Τουρκία και Ρωσία περνούν μια ακόμη φάση ρήξης λόγω της κατάρριψης του μαχητικού αεροσκάφους. Όμως αυτά που συνδέουν Άγκυρα και Μόσχα είναι περισσότερα από όσα τους χωρίζουν.
Η νέα διένεξη σηματοδοτεί μια ακόμη βαθιά τομή στις τουρκορωσικές σχέσεις. «Η κρίση μεταξύ των δύο χωρών έχει ιστορικές καταβολές», υποστηρίζει ο Χασάν Αλί Καρασάρ, τούρκος εμπειρογνώμων, ο οποίος καλεί τη χώρα του να εξετάσει τρόπους άμεσης εκτόνωσης. Κυρίως ο πόλεμος στη Συρία έδωσε αφορμή για νέες εντάσεις.
Η Τουρκία προσανατολίζει την πολιτική της στην αλλαγή κυβέρνησης στη Δαμασκό και στηρίζει τους αντικαθεστωτικούς,που μάχονται κατά του προέδρου Ασάντ. Αντίθετα η Ρωσία συμπληρώνει την πολιτική στήριξη που δίνει στον Ασάντ και με πολεμικές επιχειρήσεις.
Τις περασμένες εβδομάδες η Τουρκία διαμαρτυρήθηκε, σε ασυνήθιστα έντονο ύφος και πολλές φορές, για τις παραβιάσεις του εναερίου χώρου της από ρωσικά μαχητικά. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του τύπου ο τούρκος πρόεδρος φέρεται να είπε ότι η χώρα του μπορεί να αγοράσει φυσικό αέριο και από αλλού. Ακόμη και για το πρώτο τουρκικό πυρηνικό εργοστάσιο είπε ότι μπορεί να βρει κι άλλους εταίρους πλην της Ρωσίας. Η επίκληση του φυσικού αερίου αφορά στο μεγαλύτερο ρωσικό σχέδιο επί της τουρκικής επικράτειας που αποτελεί και ευαίσθητο σημείο.
Πριν από περίπου ένα χρόνο η Ρωσία ανακοίνωσε ξαφνικά τη δημιουργία του λεγόμενου Νότιου Αγωγού, που θα μετέφερε ρωσικό φυσικό αέριο από τη Μαύρη Θάλασσα στην ΕΕ, παρακάμπτοντας την Ουκρανία. Παράλληλα, κατά την επίσκεψή του στην Τουρκία πέρυσι τoν Δεκέμβριο, ο Πούτιν ανακοίνωσε άλλον ένα νέο αγωγό, τον Τουρκικό Αγωγό, σχέδιο της Γκάζπρομ για τη μεταφορά φυσικού αερίου μέσω της Τουρκίας μέχρι τα ευρωπαϊκά σύνορα της Ελλάδας.
Η Μόσχα βρίσκεται υπό πίεση χρόνου διότι οι υποδομές είναι ήδη έτοιμες στη ρωσική επικράτεια. Αλλά το πρότζεκτ δεν προχωρά. Το περασμένο καλοκαίρι, η τουρκική πλευρά προέβαλε ως δικαιολογία των καθυστερήσεων δυσκολίες στο σχηματισμό κυβέρνησης. Μέχρι σήμερα σχετική συμφωνία δεν έχει υπογραφεί.
Στο μεταξύ η Γκάζπρομ διόρθωσε τα τουρκικά της σχέδιά προς τα κάτω κάνοντας λόγο για τέσσερις αντί για δύο αγωγούς. Όμως μετά την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού, παρατηρητές θεωρούν ότι το όλο σχέδιο βρίσκεται στον αέρα, παρά το ό,τι μετά τη Γερμανία, η Τουρκία είναι ο δεύτερος σε μέγεθος προμηθευτής ρωσικού φυσικού αερίου.
Η ψύχρανση των σχέσεων Άγκυρας – Μόσχας δεν έχει να κάνει μόνο με τη Συρία. Εντάσεις προκάλεσε και η προσάρτηση της Κριμαίας τον Φεβρουάριο και Μάρτιο του 2014. Οι Τάταροι της Κριμαίας ζήτησαν τη βοήθεια της Τουρκίας, αλλά η Άγκυρα τάχθηκε διπλωματικά στο πλευρό της Ουκρανίας.
Το θέμα συζητήθηκε πολλές φορές μεταξύ των δύο προέδρων, αλλά δεν κατέληξε ποτέ σε ανοιχτή διαμάχη, αναφέρουν πηγές στην Άγκυρα. Αυτό έγινε φέτος, όταν ο ρώσος πρόεδρος έκανε λόγο για γενοκτονία των Αρμενίων, με αποτέλεσμα ο Ερντογάν να μην παραστεί στους εορτασμούς για τα 70χρονα από τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, όπου είχε προσκληθεί.
Βέβαια η Μόσχα δεν θα πρέπει να ενδιαφέρεται για μια μακρά περίοδο “παγετώνων” με την Άγκυρα κυρίως λόγω του ελέγχου που ασκεί η χώρα στα στενά του Βοσπόρου. Το σημείο είναι στρατηγικής σημασίας διότι ενώνει τη Μεσόγειο με τη Μαύρη Θάλασσα, μέσω του οποίου γίνεται η διέλευση στρατιωτικού υλικού για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Μόσχας κατά της Συρίας.
Μέχρι στιγμής ρωσικά πολεμικά περνούν τον Βόσπορο χωρίς πρόβλημα, αλλά σε περίπτωση που αυτό αλλάξει, θα ήταν σοβαρό πλήγμα για τη Ρωσία. Ο στόλος της θα ήταν εγκλωβισμένος.
Παρά τις διαφορές για την Κριμαία και τη Συρία, οι δυο πλευρές ασκήθηκαν το τελευταίο διάστημα στο διάλογο. Τέλος Σεπτεμβρίου, ο Ερντογάν εγκαινίασε τέμενος στη Μόσχα και για τα μέσα Δεκεμβρίου έχουν προγραμματιστεί διαβουλεύσεις σε κυβερνητικό επίπεδο στην Αγία Πετρούπολη. Άγνωστο παραμένει εάν φυσικά πραγματοποιηθούν.
Πηγή Deutsche Welle
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163