκλογή του και πόνταρε στη νίκη μέχρι την τελευταία στιγμή αλλά δεν τα κατάφερε.

Στο debate Σολτς-Μερτς προηγήθηκε στις αρχές του Φεβρουαρίου, ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) έδειξε θάρρος και αποφασιστικότητα. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, η μαχητικότητα του Σολτς – μια ιδιότητα που οι Γερμανοί δεν είχαν συνηθίσει στα τρία χρόνια της καγκελαρίας του – τον βοήθησε να κερδίσει πόντους απέναντι στον αντίπαλό του, Φρίντριχ Μερτς, υποψήφιο της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU).

Ωστόσο, παρόλο που οι περισσότεροι παρατηρητές έκριναν ότι ο Σολτς κέρδισε οριακά το debate, αυτό το είδος νίκης δεν ήταν αρκετό για να καλύψει το χαμένο έδαφος και να φτάσει το κόμμα του να κερδίσει τους συντηρητικούς του Φρίντριχ Μερτς στις πρόωρες εκλογές.

Παρόλα αυτά, οι Σοσιαλδημοκράτες παραμένουν ο πιο πιθανός εταίρος συνασπισμού για τους συντηρητικούς και όπως όλα δείχνουν θα συμμετάσχουν στη νέα κυβέρνηση υπό τον Μερτς. Ήδη έγινε το πρώτο τηλεφώνημα του Φρίντριχ Μερτς με το SPD για τον μεγάλο συνασπισμό. Τα δυο κόμματα μαζί, θα συγκέντρωναν αρκετές έδρες ώστε να κυβερνήσουν συμμαχικά, αν και το SPD βρίσκεται σε αποδυναμωμένη θέση.

Ο Σολτς παραδέχθηκε τη βαριά ήττα, κάνοντας λόγο για «πικρό εκλογικό αποτέλεσμα» και ξεκαθάρισε ότι δεν θα εκπροσωπήσει το SPD σε διαπραγματεύσεις για κυβερνητικό συνασπισμό και η πολιτική του καριέρα – τουλάχιστον στο πλαίσιο των εκλογών τελειώνει.

Η άνοδος και η πτώση του Σολτς

Πρόκειται για ένα απογοητευτικό φινάλε για τον πρώην νομικό και επαγγελματία πολιτικό που εντάχθηκε στο κόμμα του πρώην καγκελαρίου Βίλι Μπραντ το 1975, των Σοσιαλδημοκρατών (SPD), σε ηλικία μόλις 17 ετών.

Με σγουρά κόκκινα μαλλιά τότε, ο γιος ενός κλωστοϋφαντουργού που γεννήθηκε τον Ιούνιο του 1958 στην Κάτω Σαξονία της Γερμανίας και μεγάλωσε στο Αμβούργο, σπούδασε Νομική κι εργάστηκε ως δικηγόρος – εργατολόγος. Μέσα από την καριέρα του είδε πώς λειτουργεί η οικονομία και η επιχειρηματικότητα, όπως έχει παραδεχτεί ο ίδιος.

Στη συνέχεια μπήκε ενεργά στην πολιτική και ανέβηκε στις τάξεις του SPD ως φλογερός υποστηρικτής της σοσιαλιστικής πολιτικής και του πυρηνικού αφοπλισμού. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’90, είχε τροποποιήσει την πολιτική του και εισήλθε στη Μπούντεσταγκ, όπου αναρριχήθηκε σταθερά στην ιεραρχία του κόμματος για να γίνει τελικά γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου και αντικαγκελάριος – σε κυβερνήσεις υπό την τότε καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ – καθώς και επικεφαλής του SPD και δήμαρχος του Αμβούργου.

Συγκυβέρνησε με τη Μέρκελ και μάλιστα από την κομβική θέση του υπουργού Οικονομικών, ήταν δηλαδή ο αντικαταστάτης του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. 

Το 2021, μετά από τέσσερις θητείες της Μέρκελ, ο Σολτς κατάφερε να νικήσει τους Γερμανούς Χριστιανοδημοκράτες του CDU χάρη σε έναν απροσδόκητα αδύναμο αντίπαλο, τον Άρμιν Λάσετ, και να γίνει καγκελάριος. Ο Σολτς είχε καλλιεργήσει την εικόνα ενός σοβαρού, μετριοπαθούς πολιτικού, βασίζοντας την εκστρατεία του σε μια υπόσχεση να δείξει «περισσότερο σεβασμό» προς την εργατική τάξη. Για τον Σολτς η καγκελαρία ήταν το αποκορύφωμα μίας μακράς πολιτικής σταδιοδρομίας.

Αποφασιστικής σημασίας ήταν και η θητεία του ως Γενικός Γραμματέας του SPD την περίοδο 2002-2004, στο πλευρό του σοσιαλδημοκράτη καγκελάριου Γκέρχαρντ Σρέντερ που του… κόλλησε κι ένα παρατσούκλι, το «Scholzomat», σύνθεση του επιθέτου του «Scholz» και της λέξης «Automat», που σημαίνει «αυτόματος πωλητής». Ισχυρίζονταν ότι, ως Γενικός Γραμματέας του SPD, ο Σολτς μιλούσε με τυποποιημένες τεχνοκρατικές φράσεις, ωσάν να ήταν μία μηχανή με αποστολή να «πουλάει» την κυβερνητική πολιτική, χωρίς καμία έκφραση συναισθημάτων.

Από την άλλη οι αντίπαλοί του, τον αποκαλούσαν «Σόλτσεν» – μια λέξη που παίζει με το επίθετό του καγκελάριου και σημαίνει «αναβάλλω» – καθώς ανέβαλε συνεχώς κρίσιμες αποφάσεις.

«Ο Σολτς εκπέμπει σεμνότητα, όπως έκανε και η Μέρκελ», δήλωσε ο Mark Schieritz, συγγραφέας της βιογραφίας του Σολτς, στο Foreign Policy.

«Κανένας από τους δύο δεν είναι αυστηρά ιδεολογικός ούτε επιδιώκει τη σύγκρουση», πρόσθεσε ο Schieritz. «Απευθύνονται πέρα από τα όρια για να διαπραγματευτούν λύσεις. Αυτό λειτούργησε καλά για τον Σολτς για μεγάλο διάστημα, αλλά τελικά οδήγησε και στην πτώση του».

Η συνέχεια; Μια κυβέρνηση συνασπισμού – το περίφημο «Φανάρι» (κόκκινο-πράσινο-κίτρινο) – που υποσχέθηκε να φέρει κοινωνικό, οικολογικό και επιχειρηματικό μετασχηματισμό στη Γερμανία. Ωστόσο, όλα ανατράπηκαν όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία το 2022, οδηγώντας την Ευρώπη σε κρίση.

«Ο πόλεμος της Ρωσίας έριξε τη Γερμανία σε μια τεράστια κρίση που κανείς δεν είχε προβλέψει – ίσως τη μεγαλύτερη που έχει αντιμετωπίσει ποτέ», δήλωσε ο Lars Haider, αρχισυντάκτης της καθημερινής εφημερίδας Hamburger Abendblatt και στενός παρατηρητής της καριέρας του Σολτς.

«Υπό την ηγεσία του Σολτς», πρόσθεσε, «ο κυβερνητικός συνασπισμός λειτούργησε εξαιρετικά — σαν μια ομάδα συγκεντρωμένη σε έναν στόχο. Οι Γερμανοί ένιωθαν ότι η ηγεσία τους στεκόταν στο πλευρό τους».

Παρά το «σημείο καμπής» (Zeitenwende) που κήρυξε ο Σολτς στην Μπούντεσταγκ στις 28.02.2022 για το δόγμα της γερμανικής άμυνας, με αύξηση στρατιωτικών δαπανών και στήριξη προς την Ουκρανία, η εσωτερική κρίση επιδεινώθηκε με την απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου της Γερμανίας τον Νοέμβριο του 2023, η οποία κατέρριψε το επενδυτικό πακέτο της κυβέρνησης για την κλιματική αλλαγή. Το πλήγμα αυτό αποκάλυψε βαθιές διαφορές μεταξύ των κομμάτων του συνασπισμού και προκάλεσε την τελική πτώση της κυβέρνησης.

Ο Σολτς, προσπαθώντας να κρατήσει ενωμένο τον συνασπισμό, έχασε με τον μέσο Γερμανό. 

Ο προϋπολογισμός μετατράπηκε σε πεδίο μάχης, και ο υπουργός Οικονομικών, Κρίστιαν Λίντνερ, αρνήθηκε πεισματικά να χαλαρώσει το «φρένο χρέους», οδηγώντας σε πολιτικό αδιέξοδο.

Η αποτυχία του Σολτς σηματοδοτεί το τέλος της εποχής Μέρκελ. Ενώ ο Σολτς θα μπορούσε να είχε παραχωρήσει τη θέση του στον δημοφιλή Σοσιαλδημοκράτη και υπουργό Άμυνας Μπόρις Πιστόριους, προτίμησε να μείνει μέχρι τέλους, για να αποχωρήσει, τελικά, ηττημένος.

Πληροφορίες από DW, Foreign Policy