Νοέμβριος 2015. Παρασκευή και 13. Το Παρίσι γίνεται στόχος μίας πρωτοφανούς σειράς τρομοκρατικών επιθέσεων, τόσο από πλευράς οργάνωσης (σχεδιασμένες με κυνική ακρίβεια μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια) όσο και από πλευράς ανθρώπινων απωλειών.
130 αθώοι πολίτες χάνουν τη ζωή τους μετά τα χτυπήματα στο Stade de France, σε καφετέριες και εστιατόρια της «Πόλης του φωτός», αλλά και στο Bataclan, όπου ο κατάλογος των θυμάτων ήταν και ο πιο μακρύς.
22 Μαρτίου 2016, ημέρα Τρίτη. Η –όχι και τόσο μακρινή- ιστορία επαναλαμβάνεται σαν κακόγουστο αστείο. Ξανά επιθέσεις, ξανά συντονισμένες με χειρουργική ακρίβεια, ξανά πολύνεκρες. 34 νεκροί και περισσότεροι από 170 τραυματίες ήταν ο απολογισμός από τα χτυπήματα στο αεροδρόμιο των Βρυξελλών και στον σταθμό του μετρό στο Μάλμπεκ.
Κοινή συνισταμένη των δύο ημερών που θα περιλαμβάνονται στις πλέον μελανές σελίδες της ιστορίας της Γηραιάς Ηπείρου είναι το Ισλαμικό Κράτος. Την ευθύνη για τις επιθέσεις ανέλαβαν οι φανατικοί μαχητές του ISIS κι αν κάτι προκαλεί ακόμη μεγαλύτερο πόνο και ανησυχία από τις ίδιες τις επιθέσεις, είναι η πιθανότητα μιας… επανάληψης.
Η φετινή διοργάνωση του Euro 2016 είναι τουλάχιστον προβληματική, από πολλές απόψεις και ίσως η μοναδική που δεν έχει μονάχα αθλητικό «χρώμα».
Ένα πρωτοφανές κύμα απεργιακών κινητοποιήσεων έχει παραλύσει τα πάντα στη Γαλλία, μετά την απόφαση της κυβέρνησης να περάσει τις μεταρρυθμίσεις για τα εργασιακά χωρίς καν την έγκριση του Κοινοβουλίου, με τον πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ και τον πρωθυπουργό, Μανουέλ Βαλς, να «σφυροκοπούνται» για τις επιλογές τους.
Κι ενώ το εναρκτήριο λάκτισμα του Euro 2016 θα δοθεί αύριο, 10 Ιουνίου, με την οικοδέσποινα Γαλλία να υποδέχεται την Ρουμανία, το «φάντασμα» μίας νέας τρομοκρατικής επίθεσης πλανάται πάνω από τo Stade de France όπου θα διεξαχθεί το πρώτο παιχνίδι της διοργάνωσης.
Το newsit.gr επικοινώνησε με τον Michael Krona, λέκτορα του Πανεπιστημίου του Malmö, στη Σουηδία, στο τμήμα της Επικοινωνίας και των Μέσων Ενημέρωσης, σχετικά με το κατά πόσο μία τρομοκρατική απειλή είναι όντως πιθανή. Η έρευνά του έχει ως θέμα την μιντιακή προπαγάνδα του ISIS και συγκεκριμένα μελετά τις οπτικές και λεκτικές στρατηγικές που χρησιμοποιεί το Ισλαμικό Κράτος στις επίσημες –και ομολογουμένως χολιγουντιανής φύσης- παραγωγές του αλλά και τους online ακολούθους του.
Πολλά διεθνή μέσα ενημέρωσης ανέφεραν τις προηγούμενες ημέρες πως οι αρχές βρήκαν στο laptop του Σαλάχ Αμπντεσλάμ, του «εγκεφάλου» των τρομοκρατικών επιθέσεων στο Παρίσι που έχει πλέον συλληφθεί, ένα πλάνο επίθεσης του ISIS εναντίον Βρετανών και Ρώσων φιλάθλων, πριν το παιχνίδι μεταξύ των δύο χωρών στις 11 Ιουνίου, στη Μασσαλία.
Τον ρωτήσαμε πόσο πιθανό θεωρεί ένα εφιαλτικό déjà vu των επιθέσεων του Παρισιού
«Δυστυχώς, τα τελευταία δύο χρόνια μας έμαθαν ότι ναι, είναι πιθανό. Πιστεύω πως θα δούμε παρόμοιες επιθέσεις, ωστόσο το που και το πότε είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Το ISIS είναι μία αρκετά απρόβλεπτη οργάνωση, λόγω του πολύπλοκου δικτύου ευρωπαϊκών «κυψελών» που διαθέτει, των «θυγατρικών» ομάδων, αλλά και των ιδεολογικών οπαδών του. Οι επιθέσεις του Παρισιού έδειξαν με τραγικό τρόπο πως το ISIS προσπαθεί όλο και περισσότερο να εμπνεύσει επιθέσεις εκτός των συνόρων του Χαλιφάτου».
Το State Department εξέδωσε επίσης ταξιδιωτική οδηγία για τους Αμερικανούς πολίτες που σκοπεύουν να ταξιδέψουν στην Ευρώπη για γεγονότα όπως το Euro 2016. Θεωρείτε πως αυτή η οδηγία είναι κάτι παραπάνω από ένα μέτρο πρόληψης;
«Το State Department έχει εκδώσει πολλές προειδοποιήσεις σαν αυτήν τον τελευταίο χρόνο και όχι μόνο σε σχέση με μεγάλες διοργανώσεις, αλλά και σχετικά με αυξημένο κίνδυνο σε συγκεκριμένες πόλεις γενικά. Συνεπώς πιστεύω πως είναι περισσότερο ένα προληπτικό μέτρο, παρά το ότι το Euro 2016 είναι ένας πιθανός στόχος. Οποιαδήποτε εκδήλωση που συγκεντρώνει πολύ κόσμο και έχει μεγάλη προβολή από τα μέσα ενημέρωσης συγκεντρώνει κινδύνους, αν αναλογιστούμε το τι έχουμε μάθει μέχρι τώρα σχετικά με την στρατηγική του ISIS».
Τα δεδομένα από το laptop του Αμπντεσλάμ περιείχαν φωτογραφίες του λιμανιού της Μασσαλίας. Έχει παρουσιαστεί ως ο «εγκέφαλος» των επιθέσεων του Παρισιού. Παρόλο που πλέον βρίσκεται στη φυλακή, πιστεύετε πως αυτό το πλάνο για μία τρομοκρατική επανάληψη στη Γαλλία κατά την διάρκεια του Euro 2016 μπορεί να εκτελεστεί ακόμη και χωρίς αυτόν;
«Αναμφισβήτητα. Ναι, ο Αμπντεσλάμ ήταν ένα πρόσωπο – κλειδί, αλλά θα ήταν πολύ αφελές να σκεφτούμε πως δεν υπάρχουν αντικαταστάτες πίσω του, ή να σκεφτούμε πως οι «κυψέλες» δεν εξελίσσονται επειδή εκείνος βρίσκεται στη φυλακή. Οι δυνάμεις ασφαλείας σε ολόκληρη την Ευρώπη δουλεύουν εντατικά με αυτό το δεδομένο στο μυαλό, κάτι που έχει οδηγήσει ήδη στο να αποσοβηθούν πολλές επιθέσεις».
Στην συνέχεια ρωτήσαμε τον Michael Krona σχετικά με την ιεραρχία του Ισλαμικού Κράτους και το κατά πόσο η «απουσία» του Σαλάχ Αμπντεσλάμ αλλά και των μελών του ISIS που σκοτώθηκαν στις επιθέσεις σε Παρίσι και Βρυξέλλες μπορεί να επηρεάσει την δράση της τρομοκρατικής οργάνωσης
«Διαχρονικά οι τρομοκρατικές οργανώσεις είχαν περισσότερα ή λιγότερα πρόσωπα – κλειδιά, για διαφορετικούς λόγους. Το ISIS έχει καταφέρει να διασπείρει τον τρόμο σε παγκόσμιο επίπεδο συνδυάζοντας τις επιθέσεις με τον αντίκτυπο της σκληρής του προπαγάνδας. Όταν έχουν ήδη καταφέρει να δημιουργήσουν αυτό τον τρόμο, κατά τη γνώμη μου είναι αυξημένος ο κίνδυνος να βασιστούν λιγότερο σε πρόσωπα – κλειδιά όπως ο Αμπντεσλάμ και περισσότερο σε ιδεολογικά εμπνευσμένες επιθέσεις από «μοναχικούς δράστες», ιδιαίτερα στην Ευρώπη ή την Ασία. Ο Αμπντεσλάμ ήταν ένα από τα πρόσωπα – κλειδιά, αλλά η μετατόπισή του από το προσκήνιο δεν σημαίνει πως το ISIS θα είναι λιγότερο πειστικό στις προσπάθειες να εμπνεύσει και να στρατολογήσει πιστούς».
Εκτός από το Euro 2016, έχουν υπάρξει αναφορές πως το ISIS σχεδιάζει τρομοκρατικές επιθέσεις σε ευρωπαϊκά τουριστικά θέρετρα το καλοκαίρι του 2016, για παράδειγμα σε Γαλλία, Ισπανία και Ιταλία.
Κάτι που έγινε ήδη στην Τυνησία τον Ιούνιο του 2015, όταν τουλάχιστον 37 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους αφού τρομοκράτες εξαπέλυσαν ένοπλη, τυφλή επίθεση στο ξενοδοχείο Riu Imperial Marhaba που βρίσκεται σε περιοχή κοντά στην πόλη Σους.
Τον ρωτήσαμε «πόσο μακριά» θεωρεί πως μπορούν να πάνε οι τζιχαντιστές. Κατά πόσο είναι ικανοί ή/και διατεθειμένοι να εκτελέσουν ένα τέτοιο χτύπημα στην Ευρώπη
«Έχοντας στο νου την έννοια του «μαρτυρίου» που επικαλούνται, μοιάζει λογικό να πω ότι μοιάζουν διατεθειμένοι να πάνε όσο μακριά γίνεται. Παρόλα αυτά, το ISIS έχει προβλήματα μέσα στο Χαλιφάτο. Μόλις τις τελευταίες ημέρες δημοσιεύματα ανέφεραν πως υπάρχουν αυξανόμενες υποψίες σχετικά με προδότες μέσα στην οργάνωση, οι οποίοι πουλάνε μυστικές πληροφορίες σε εχθρούς. Εννοώ πως υπάρχουν λόγοι να πιστεύουμε ότι αναπτύσσεται μία αίσθηση απελπισίας. Αυτό, ωστόσο, μπορεί ακόμη να σημαίνει πως οι επιχειρήσεις στο εξωτερικό μπορεί να είναι ακόμη πιο απελπισμένες, συνεπώς η απάντηση είναι πως πιστεύω ότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος η Ευρώπη να αντιμετωπίσει παρόμοιες επιθέσεις με αυτήν της Τυνησίας».
Μέχρι στιγμής, οι επιθέσεις του ISIS στην Ευρώπη έγιναν εναντίον χωρών που έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στα χτυπήματα των θέσεων των τζιχαντιστών από την Δύση.
Τον ρωτήσαμε εάν θεωρεί πως και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ελλάδα, θα μπορούσαν να αποτελέσουν στόχο
«Υπάρχουν συγκεκριμένες χώρες που εμφανίζονται σε τακτική βάση στην προπαγάνδα του ISIS, συνήθως οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ρωσία και άλλες. Η Ελλάδα δεν είναι πολύ ορατή στα μηνύματα των τζιχαντιστών μέχρι στιγμής. Υπάρχουν συγκεκριμένες γεωπολιτικές, στρατιωτικές και θρησκευτικές μεταβλητές που πρέπει να εξετάζονται όταν προσπαθούμε να υπολογίσουμε τον κίνδυνο για συγκεκριμένες χώρες και δεν θεωρώ πως η Ελλάδα διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Τούτου λεχθέντος, η μη προβλεψιμότητα των επιχειρήσεων του ISIS είναι κάτι με το οποίο πρέπει να ζήσουμε, παρόλο που άνθρωποι όπως εγώ και άλλοι ερευνητές ή αναλυτές αφιερώνουν ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής τους προσπαθώντας να συνεισφέρουν στο να αντιμετωπιστούν και στην καλύτερη περίπτωση να αποφευχθούν επιθέσεις, αλλά και η περαιτέρω διάδοση του εξτρεμισμού».
Τέλος, του ζητήσαμε να μας κάνει ένα γενικό σχόλιο σχετικά με την δράση του ISIS. Κάνοντας την ερώτηση του… ενός εκατομμυρίου: Πως μπορεί να τελειώσει αυτός ο φαύλος κύκλος της βίας;
«Η σύγχρονη Ευρώπη είναι σε κάποιο βαθμό μία προβληματική ήπειρος. Πολλοί νιώθουν φόβο και καχυποψία. Πιστεύω όμως ότι επίσης υπάρχει μεγάλη πίστη και αφοσίωση στο να μην επιτρέψουμε στο ISIS και κάθε άλλη μορφή εξτρεμιστικής ιδεολογίας να κατακτήσουν περισσότερα από όσα ήδη έχουν κατακτήσει. Η βία θα είναι πάντα παρούσα στις ζωές μας, πρέπει απλά να εμπλακούμε ακόμη περισσότερο στο να την ελαχιστοποιήσουμε. Εάν μπορέσουμε να συνδυάσουμε πιο αποτελεσματικά τις πολιτικές και στρατιωτικές απαντήσεις με μία βαθιά ιδεολογική δουλειά, ενισχύοντας ταυτόχρονα τις δημοκρατικές αξίες και προωθώντας τις καλύτερες πτυχές της κοινωνίας μας, πιστεύω πως κερδίζουμε πολλά. Να θυμάστε πως το πλέον κυρίαρχο κομμάτι στις ενέργειες στρατολόγησης αλλά και στην προπαγάνδα του ISIS είναι το να απευθύνονται σε αποξενωμένους μουσουλμάνους ανά τον κόσμο που νιώθουν απομονωμένοι από την κοινωνία. Που νιώθουν ότι δεν ανήκουν κάπου ή ότι δεν έχουν κάποιο σκοπό. Το ISIS εστιάζει τα μηνύματά του στο να πείθει ανθρώπους να ενταχθούν στην οργάνωση όχι μόνο για χάρη του Θεού, αλλά και λόγω της θέλησής τους να είναι μέρος μιας ομάδας και να νιώθουν ότι ανήκουν κάπου. Μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε αυτό εστιάζοντας στο να μην διχάζουμε της κοινωνίες, συνεπώς να ελαχιστοποιούμε τον αριθμό των ανθρώπων που νιώθουν αποκομμένοι από την κοινωνία. Αυτό είναι το σημείο όπου ξεκινά ένα ζωτικό κομμάτι για την αντιμετώπιση της ριζοσπαστικοποίησης».
*ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Ο Michael Krona παραχώρησε τη συνέντευξη στον δημοσιογράφο του newsit.gr Χρήστο Μαυραγάνη, ο οποίος είναι κάτοχος μεταπτυχιακού Communication for Development του πανεπιστημίου του
Malmö
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163