Τι κοινό μπορεί να έχει η Αίγυπτος και η Τυνησία; Ή μήπως καλύτερα θα ήταν να λέγαμε ότι οι δύο χώρες μοιάζουν αλλά έχουν και τεράστιες διαφορές; Πάντως η Αίγυπτος εξακολουθεί να είναι ο ηγέτης του αραβικού κόσμου και η επανάσταση ακόμη να αρχίσει!
Η Αίγυπτος δεν είναι Τυνησία. Είναι πολύ μεγαλύτερη. Ογδόντα εκατομμύρια άνθρωποι, σε σύγκριση με δέκα εκατομμύρια. Από γεωγραφική, πολιτική, στρατηγική άποψη, ανήκει σε μια διαφορετική κατηγορία, είναι ο φυσικός ηγέτης του αραβικού κόσμου και η χώρα με τον μεγαλύτερο πληθυσμό. Πολλά από τα προβλήματα των κατοίκων, όμως, είναι τα ίδια. Η Τύνιδα και το Κάιρο διαφέρουν μόνο ως προς το μέγεθος. Αν εκραγεί όμως η Αίγυπτος, η έκρηξη θα είναι πολύ μεγαλύτερη.
Δεν είναι η πρώτη φορά που οι Αιγύπτιοι βγαίνουν στους δρόμους. Η λεγόμενη «άνοιξη του Καΐρου», το 2005, γέννησε ελπίδες για ειρηνικές μεταρρυθμίσεις και ελεύθερες εκλογές. Αλλά οι ελπίδες συνετρίβησαν γρήγορα από τα κατασταλτικά μέτρα και τους νόμους της έκτακτης ανάγκης. Το 2008 έγιναν ταραχές για τις τιμές των τροφίμων στη Μαχάλα ελ Κούμπρα, αλλά κι αυτές κατεστάλησαν γρήγορα. Τώρα ήταν η ώρα της επανάστασης του γιασεμιού, όπως ονομάστηκε από τις διαδηλώσεις στην Τυνησία.
Οι χθεσινές ταραχές πάντως έχουν διαφορετικό χαρακτήρα, γράφει ο Simon Tisdall στην Γκάρντιαν. Οι διαδηλωτές στο Κάιρο δεν αρκέστηκαν να σχηματίσουν μικρές ομάδες και να φωνάζουν, όπως συμβαίνει συνήθως. Δεν έμειναν σε μια θέση. Ενώθηκαν με άλλους, και πραγματοποίησαν πορείες. Σε πολλές περιπτώσεις, η αστυνομία δεν μπορούσε, ή δεν ήθελε, να τους σταματήσει.
Αυτό έβγαλε τον πρόεδρο Μουμπάρακ και τους υπουργούς του από τη μακαριότητα τους. Ο υπουργός Εσωτερικών Χαμπίμπ αλ-Αντλι είχε δηλώσει νωρίτερα ότι δεν είχε αντίρρηση να γίνουν συγκρατημένες διαδηλώσεις από μικρές ομάδες. Αλλά οι μαζικές και ανεξέλεγκτες διαδηλώσεις προς την Πλατεία Ταχρίρ ήταν κάτι διαφορετικό – και πολύ επικίνδυνο.
Διαφορετική ήταν και η οργάνωση των διαδηλώσεων, θυμίζοντας Τυνησία, αλλά και Ιράν το 2009. Η μεγαλύτερη οργάνωση της αντιπολίτευσης, η εκτός νόμου Μουσουλμανική Αδελφότητα (την οποία χρησιμοποιεί το καθεστώς για να εκβιάζει τη δυτική υποστήριξη), αρνήθηκε να λάβει μέρος. Μακρυά έμεινε και ο «αντάρτης του κατεστημένου», πρώην επικεφαλής της υπηρεσίας πυρηνικής εποπτείας του ΟΗΕ Μοχάμαντ Ελ Μπαραντέι.
Στις διαδηλώσεις που έγιναν σε αρκετές πόλεις έλαβε μέρος μια αυθόρμητη συμμαχία φοιτητών, ανέργων, βιομηχανικών εργατών, διανοουμένων, φιλάθλων και γυναικών, που επικοινωνούσαν μέσω Twitter και Facebook. Η αστυνομία δεν μπορούσε να τους παρακολουθήσει – και όπως είναι φυσικό, κατέφυγε στη βία. Η Αίγυπτος έχει ήδη τους νεκρούς της. Δεν έχει όμως ακόμα μια Νεντά, όπως οι Ιρανοί.
Διαφορετική είναι επίσης η γλώσσα και ο συμβολισμός. Το 2005, το βασικό σύνθημα ήταν «Αρκετά!» Σήμερα είναι «Παρά πολύ, για πάρα πολύ καιρό!»
«Μουμπάρακ, η Σαουδική Αραβία σε περιμένει!» φώναζαν οι διαδηλωτές, αναφερόμενοι στο καταφύγιο που ζήτησε ο πρώην ηγέτης της Τυνησίας Μπεν Άλι. «Έξω! Έξω! Επανάσταση μέχρι τη νίκη!» φώναζε μια ομάδα μανάδων, με τα μωρά τους στην αγκαλιά. Στο Κάιρο, την Αλεξάνδρεια και άλλες πόλεις, οι διαδηλωτές απαιτούσαν την πτώση του καθεστώτος.
Αλλά η Αίγυπτος δεν είναι Τυνησία. Είναι ένα πολύ πιο αποτελεσματικό αστυνομικό κράτος. Ο πρόεδρος είναι σκληρός και κυνικός. Ο στρατός και η κυρίαρχη ελίτ ενισχύονται από τους Αμερικανούς με δύο δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο – και στους Αμερικανούς δεν αρέσουν οι επαναστάσεις. Ο 82χρονος Χόσνι Μουμπάρακ, που κυβερνά εδώ και 30 χρόνια, είναι άνθρωπος της Ουάσινγκτον. Και σύμφωνα με διπλωματικά έγγραφα που διέρρευσαν στην Wikileaks, σκοπεύει να πεθάνει στη θέση του – και να τον διαδεχθεί ο γιος του.
Η επανάσταση δεν έχει αρχίσει ακόμη στην Αίγυπτο. Αν πάντως ο Μουμπάρακ πέσει, οι επιπτώσεις θα είναι ανυπολόγιστες – για το Ισραήλ και την ειρηνευτική διαδικασία, για το Ιράν, για την αμερικανική επιρροή στη Μέση Ανατολή, για το μέλλον του ισλάμ, τόσο του μετριοπαθούς όσο και του αντιδυτικού. Και, φυσικά, για τα 80 εκατομμύρια Αιγύπτιους.
«Η θέση μας είναι ότι η αιγυπτιακή κυβέρνηση είναι σταθερή και αναζητεί τρόπους να απαντήσει στις νόμιμες ανάγκες και συμφέροντα του αιγυπτιακού λαού», δήλωσε χθες η Χίλαρι Κλίντον. Το ίδιο πίστευαν βέβαια οι Αμερικανοί και για την Τυνησία. Οι βιαστικές δηλώσεις της υπουργού Εξωτερικών προδίδουν την ανησυχία της.
Ο αραβικός κόσμος φαίνεται να αντιδρά πλέον στις δικατορικές κυβερνήσεις που έχουν μείνει για χρόνια και δεν λένε να φύγουν. Τι μπορεί να κρύβεται πίσω από αυτό; Πολλά λένε αναλυτές που εκτιμούν ότι ο δρόμος είναι μακρύς και πως αυτά που είδαμε και ζήσαμε στην Τυνησία και στην Αίγυπτο είναι μόνο η αρχή….