Πώς Τραμπ και Πούτιν αιφνιδίασαν την Ευρώπη με το deal για την Ουκρανία

Τα πάνω κάτω ήρθαν στο παγκόσμιο διπλωματικό σκηνικό μετά το τηλεφώνημα ανάμεσα στον Ντόναλντ Τραμπ και του Βλαντιμίρ Πούτιν για τον πόλεμο στην Ουκρανία με την Ευρώπη να παρακολουθεί σε ρόλο παρατηρητή τις εξελίξεις.

Ντόναλντ Τραμπ και Βλαντίμιρ Πούτιν αιφνιδίασαν την Ευρώπη με την ανακοίνωση άμεσης έναρξης των συνομιλιών για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, ενώ ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Πιτ Χέγκσεθ ξεκαθαρίζει ότι οι στόχοι της Ουκρανίας δεν θα επιτευχθούν

Το περιβόητο τηλεφώνημα που όλοι περίμεναν μεταξύ του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον Ρώσο ομόλογό του Βλαντιμίρ Πούτιν έγινε και οι δύο άνδρες, στην πρώτη τους επίσημη τηλεφωνική επικοινωνία, συμφώνησαν για την άμεση έναρξη διαπραγματεύσεων με στόχο τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Ωστόσο, σύμφωνα με τα νέα δεδομένα, η Ουκρανία και κατ’ επέκταση η Ευρώπη, θα κληθούν να πληρώσουν το μεγάλο τίμημα που θα προκύψει από τις συμφωνίες των δυο ηγετών.

«Ήρθε η στιγμή που Ευρωπαίοι και Ουκρανοί θα φοβούνται για μήνες, αν όχι για χρόνια» σχολιάζει το Politico υπονοώντας την συμμαχία μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας και το σκληρό αλισβερίσι που θα ακολουθήσει.

«Τελικά ήρθε, ένα χειμωνιάτικο απόγευμα, καθώς το Κίεβο πάγωσε από τις χαμηλές θερμοκρασίες; η από το ξαφνικό ειρηνευτικό σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ που θα φέρει σοκαριστές επιπτώσεις τους συμμάχους της Ουκρανίας;» συνεχίζει το δημοσίευμα.

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ουσιαστικά ζητήσει χρόνο για την υποστήριξή τους στην Ουκρανία, καθώς αντιστέκονται στην ρωσική εισβολή, με τον Τραμπ να ανακοινώνει άμεσες διαπραγματεύσεις με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και να λέει στον ηγέτη της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι να εγκαταλείψει την ελπίδα να πάρει πίσω όλη τη γη που έχει καταλάβει η Ρωσία».

Σύμφωνα με το Politico ο υπουργός Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ ήταν ο πρώτος που αποκάλυψε τη θέση των ΗΠΑ σε συνάντηση που είχε στην έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες.

Ο Χέγκσεθ είπε στους ομολόγους του χαρακτηριστικά ότι για την Ουκρανία η επιστροφή στα προ του 2014 σύνορα, δεν είναι ένας ρεαλιστικός στόχος, αφήνοντας να εννοηθεί ότι το Κίεβο πρέπει να πάψει να διεκδικεί την περιοχή της Κριμαίας. Πρόκειται για την πιο ξεκάθαρη και ωμά διατυπωμένη δήλωση μέχρι στιγμής για την προσέγγιση της κυβέρνησης Τραμπ αναφορικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία.

«Θέλουμε, όπως εσείς, μια κυρίαρχη και ευημερούσα Ουκρανία. Αλλά πρέπει να ξεκινήσουμε αναγνωρίζοντας ότι η επιστροφή στα προ του 2014 σύνορα της Ουκρανίας είναι ένας μη ρεαλιστικός στόχος», είπε ο Χέγκσεθ στη συνάντηση περισσότερων από 40 χωρών που βοηθούν την Ουκρανία στον πόλεμό της κατά της ρωσικής εισβολής.

«Το να κυνηγάμε αυτόν τον απατηλό στόχο το μόνο που κάνει είναι να παρατείνει τον πόλεμο και να προκαλεί περισσότερα δεινά», πρόσθεσε. 

Ο Τραμπ έκρινε επίσης ότι η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, την οποία ζητεί το Κίεβο, αλλά είναι κόκκινη γραμμή για τη Μόσχα, δεν θα ήταν «ρεαλιστική». Είπε επίσης ότι «κάποια στιγμή πρέπει να γίνουν εκλογές» στην Ουκρανία.

«Μαύρη μέρα για την Ευρώπη»

Μουδιασμένα αντέδρασε η ΕΕ στο τηλεφώνημα Τραμπ-Πούτιν και τη συμφωνία για έναρξη ειρηνευτικών συνομιλιών στην Ουκρανία.

Oι Ευρωπαίοι υπουργοί Εξωτερικών συναντήθηκαν στο Παρίσι την Τετάρτη (12.02.2025), λέγοντας ότι μια ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία θα απαιτούσε τη συμμετοχή του Κιέβου και των Ευρωπαίων συμμάχων του. Η στρατηγική του Τραμπ έφερε αμηχανία στους ευρωπαίους διπλωμάτες που προσπαθούσαν να επεξεργαστούν τις λεπτομέρειες των ανακοινώσεων του Χέγκσεθ και του Τραμπ για να δουν πώς θα αντιδράσουν.

Η ωμή αλήθεια είναι ότι -σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης τουλάχιστον- οι σχέσεις με τον νέο Λευκό Οίκο είναι τόσο κακές που είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Δεν υπήρξε άμεσο σχόλιο από την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ενώ η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Κάγια Κάλλας δημοσίευσε στο X:

«Η ανεξαρτησία και η εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας είναι άνευ όρων» καθώς ξεκινούν οι ειρηνευτικές συνομιλίες. Προτεραιότητά μας πρέπει τώρα να είναι η ενίσχυση της Ουκρανίας και η παροχή ισχυρών εγγυήσεων ασφαλείας».

Ορισμένοι από τους συμμάχους της Ουκρανίας σε άλλα μέρη της Ευρώπης ήταν πιο ευθείς στην απόρριψη της προσέγγισης του Τραμπ.

«Πάντα τονίζαμε ότι … δεν θα ληφθεί καμία απόφαση για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία», δήλωσε στους δημοσιογράφους η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών Ανναλένα Μπάερμποκ.

«Η ειρήνη μπορεί να επιτευχθεί μόνο από κοινού. Και αυτό σημαίνει: με την Ουκρανία και με τους Ευρωπαίους».

Μιλώντας επίσης στο Politico, η υπουργός Εξωτερικών της Λετονίας Μπάιμπα Μπράζε είπε: «Ο ουκρανικός οργανισμός σε οποιεσδήποτε ειρηνευτικές συνομιλίες είναι ζωτικής σημασίας».

Σύμφωνα με την ίδια, ενώ οποιαδήποτε διπλωματία θα έπρεπε να εμπλέξει το Κίεβο, «για να υπάρξει επιτυχημένη ειρηνευτική συμφωνία, η Ρωσία πρέπει να αποδυναμωθεί στο πεδίο της μάχης. Η πολιτική, η οικονομία, η θρησκεία, τα μέσα ενημέρωσης, ο ιδιωτικός τομέας, η θρησκεία της Ρωσίας — όλα είναι προσανατολισμένα στον πόλεμο. Έτσι, η Ρωσία πρέπει να αναγκαστεί να σε ειρήνη».

Ο Μάρκο Μίχελσον, πρόεδρος της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του εσθονικού κοινοβουλίου, προειδοποίησε ότι «η σημερινή ημέρα μπορεί να μείνει στην ιστορία ως μια μαύρη ημέρα για την Ευρώπη», προσθέτοντας ότι είναι καιρός οι Ευρωπαίοι ηγέτες να «πάρουν τη μοίρα μας στα χέρια τους».

O Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ, αντιδρώντας στην είδηση, έγραψε στο X : «Το μόνο που χρειαζόμαστε είναι ειρήνη. ΜΙΑ ΑΠΛΗ ΕΙΡΗΝΗ. Η Ουκρανία, η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να εργαστούν σε αυτό από κοινού. ΜΑΖΙ».

Η βουλευτής του Οχάιο Μάρσι Κάπτουρ αποκάλεσε την Ουκρανία ως «τη γραμμή μάχης για την Ελευθερία στην ευρωπαϊκή ήπειρο» και δήλωσε ότι ο Ζελένσκι «πρέπει να ηγηθεί οποιασδήποτε διαπραγμάτευσης εκ μέρους του έθνους του».

Ο υπουργός Εξωτερικών της Ουγγαρίας Πέτερ Σζιτζάρτο, η κυβέρνηση του οποίου υπό την ηγεσία του Βίκτορ Όρμπαν είναι εδώ και καιρό φιλική με το Κρεμλίνο, ήταν πιο θετικός για την κλήση του Τραμπ με τον Πούτιν.

«Ζούμε στη σκιά του πολέμου εδώ και τρία χρόνια και εδώ και τρία χρόνια ελπίζουμε ότι ο πόλεμος θα τελειώσει», έγραψε στα social media. «Σήμερα, με το τηλεφώνημα μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Βλαντίμιρ Πούτιν, έχουμε έρθει ένα μεγάλο βήμα πιο κοντά στην εκπλήρωση αυτής της ελπίδας».
Από την πλευρά του, ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έδειξε γενναίο πρόσωπο σχετικά με τις συνομιλίες του τόσο με τον Τραμπ όσο και με τον υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ Σκοτ Μπέσεντ, ο οποίος επισκέφθηκε το Κίεβο για να συζητήσει την Τετάρτη μια οικονομική εταιρική σχέση Ουκρανίας-ΗΠΑ.

«Μαζί με τις ΗΠΑ, χαράζουμε τα επόμενα βήματά μας για να σταματήσουμε τη ρωσική επιθετικότητα και να διασφαλίσουμε μια διαρκή και αξιόπιστη ειρήνη. Όπως είπε ο Πρόεδρος Τραμπ, ας το κάνουμε», δήλωσε ο Ζελένσκι, προσθέτοντας ότι οι δύο ηγέτες συμφώνησαν να παραμείνουν σε επαφή και να προγραμματίσουν μελλοντικές συναντήσεις.

Αλλά αργότερα μέσα στην ημέρα, ο Τραμπ αρνήθηκε να πει αν το Κίεβο θα πρέπει να έχει ισότιμο ρόλο στην ειρηνευτική διαδικασία. «Είναι μια ενδιαφέρουσα ερώτηση», δήλωσε σε δημοσιογράφο. «Νομίζω ότι [η Ουκρανία] πρέπει να κάνει ειρήνη. Αυτός δεν ήταν ένας καλός πόλεμος για να μπούμε σε αυτόν».

Για διπλωματική νίκη του Πούτιν με τον Τραμπ κάνει λόγο το BBC σε ανάλυσή του σχολιάζοντας την χτεσινή είδηση ότι ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ επικοινώνησε με τον ρώσο ομόλογό του Βλαντίμιρ Πούτιν, με τον οποίο είπε ότι συμφώνησαν να ξεκινήσουν «αμέσως» διαπραγματεύσεις με στόχο τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, ένα απλό τηλεφώνημα δεν θα τερματίσει ως δια μαγείας τον πόλεμο στην Ουκρανία, ωστόσο είναι αρκετό για να ξεκινήσουν οι συνομιλίες.

Το πότε και πώς θα ολοκληρωθούν δεν είναι σαφές. Αλλά η Μόσχα έχει ήδη σημειώσει μια διπλωματική νίκη μόνο και μόνο από το γεγονός αυτής της τηλεφωνικής συνομιλίας.

Την ίδια στιγμή, το βρετανικό δίκτυο διαπιστώνει πως, θεωρείτο αναμενόμενο πως κάθε παρέμβαση της Ουάσινγκτον μετά τις εκλογές, θα ικανοποιούσε τη Μόσχα περισσότερο απ’ότι το Κίεβο.

«Η άρνηση της ένταξης στο ΝΑΤΟ, η άποψη ότι η Ουκρανία δεν μπορεί να νικήσει, η ασάφεια σχετικά με το πώς θα αστυνομευτεί μια παγωμένη γραμμή μετώπου στο μέλλον – όλα αυτά συνθέτουν μια απτή ρωσική ανταπόδοση για 11 χρόνια επιθετικότητας προς την Ουκρανία» αναφέρει το βρετανικό μέσο.

Ωστόσο, αυτό που είναι σαφές πλέον, είναι πως έχουν αλλάξει τα δεδομένα στα οποία είχε στηρίξει τον λόγο του ο Ζελένσκι όλα αυτά τα χρόνια. «Δεν μπορούν να υπάρξουν συνομιλίες για την Ουκρανία, χωρίς την Ουκρανία», έλεγε, κάτι που όμως ένα εμφανές ότι άλλαξε μετά το τηλεφώνημα του Ντόναλντ Τραμπ και του Βλαντιμίρ Πούτιν.

Έτσι, ο δρόμος προς μια «δίκαιη ειρήνη», όπως το θέτει ο πρόεδρος Ζελένσκι, δεν πρόκειται να είναι ούτε ευθύς ούτε ομαλός για την Ουκρανία.

Στους δύο «γεωπολιτικούς κεραυνούς» της Τετάρτης που δημιουργούν ξεκάθαρο ρήγμα στις σχέσεις ΗΠΑ – Ευρώπης στέκεται και το CNN, το οποίο επισημαίνει ότι η ιστορική αυτή καμπή αναδεικνύει την ιδεολογία «Πρώτα η Αμερική» του Τραμπ και την τάση του να αντιμετωπίζει κάθε ζήτημα ή συμμαχία ως μια οικονομική συναλλαγή.

Οι κινήσεις αυτές της κυβέρνησης Τραμπ δείχνουν επίσης την απελευθέρωσή του από τους παραδοσιακούς συμβούλους του κατεστημένου, οι οποίοι διαμορφώθηκαν από τη δυτική εξωτερική πολιτική και τους οποίους θεωρεί υπεύθυνους για την υπονόμευση της πρώτης του θητείας.

Η τηλεφωνική επικοινωνία ΗΠΑ-Ρωσίας και η προγραμματισμένη μελλοντική συνάντηση κορυφής του Τραμπ με τον Πούτιν στη Σαουδική Αραβία – που όπως δήλωσε ότι θα πραγματοποιηθεί σύντομα – μπορεί να αποτελούν ένδειξη ότι δεν αποκλείει μόνο τον Ζελένσκι από τη συμφωνία, αλλά και την ίδια την Ευρώπη.