Αυταρχικός, σκληρός, επηρμένος, αλαζόνας, ένας απόλυτος “σουλτάνος”. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μπορεί να έφτασε να είναι «κόκκινο πανί» για την Ελλάδα αλλά έχει υπάρξει αγαπημένο παιδί των ΗΠΑ και της ΕΕ.
Ο Τούρκος ηγέτης, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μπορεί να κινείται το ίδιο άνετα στα σαλόνια της Δύσης και του Ισλάμ, λένε πολλοί. Ένας πανίσχυρος και δομικά εγωκεντρικός πολιτικός που πάντα επιζητά να είναι στο κέντρο του ενδιαφέροντος και της προσοχής.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι πρόεδρος της Τουρκίας από τον Αύγουστο του 2014. Διετέλεσε επίσης πρωθυπουργός της χώρας από το 2003 έως το 2014, για τρεις συνεχόμενες θητείες, ενώ υπηρέτησε και ως δήμαρχος Κωνσταντινούπολης από το 1994 μέχρι το 1998.
Υπήρξε ο Ιδρυτής και πρώτος αρχηγός του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP).
Με τη νίκη του στις προεδρικές εκλογές τον Αύγουστο του 2014 ο Έρντογαν έγινε ο πρώτος Τούρκος πρόεδρος που εκλέχθηκε από το λαό, μετά τον Γκιούλ.
Επίσης, επί των ημερών του η Τουρκία ξεκίνησε τις διαπραγματεύσεις για την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, 45 χρόνια μετά το πρώτο αίτημα της για αυτό.
Η οικονομία της ανέκαμψε από την κρίση του 2001 και έγιναν επενδύσεις σε υποδομές, οδικό δίκτυο, αεροδρόμια και σιδηροδρόμους. Κέρδισε δύο δημοψηφίσματα, μείωσε την επιρροή του στρατού στη πολιτική, ενώ παρέμεινε αμφιλεγόμενος για τις σχέσεις του με το κίνημα Γκιουλέν.
Μετά το 2014 η διακυβέρνηση του έχει σημαδευτεί από ένα πιο αυταρχικό τρόπο διακυβέρνησης και η κυβέρνηση του έχει κατηγορηθεί πολλάκις για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καταστολή των αντιφρονούντων και καταστολή της ελευθερίας του λόγου.
Ενδεικτικά, ο Ταγίπ Ερντογάν έχει επικριθεί για τον χειρισμό τους στις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί το 2013, την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, τις οικονομικές του πολιτικές και την εμπλοκή του στον εμφύλιο πόλεμο στην Συρία.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν γεννήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 1954, στην εργατική συνοικία της Κωνσταντινούπολης, Κασίμπασα.
Μεγάλωσε στην Ρίζε στον Εύξεινο Πόντο, όπου ο πατέρας του υπηρετούσε στην τουρκική Ακτοφυλακή για να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη στα 12 του χρόνια και να φοιτήσει σε ιερατικό σχολείο.
Παράλληλα, έκανε δουλειές του ποδαριού για να εξοικονομήσει χρήματα ενώ από μικρός αγαπούσε το ποδόσφαιρο και ήταν ερασιτέχνης ποδοσφαιριστής.
Ο Ερντογάν σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων στο πανεπιστήμιο του Μαρμαρά και πολλοί αμφισβητούν εάν φοίτησε και αποφοίτησε από τη σχολή. Όσες φορές έχει ζητηθεί να επιδείξει το πτυχίο του, δεν το έκανε ποτέ.
Ενώ σπούδαζε, το 1976 έγινε μέλος Εθνικής Τουρκικής Φοιτητικής Ένωσης ενώ λίγο αργότερα έγινε μέλος του Κόμματος Εθνικής Σωτηρίας.
Θα γίνει πρόεδρος της νεολαίας Κωνσταντινούπολης το 1976, βάζοντας τις βάσεις της πολιτικής του καριέρας. Το 1978, ο 24χρονος Ερντογάν θα παντρευτεί την Εμινέ, με την οποία θα αποκτήσει τέσσερα παιδιά, δύο γιους και δύο κόρες.
Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980, ο Ερντογάν μετακινήθηκε στο Ισλαμιστικό Κόμμα Ευημερίας, στις τάξεις του οποίου ανέβηκε γρήγορα και αποφασιστικά.
Το 1985 θα τον βρει επικεφαλής του παραρτήματος της Κωνσταντινούπολης και το 1991 θα εκλεγεί για πρώτη φορά στη Βουλή, αν και δεν θα ασκήσει ποτέ καθήκοντα βουλευτού.
Στις 27 Μαρτίου 1994 εκλέγεται δήμαρχος της Πόλης. Αν και φανατικός μουσουλμάνος, ο Ερντογάν αντιπαρατίθεται με τα χρόνια προβλήματα της πόλης που είναι το κυκλοφοριακό, η λειψυδρία και η μόλυνση.
Τη δημοτική του καριέρα θα ανακόψει μια εκδήλωση του ισλαμιστικού φονταμενταλισμού του, όταν τον Δεκέμβριο του 1997 καταδικάστηκε σε 10 μήνες φυλάκιση για την απαγγελία φανατισμένου θρησκευτικού ποιήματος που παρομοίαζε τα τζαμιά με στρατώνες και τους μιναρέδες με ξιφολόγχες.
Αναγκάζεται να παραιτηθεί από τα δημαρχιακά του καθήκοντα λόγω της έντονης κατακραυγής, πέρασε 4 μήνες στη φυλακή (Μάρτιος – Ιούλιος 1999) για να αποφυλακιστεί το 1999 και να επιστρέψει αμέσως στην πολιτική αρένα.
Πρωθυπουργός για τρεις συνεχόμενες θητείες
Όταν το 1998 το φονταμενταλιστικό Κόμμα Ευημερίας κηρύχθηκε αντισυνταγματικό, ήθελε ένα κόμμα που θα μπορούσε να λειτουργεί εντός των ορίων του συστήματος κι έτσι ίδρυσε το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) τον Αύγουστο του 2001.
Στις εκλογές του 2002 το κόμμα του απέσπασε τα 2/3 σχεδόν της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας.
Αν και ο ίδιος δεν μπορούσε ακόμα να αναλάβει το ύπατο αξίωμα, λόγω της συνταγματικής απαγόρευσης για άσκηση πολιτικών καθηκόντων που ίσχυε ακόμα εξαιτίας της καταδίκης του, πρωθυπουργός έγινε ο πιστός του σύμμαχος Αμπντουλάχ Γκιούλ.
Το Ανώτατο Δικαστήριο της Τουρκίας είδε νοθεία στις εκλογές και προκήρυξε νέα αναμέτρηση για τον Μάρτιο του 2003.
Μέχρι τότε ο πρόεδρος του ισλαμικού ΑΚΡ Ερντογάν ήταν και αποδεσμευμένος από την απαγόρευση κι έτσι διαδέχθηκε στον Γκιουλ στη νέα εκλογική νίκη του σχηματισμού του.
Η ευρύτατη εκλογική επικράτηση του Ερντογάν θα επαναληφθεί το 2007 και το 2011, οδηγώντας σε τρεις συναπτές πρωθυπουργικές θητείες.
Ο νέος ισχυρός άντρας της Τουρκίας έδειξε τη δύναμή του από την αρχή και περιόρισε τη σκιώδη εξουσία των Ενόπλων Δυνάμεων.
Αν και αρνήθηκε από την αρχή και με σθένος ότι ήθελε να επιβάλει τις ισλαμικές αξίες στο κοσμικό κράτος, πάντα καλούσε τους υποστηρικτές του να εκδηλώνουν δημόσια τα θρησκευτικά τους πιστεύω.
Τον Οκτώβριο του 2013, ο Ερντογάν απέσυρε την κρατική απαγόρευση κατά της μουσουλμανικής μαντίλας στα κρατικά ιδρύματα – με εξαίρεση τα δικαστήρια, τον στρατό και την αστυνομία – δίνοντας τέλος σε έναν περιορισμό δεκαετιών.
Οι ισλαμιστικές φιλοδοξίες του Ερντογάν απαθανατίστηκαν σε πολλές ακόμα προσπάθειες, όπως στην αποτυχημένη εκστρατεία του για την ποινικοποίηση της μοιχείας και την αποτυχημένη σταυροφορία του για τη δημιουργία ζωνών που θα απαγορευόταν το αλκοόλ.
Στις 28 Αυγούστου 2014 ορκίστηκε κι έγινε ο 12ος πρόεδρος της Τουρκίας.
Όρκισε ως νέο πρωθυπουργό τον Αχμέτ Νταβούτογλου στις 29 Αυγούστου.
Αναλαμβάνοντας την Προεδρία, ο Ερντογάν επικρίθηκε επειδή δήλωσε ανοιχτά ότι δεν θα διατηρήσει την παράδοση της προεδρικής ουδετερότητας αλλά σκόπευε να ασκήσει ουσιαστικό έλεγχο στην κυβέρνηση!
Οι τουρκικές προεδρικές εκλογές του 2018 πραγματοποιήθηκαν ως μέρος των γενικών εκλογών του 2018, παράλληλα με τις βουλευτικές εκλογές την ίδια ημέρα. Μετά την έγκριση των συνταγματικών αλλαγών από το δημοψήφισμα που διεξήχθη το 2017, ο εκλεγμένος Πρόεδρος θα είναι ταυτόχρονα αρχηγός του κράτους και αρχηγός της κυβέρνησης της Τουρκίας, καταργώντας το αξίωμα του πρωθυπουργού.
Ο Ερντογάν κέρδισε το 52,59% των ψήφων.
Στις προεδρικές εκλογές του Μαΐου του 2023, ο Ερντογάν αναδείχθηκε και πάλι νικητής απέναντι στον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
Ο Ερντογάν είχε δεχτεί έντονη κριτική και για το νέο του Παλάτι, το νέο Προεδρικό Μέγαρο που έφτιαξε με τη χλιδή και την πολυτέλεια ενός παλατιού με κόστος κατασκευής 270 εκατ. ευρώ και 1000 δωμάτια.
Το έργο δέχτηκε έντονη κριτική και διατυπώθηκαν ισχυρισμοί για διαφθορά κατά τη διαδικασία κατασκευής, της καταστροφής της άγριας ζωής και της πλήρους εξάλειψης του ζωολογικού κήπου προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για το νέο συγκρότημα.
Το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016
Στις 15 Ιουλίου 2016, μέρος του τουρκικού στρατού οργάνωσε πραξικόπημα για την ανατροπή της κυβέρνησης. Οι επόμενες ώρες ήταν δραματικές, ενώ η αγωνία για την τύχη του ίδιου του Ταγίπ Ερντογάν, για τον οποίο οι πληροφορίες ήταν αντιφατικές, κορυφωνόταν.
Ο Ερντογάν μέσω τηλεφώνου κάλεσε το λαό να μην υπακούσει τους πραξικοπηματίες, την ώρα που στρατιωτικές δυνάμεις πιστές στην κυβέρνηση αναλάμβαναν σταδιακά τον έλεγχο.
Οι «ερντογανικοί», οι οποίοι είχαν κινητοποιηθεί κατά χιλιάδες στις μεγάλες πόλεις, είχαν πάρει τον έλεγχο της κατάστασης, απομονώνοντας και διαπομπεύοντας τους πραξικοπηματίες, πολλούς από τους οποίους απείλησαν και με λιντσάρισμα.
Για το πραξικόπημα ο Ερντογάν, όπως και άλλοι κρατικοί αξιωματούχοι, κατηγόρησε ως υπαίτιο τον Φετουλάχ Γκιουλέν.
Οι επικριτές του Ταγίπ Ερντογάν περιγράφουν τα γεγονότα της 15ης Ιουλίου 2016 ως ένα «αυτο-πραξικόπημα» που οργάνωσε ο πρόεδρος της Τουρκίας για να δικαιολογήσει την ενίσχυση της θέσης του στην εξουσία.
Ο Ερντογάν και η Ελλάδα
Τον Μάιο του 2004, ο Ταγίπ Ερντογάν έγινε ο πρώτος Τούρκος Πρωθυπουργός που επισκέφθηκε επίσημα την Ελλάδα από το 1988 και ο πρώτος που είδε τους μουσουλμάνους της Θράκης από το 1952.
Στις 14 Μαΐου 2010 ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, συνοδευόμενος από τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου και από 320 Τούρκους επιχειρηματίες, ξεκίνησε επίσημη διήμερη επίσκεψη στην Ελλάδα, χαρακτηριζόμενη ιστορική.
Στο διεθνές αεροδρόμιο Αθηνών, κατά την εθιμοτυπία τον υποδέχθηκε ο Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης της Ελλάδας Θ. Πάγκαλος και στη συνέχεια επισκέφθηκε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Πρωθυπουργό στο Μέγαρο Μαξίμου και στη συνέχεια τον Πρόεδρο της Βουλής.
Κατά την παραμονή του υπογράφηκαν 21 συμφωνίες-μνημόνια συνεργασίας των δύο χωρών σε διάφορα θέματα. Επίσης πραγματοποιήθηκε η ιδρυτική συνεδρίαση του «Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδος Τουρκίας.
Η βαθύτερη κρίση Ελλάδας – Τουρκίας ξέσπασε από την υπογραφή του τουρκολιβυκού μνημονίου το 2022 και μετά. Το τουρκολιβυκό μνημόνιο υπέγραψαν η τουρκική κυβέρνηση και η προσωρινή κυβέρνηση Ντμπεϊμπά της Τρίπολης και προέβλεπε τη συνεργασία για την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων με τη σύμπραξη και της τουρκικής κρατικής εταιρίας ΤΡΑΟ στη Λιβύη, το οποίο και στη συνέχεια ακυρώθηκε από το Εφετείο της Τρίπολης στη Λιβύη.
Στο πεδίο εκφράστηκε με την καθοδήγηση της προσφυγικής κρίσης στον Έβρο από την Άγκυρα το 2020 που προκάλεσε μεγάλες ανησυχίες στην Ευρώπη και την κρίση του «Ορούτς Ρέις» που ακολούθησε και έφερε τις δύο χώρες στα πρόθυρα του πολέμου.
Το 2021, ήταν μία χρονιά σχετικής ηρεμίας που έφτασε μέχρι το γεύμα Μητσοτάκη – Ερντογάν με θέα τον Βόσπορο τον Μάρτιο 2022 και μία αισιοδοξία που δεν κράτησε πολύ…
Μετά από το ταξίδι του Πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον και την ομιλία του στο Κογκρέσο των ΗΠΑ ήρθε το «Μητσοτάκης γιοκ» του Ερντογάν. Το ταξίδι θεωρήθηκε από την Άγκυρα ως πρόκληση και αποτέλεσε ορόσημο για δηλώσεις με ευθείες απειλές πολέμου εναντίον της Αθήνας από τον Ερντογάν, με τα μηνύματα κάποιες φορές να έχουν παραλήπτη την Ουάσιγκτον.
Προσπάθεια εξομάλυνσης επικυρώθηκε με την επίσκεψη του Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 2023 και την υπογραφή από κοινού με τον Κυριάκο Μητσοτάκη της Διακήρυξης των Αθηνών όπου περάσαμε από το «Μητσοτάκης γιοκ» στο «Κυριάκο φίλε μου».
Ωστόσο τον Ιανουάριο του 2023 ο Τούρκος Πρόεδρος θα πει εκείνο το «θα έρθουμε ξαφνικά ένα βράδυ» σε Έλληνα δημοσιογράφο κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου.
Τον Φεβρουάριο του 2023, ο φονικός σεισμός της 6ης Φεβρουαρίου στην Τουρκία και η αδιανόητη καταστροφή που προκάλεσε με τουλάχιστον 50.000 νεκρούς σε Τουρκία και Συρία, έφερε στην Τουρκία Έλληνες διασώστες και έκανε τον Έλληνα υπ. Εξωτερικών Νίκο Δένδια να αγκαλιάσει τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου μετά από χρόνια έντασης στις διμερείς σχέσεις.
Πηγή φωτογραφιών: Eurokinissi