Κύπριοι αναλυτές στην προσπάθεια τους να αποκωδικοποιήσουν την παράνομη κίνηση της Τουρκίας ν’ ανοίξει μέρος του παραλιακού τόξου των Βαρωσίων, αποκαλύπτουν συνεχώς σημαντικά ιστορικά στοιχεία για τα επτά σχέδια επιστροφής της Αμμοχώστου που έχουν τεθεί από το 1978 μέχρι σήμερα και έχουν πέσει στο κενό μετά τα “όχι” των πρώην προέδρων Σπύρου Κυπριανού – Γλαύκου Κληρίδη και του δημοψηφίσματος του 2004.
Μια τέτοια καταγραφή έχει κάνει και στο βιβλίο του με τίτλο “Ματιές στην ζωή και στην ιστορία” το οποίο κυκλοφόρησε τον Μάϊο του 2019 και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου (της περιόδου 1978 – 1983) Νίκος Ρολάνδης, ο οποίος αναλύει τα υπέρ και τα κατά των σχεδίων για την Αμμόχωστο και τα Βαρώσια.
Click4more «Η μάχη για τα Βαρώσια, μόλις ξεκίνησε»
20 Ιουλίου 1978: Ο Ραούφ Ντενκτάς προτείνει, κάπως αόριστα, επιστροφή της Αμμοχώστου. Ο τότε Πρόεδρος Σπύρος Κυπριανού απορρίπτει την πρόταση χωρίς δεύτερη σκέψη ή συζήτηση, γιατί τη συνδέει με την άρση του αμερικανικού εμπάργκο για προμήθεια όπλων στην Τουρκία.
10 Νοεμβρίου 1978: Το Αγγλοαμερικανοκαναδικό Σχέδιο περιέχει αναφορά στο θέμα της «γρήγορης επανεγκατάστασης στην περιοχή Βαρωσίων όλων των κατοίκων της περιοχής, χωρίς αριθμητικό περιορισμό. Οι κάτοικοι θα παρέμεναν στα σπίτια τους ανεξάρτητα από την έκβαση των συνομιλιών. Το Σχέδιο απορρίπτεται από την κυβέρνηση Σπύρου Κυπριανού. Υπήρξε και αρνητική παρέμβαση της Σοβιετικής Ένωσης. Ήταν ίσως το καλύτερο Σχέδιο που δόθηκε ποτέ.
Άνοιξη 1981: Πρόταση των Ηνωμένων Εθνών για μίνι πακέτο, με βάση το οποίο να επιστραφεί η Αμμόχωστος και να επαναλειτουργήσει το αεροδρόμιο Λευκωσίας. Η πρόταση όμως των Ηνωμένων Εθνών απορρίπτεται από τον Πρόεδρο Σπύρο Κυπριανού.
2 Οκτωβρίου 1981: Τα Ηνωμένα Έθνη επί Waldheim παρουσιάζουν τον Χάρτη Gobbi, στον οποίο για πρώτη φορά η Αμμόχωστος και η Μόρφου τοποθετούνται υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση. Η πρωτοβουλία απορρίπτεται από τον Σπύρο Κυπριανού. Ήταν τότε (20 Σεπτεμβρίου 1983) που παραιτήθηκα από τη θέση του υπουργού Εξωτερικών. Τον επόμενο χρόνο (22 Δεκεμβρίου 1984) διαχώρισε και το ΑΚΕΛ τη θέση του από τον Πρόεδρο Κυπριανού.
Click4more Βαρώσια: Κουρέλια τα ρούχα του Λυκείου Ελληνίδων – Εικόνες που προκαλούν θλίψη
Ιανουάριος, Απρίλιος 1985, και τον Απρίλιο 1986: O Πέρες ντε Κουεγιάρ με τα «Ενοποιημένα Έγγραφα» του προτείνει να «τεθεί το Βαρώσι και έξι επιπρόσθετες περιοχές υπό την προσωρινή διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών για επανεγκατάσταση των κατοίκων τους». Η πρωτοβουλία απορρίπτεται τις 20 Ιανουαρίου 1985 και τον Απρίλιο 1986 από τον Πρόεδρο Σπύρο Κυπριανού.
Ιούλιος 1992: Ο Μπούτρος Γκάλι με τη «Δέσμη Ιδεών» προνοεί πως «ενώ προωθείται η εγκαθίδρυση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Κύπρου, το Βαρώσι θα τεθεί υπό τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών και θα ετοιμασθεί και θα εφαρμοσθεί πρόγραμμα δράσης για απόδοση της πόλης στους κατοίκους της». Η «Δέσμη Ιδεών» απορρίπτεται τελικά από τον Πρόεδρο Γλαύκο Κληρίδη.
Απρίλιος 2004: Το Σχέδιο Ανάν προνοεί για επιστροφή στις 10 Αυγούστου 2004 των κατοίκων της Αμμοχώστου. Το Σχέδιο όμως απορρίπτεται από τον λαό σε δημοψήφισμα στις 24 Απριλίου 2004. Το ΑΚΕΛ ανακοινώνει πως «το Σχέδιο επανενώνει τη χώρα, τερματίζει την κατοχή και αποκαθιστά τα ανθρώπινα δικαιώματα». Επισημαίνει επίσης πως ο λαός υπέστη πλύση εγκεφάλου για να καταψηφίσει το Σχέδιο. Παρ’ όλα αυτά το ίδιο το ΑΚΕΛ απορρίπτει και καταψηφίζει το Σχέδιο.
