Τι σχεδιάζει ο Τραμπ μετά τους δασμούς: Τα σενάρια για τα επόμενα βήματα

Μετά τον τυφώνα δασμών και το σοκ που συνόδευσε την ανακοίνωσή τους κι έφερε παγκόσμιο εμπορικό χάος, ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει δηλώσει ότι δεν προτίθεται να υποχωρήσει, χαρακτηρίζοντας τους δασμούς ως «φάρμακο» για την αμερικανική οικονομία. Μετά το σοκ των δασμών τι;: Πού το πάει ο Τραμπ;

Οικονομολόγοι, αναλυτές και καταναλωτές προσπαθούν ακόμα να κατανοήσουν τις επιπτώσεις της ανακοίνωσης του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ μετά τους νέους, εκτεταμένους δασμούς, που έγιναν την περασμένη Τετάρτη (02.04.2025) αλλά και να προβλέψουν τα επόμενα σχέδια του απρόβλεπτου προέδρου των ΗΠΑ.

Το σχέδιο, το οποίο αποτελεί μέρος των πρωτοβουλιών του Τραμπ «Make America Wealthy Again», προβλέπει βασικό δασμό 10% σε όλους τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ, καθώς και δασμούς έως 50% σε χώρες με τις οποίες οι ΗΠΑ έχουν εμπορικό έλλειμμα. Για παράδειγμα, οι εισαγωγές από την Κίνα, τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία επιβαρύνονται με δασμούς 34%, 25% και 24% αντίστοιχα. Τα προϊόντα από την Ευρωπαϊκή Ένωση θα υπόκεινται σε 20% δασμό.

Παρά τη σημαντική πτώση που καταγράφει η Wall Street στη σκιά του κλιμακούμενο διεθνούς πολέμου των δασμών αλλά και της «χρηματιστηριακής σφαγής» στα ασιατικά χρηματιστήρια, οι αναλυτές της Capital Economics πιστεύουν ότι η ύφεση δεν είναι αναπόφευκτη. Ωστόσο, αυτό εξαρτάται από το αν ο Αμερικανός πρόεδρος επιλέξει να ακολουθήσει μια πιο αυστηρή προσέγγιση, αδιαφορώντας για τις αντιδράσεις των αγορών.

Όπως επισημαίνουν, ο ίδιος ο Τραμπ μάλλον αντιλαμβάνεται ότι «το παράκανε» αυτή τη φορά, καθώς ο δείκτης S&P 500 έχει υποχωρήσει πάνω από 10% από την ημέρα της επίσημης ανακοίνωσης στον Κήπο των Ρόδων του Λευκού Οίκου. «Ακόμη και ο μαχητικός Τραμπ πρέπει να έχει συνειδητοποιήσει ότι αυτή τη φορά ξεπέρασε τα όρια», αναφέρουν οι αναλυτές του βρετανικού οίκου.

Η Capital Economics εκτιμά πως το πιθανότερο σενάριο είναι ο Τραμπ να προχωρήσει το επόμενο διάστημα σε μια σειρά από συμφωνίες με πληττόμενες χώρες, μειώνοντας τα υψηλά ανταποδοτικά τιμολόγια που έχει επιβάλει. Ωστόσο, υπάρχει και το «κακό σενάριο», όπως το περιγράφουν οι αναλυτές, αν ο Τραμπ αποφασίσει να μην κάνει βήμα πίσω.

Υψηλότερος πληθωρισμός και αναταραχή στις αγορές

Η αντίδραση των επενδυτών στο δασμολογικό σοκ του Τραμπ ήταν άμεση. Οι ασιατικές αγορές κατέρρευσαν και οι τρεις κύριοι δείκτες των ΗΠΑ υποχώρησαν πάνω από 5%, με τον S&P 500 να πέφτει σχεδόν 6%, κλείνοντας τη χειρότερη εβδομάδα για την αμερικανική αγορά από το 2020.

Η κύρια ανησυχία των αναλυτών είναι μία: η οικονομική αναταραχή. Εάν άλλες χώρες απαντήσουν στις αυξήσεις δασμών του Τραμπ με την επιβολή δικών τους δασμών, μια κλιμακούμενη σύγκρουση θα μπορούσε να εξελιχθεί σε εμπορικό πόλεμο, κάτι που σύμφωνα με τους οικονομολόγους θα μπορούσε να επιβραδύνει την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη.

Επιπλέον, καθώς οι δασμοί εισπράττονται από τις εταιρείες που εισάγουν αγαθά, οι οικονομολόγοι επισημαίνουν ότι οι αμερικανικές επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν ξένα προϊόντα θα είναι πιθανό να μετακυλίσουν τουλάχιστον μέρος του κόστους των δασμών στους πελάτες τους, μια κίνηση που θα μπορούσε να αναζωπυρώσει τον πληθωρισμό.

Αναμένονται αυξήσεις τιμών, αλλά όχι απαραίτητα ύφεση

Αν οι δασμοί παραμείνουν στα πρόσφατα ανακοινωθέντα επίπεδα, ο μέσος συντελεστής δασμών επί των αμερικανικών εισαγωγών θα ανέλθει στο 18,8%, από 2,5% το 2024, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Tax Foundation.

Ωστόσο, το γεγονός ότι οι αμερικανικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν υψηλότερο κόστος στις εισαγωγές δεν σημαίνει ότι θα το μετακυλίσουν στους καταναλωτές. Οι καταναλωτές είναι απίθανο να αισθανθούν όλο το βάρος των αυξήσεων, καθώς οι επιχειρήσεις είναι ενήμερες ότι οι πελάτες τους ήδη αισθάνονται οικονομική πίεση, ανέφερε ο Τζέφρι Ρόουτς, επικεφαλής οικονομολόγος της LPL Financial, σε πρόσφατη συνέντευξή του στο CNBC Make It.

«Σε μια οικονομία που εξασθενεί γενικά, οι καταναλωτές θα είναι πολύ ευαίσθητοι στις αλλαγές τιμών», είπε. «Νομίζω ότι οι εταιρείες θα πουν, “Θα απορροφήσουμε εμείς μέρος από αυτό”, και ίσως να μην μπορέσουν να μετακυλήσουν το κόστος όσο ίσως πιστεύουν». Ωστόσο, αναμένονται αυξήσεις τιμών – τουλάχιστον στο κοντινό μέλλον.

«Οι υψηλότεροι δασμοί θα προκαλέσουν πιθανότατα πληθωρισμό 3% έως 5% περισσότερο τον επόμενο 1,5 χρόνο σε σχέση με το επίπεδο που θα είχε η οικονομία χωρίς αυτούς», λέει ο Μπιλ Άνταμς, επικεφαλής οικονομολόγος της Comerica Bank. Με τον πληθωρισμό να βρίσκεται αυτή τη στιγμή στο 2,8% σε ετήσια βάση, αυτό μπορεί να σημαίνει αύξηση 2 ποσοστιαίων μονάδων φέτος (στο 4,8%) και 1 ποσοστιαία μονάδα τον επόμενο χρόνο, στην καλύτερη περίπτωση, αναφέρει.

Παρά τις ανησυχίες για την αναθέρμανση του πληθωρισμού, κάποιοι οικονομολόγοι πιστεύουν ότι υπάρχει ακόμα χώρος για ανάπτυξη, παρά τα εμπόδια.

«Μια ύφεση τους επόμενους 12 μήνες φαίνεται πιο πιθανή από ό,τι στην αρχή της χρονιάς, αλλά πιστεύουμε ότι η οικονομία θα αναπτυχθεί το 2025, και ιδιαίτερα το 2026, επειδή φαίνεται πιθανό ότι η διοίκηση θα χρησιμοποιήσει τα έσοδα από τους δασμούς για να χρηματοδοτήσει εν μέρει ευρύτερες φορολογικές περικοπές που θα τεθούν σε εφαρμογή τον επόμενο χρόνο», λέει ο Άνταμς.

Αναμένονται αναταραχές στις αγορές βραχυπρόθεσμα

Ένα παλιό ρητό της Wall Street λέει ότι οι αγορές μισούν την αβεβαιότητα περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Παρά το γεγονός ότι οι επενδυτές έλαβαν τις απαντήσεις σχετικά με τους δασμούς που θα επιβάλει η κυβέρνηση, παραμένουν σοβαρά ερωτήματα για το πώς αυτοί θα εξελιχθούν με την πάροδο του χρόνου, συμπεριλαμβανομένων πιθανών αυξήσεων από άλλες χώρες.

«Ενώ η σκόνη κατακάθεται, οι αγορές θα είναι κάπως νευρικές», λέει ο Σκοτ Χέλφσταϊν, επικεφαλής στρατηγικής επενδύσεων στη Global X.

Θα παραμείνουν οι δασμοί στα τρέχοντα επίπεδα; Αναρωτιούνται οι επενδυτές; Ορισμένοι ειδικοί των αγορών δεν το πιστεύουν.

«Θα περιμέναμε οι δασμοί να μειωθούν από τα επίπεδα που ανακοίνωσε ο Πρόεδρος», έγραψε ο Μαρκ Χάφελε, επικεφαλής επενδύσεων στην UBS Global Wealth Management, σε πρόσφατη σημείωση. «Ο ίδιος ο Πρόεδρος προσκάλεσε σε διαπραγματεύσεις, και ο Υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ είπε σε συνέντευξή του στο Bloomberg ότι οι ανακοινωθέντες δασμοί είναι «το ανώτατο όριο» και ότι οι χώρες θα μπορούσαν να κάνουν βήματα για να μειώσουν τους δασμούς».

Παρ’ όλα αυτά, μην περιμένετε σημαντική μείωση. Όταν ρωτήθηκε αν ο Τραμπ θα μπορούσε να αναθεωρήσει την απόφασή του ή αν πρόκειται για τακτική διαπραγμάτευσης, ο Υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ, Χάουαρντ Λούτνικ, ήταν κατηγορηματικός στην άρνησή του. «Δεν νομίζω ότι υπάρχει καμία πιθανότητα», είπε σε συνέντευξή του στο CNN. «Αυτό είναι η αναδιάρθρωση του παγκόσμιου εμπορίου. Αυτό θα συμβεί».

Ορισμένοι εμπορικοί εταίροι ενδέχεται να μην δεχτούν εύκολα αυτές τις τακτικές και μερικοί έχουν ήδη απαντήσει με δικά τους μέτρα δασμών. Για παράδειγμα, η Κίνα και η EE έχουν ανακοινώσει σχέδια για οικονομικά αντίμετρα.

Παρ’ όλα αυτά, η οικονομία έδειξε σημάδια θεμελιώδους ανθεκτικότητας πριν την ανακοίνωση των δασμών, με έναν ανθεκτικό εργατικό δυναμικό και ενθαρρυντικά εταιρικά κέρδη, λέει ο Χέλφσταϊν.

Ακόμα κι αν τα πράγματα είναι επισφαλή βραχυπρόθεσμα, οι τάσεις που αναμενόταν να οδηγήσουν την ανάπτυξη της αγοράς μακροπρόθεσμα – όπως η πρόοδος στην τεχνητή νοημοσύνη και την αυτοματοποίηση – παραμένουν σταθερές, προσθέτει.

Οι επενδυτές ίσως πρέπει να περιμένουν λίγο μέχρι οι εταιρείες να βρουν στρατηγικές για τις επιχειρήσεις τους που σχετίζονται με τους δασμούς.