Επί αιώνες στην Κίνα, αλλά και στην Ευρώπη, τα πόδια δένονταν για να χωρέσουν σε μοδάτα παπούτσια και για να ξεχωρίσουν κοινωνικά. Εάν σήμερα το παπούτσι είναι πολύ πιο βολικό, η ιδέα του εξαναγκασμού παραμένει.
Μια έκθεση με τίτλο «Marche et Demarche» διατρέχει την ιστορία του παπουτσιού στο Μουσείο Διακοσμητικών Τεχνών εξερευνώντας την σχέση του σώματος με το παπούτσι, ως το πιο επίμονο παράδειγμα δια της μόδας επιβολής μίας ιδανικής φόρμας στην ανθρώπινη ανατομία.
Η έμπνευση προέρχεται από το υπόδημα που φορούσε η Μαρία Αντουανέτα το 1792 που αντιστοιχεί στο νούμερο 33, διηγείται ο Denis Bruna, ιστορικός μόδας και υπεύθυνος της έκθεσης. Τα άλλα μοντέλα των παπoυτσιών που ανήκαν σε αριστοκράτες και μπουρζουά του 18ου και 19ου αιώνα δεν είναι πολύ μεγαλύτερα.
«Πώς μπόρεσαν να χωρέσουν πόδια ενηλίκων σε τόσο μικρά παπούτσια;», αναρωτιέται.
Η εξήγηση είναι ότι οι άνθρωποι που ανήκαν στις ανώτερες τάξεις δεν περπατούσαν. Εμεναν κλεισμένοι στο σπίτι. Μόνο οι άνθρωποι του λαού, με τα μεγάλα πόδια τους, ήταν υποχρεωμένοι να αντιμετωπίσουν τις λακκούβες, την λάσπη και τις βρωμιές, εξηγεί ο ιστορικός.
Εγχειρίδιο ποδολογίας του 1802 συμβούλευε: για να έχει κανείς ωραία πόδια πρέπει «να τυλίγονται τα δάκτυλα του ποδιού με επιδέσμους. Η γενιά των αρχών του 20ού αιώνα είχε λεπτά πόδια διότι κατά την διάρκεια της παιδικής ηλικίας τα παπούτσια ήταν ένα ή δύο νούμερα μικρότερα από το κανονικό.
Το παπούτσι ως ερωτικό αντικείμενο
Η λατρεία του μικροσκοπικού ποδιού έρχεται από την Κίνα, όπου από τον 11ο αιώνα δίπλωναν τα δάκτυλα των ποδιών των κοριτσιών κάτω από το πέλμα από την ηλικία των 5 ετών.
«Ορισμένες φορές δεν δίσταζαν να σπάσουν με μεταλλική ράβδο τα οστά ώστε να τελειοποιηθεί το δίπλωμα. Το ιδεώδες ήταν στην ενήλικη ζωή η γυναίκα να μην ξεπεράσει το νούμερο 26 και να έχει πόδια στο σχήμα που έχει το μπουμπούκι του λωτού», λέει ο ιστορικός.
«Τα κορίτσια καμάρωναν για τα μικρά τους πόδια που υπόσχονταν έναν καλό γάμο» και αυτό το μπουμπούκι του λωτού που φορούσε πάντα υπόδημα, ακόμη και κατά τις ερωτικές περιπτύξεις, όπως δείχνει ένας πίνακας, ήταν ένα πολύτιμο για τους άνδρες ερωτικό αντικείμενο.
Το θέμα περιλαμβάνεται στο τμήμα της έκθεσης που είναι αφιερωμένο στον φετιχισμό. Εκεί, πίσω από τις μαύρες κουρτίνες διακρίνει κανείς πολύ ψηλές μπότες με πολύ σφιχτά κορδόνια, που παραπέμπουν στις φαντασιώσεις των πελατών των οίκων ανοχής.
Το 2007, ο σκηνοθέτης Ντέιβιντ Λιντς φωτογράφισε τις χορεύτριες του Crazy Horse με γόβες Louboutin με πανύψηλα τακούνια στιλέτο, ορισμένες αδύνατο να φορεθούν, αξεσουάρ ενός φετιχιστικού κόσμου.
12ποντα τακούνια
Η άνεση δεν εμφανίζεται στον κόσμο του υποδήματος παρά στο δεύτερο ήμισυ του 20ού αιώνα.
Στην τελευταία επίδειξη μόδας του οίκου Dior τον Ιούλιο, το τακούνι βρίσκεται σχεδόν σε απαγόρευση, αφού η ιταλίδα φεμινίστρια δημιουργός Maria Grazia Chiuri φαντάστηκε τα παπούτσια αποτελούμενα μόνο από μία σόλα κολλημένη στην πατούσα.
Για την στυλίστρια, από ανθρωπολογικής απόψεως, το τακούνι είναι «η σύγχρονη εξέλιξη του κινέζικου ποδιού-λωτού».
«Are clothes modern?», έγραφε σε ένα φόρεμα-τυνίκ της επίδειξης του Dior. Είναι ο τίτλος του περίφημου βιβλίου του αρχιτέκτονα Bernard Rudofsky (1947), πηγή έμπνευσης της κολεξιόν Dior.
Στο βιβλίο, ο αρχιτέκτονας τονίζει ότι διαμορφώνουμε τα πόδια μας για να τα προσομοιάσουμε σε ένα ορισμένο ιδεώδες.
Για να το κάνει αντιληπτό, η έκθεση καλεί τον επισκέπτη να φορέσει πελώριες πλατφόρμες ή παπούτσια με υπερμεγέθεις μύτες και να δοκιμάσει να περπατήσει στηριζόμενος σε μπάρες.
Σε άλλο τμήμα προβάλλεται μία επιλογή εμβληματικών σκηνών του σινεμά, με τα βήματα θρύλων όπως η Μέριλιν Μονρό ή η Ζαν Μορό επάνω σε τακούνια.
«Σήμερα, εδώ και καμιά εικοσαριά χρόνια, με τα sneakers, η άνεση προέχει στην επιλογή του παπουτσιού», λέει ο Denis Bruna, αλλά οι πολιτισμικές προσταγές εξακολουθούν να επηρεάζουν τις επιλογές μας.
«Υπάρχουν κορίτσια που με ρωτούν γιατί δεν βρίσκουν πια 12ποντα τακούνια», λέει ο Pierre Hardy, δημιουργός γυναικείων υποδημάτων πολυτελείας και ένας από τους πρώτους που έκαναν τα sneaker σικ για τους άνδρες.
«Για μένα, κανείς δεν μπορεί να περπατήσει σε 12ποντα τακούνια…αλλά μερικά κορίτσια τα λατρεύουν, πράγμα που φαίνεται μάλλον παράδοξο, έως θαυματουργό…».
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163