Αποζημιώσεις απαίτησαν πέντε μιγάδες γυναίκες, οι οποίες είχαν απαχθεί από τις μαύρες μητέρες τους πριν από 70 περίπου χρόνια στο Κονγκό. Το Βέλγιο κατηγορείται ενώπιον δικαστηρίου των Βρυξελλών για «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας» για πράξεις οι οποίες έλαβαν χώρα κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας.
Σε ηλικία δύο, τριών ή τεσσάρων ετών, τις γυναίκες αυτές, που είναι σήμερα γιαγιάδες, είχαν απομακρύνει δια της βίας από τις οικογένειες των μητέρων τους και τις είχαν στείλει σ’ ένα θρησκευτικό ίδρυμα που βρισκόταν «σε μερικές περιπτώσεις σε απόσταση εκατοντάδων χιλιομέτρων», εξήγησε η δικηγόρος Μισέλ Χιρς, συνήγορος της Λέα, της Μονίκ, της Σιμόν, της Νοέλ και της Μαρί-Ζοζέ, που γεννήθηκαν όλες από μητέρα Κονγκό κι έναν λευκό και ήταν παρούσες στην ακροαματική συνεδρίαση τριγυρισμένες από οικείους τους.
«Τις αποκαλώ με τα μικρά τους ονόματα, επειδή τους αφαιρέθηκε η ταυτότητά τους. Ήταν χωρίς φωνή για σχεδόν 70 χρόνια, ανίκανες να αφηγηθούν», είπε η συνήγορος.
«Στη διάρκεια της αποικιοκρατίας, ο μιγάς θεωρούνταν απειλή για την υπεροχή της λευκής φυλής, έπρεπε να παραμεριστεί», εξήγησε η Χιρς, μιλώντας για ένα «γενικευμένο σύστημα» που δημιουργήθηκε από το βελγικό κράτος.
Οι συνήγοροι του κράτους επρόκειτο να πάρουν στη συνέχεια το λόγο. Αμφισβητούν τα γεγονότα και την κατηγορία. Τα «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας» είναι απαράγραπτα στο βελγικό δίκαιο, όπως τα εγκλήματα της γενοκτονίας και τα εγκλήματα πολέμου.
Αυτή η δίκη είναι η πρώτη στο Βέλγιο που φέρνει στο φως την τύχη που επιφυλάχθηκε στους μιγάδες που γεννήθηκαν στις πρώην βελγικές αποικίες (Κονγκό, Ρουάντα, Μπουρούντι), οι οποίοι ουδέποτε απεγράφησαν επισήμως, όμως ο αριθμός τους υπολογίζεται γενικά γύρω στις 15.000.
Τα περισσότερα από τα παιδιά, που γεννήθηκαν από την ένωση ανάμεσα σε μια μαύρη και έναν λευκό, δεν είχαν αναγνωρισθεί από τον πατέρα τους και δεν έπρεπε να αναμιγνύονται ούτε με τους λευκούς ούτε με τους Αφρικανούς.
Η συνέπεια για πολλά απ’ αυτά ήταν να περιέλθουν στην κηδεμονία του κράτους και να σταλούν σε ορφανοτροφεία μέσω της χορήγησης επιδοτήσεων στα ιδρύματα αυτά, τα οποία διαχειριζόταν γενικά η Καθολική Εκκλησία.
«Στοχευμένος φυλετικός διαχωρισμός»
«Στο σχολείο, μας φώναζαν ‘καφέ ολέ’ (σ.σ.: cafe au lait, καφές με γάλα). Δεν ήμασταν αποδεκτές», είχε θυμηθεί μία από τις ενάγουσες, η Σιμόν Νγκαλούλα, σε συνέντευξή της στο Γαλλικό Πρακτορείο το Σεπτέμβριο 2020.
«Μας αποκαλούσαν ‘τα παιδιά της αμαρτίας’. Ένας λευκός δεν μπορούσε να παντρευτεί μια μαύρη. Το παιδί που γεννιόταν απ’ αυτή την ένωση ήταν ένα παιδί της πορνείας», αφηγήθηκε η Λεά Ταβάρες Μουζίνγκα, η οποία γεννήθηκε από πορτογάλο πατέρα και απήχθη σε ηλικία 2 ετών στα χρόνια του 1940.
Σύμφωνα με τις ενάγουσες, η συγγνώμη που ζητήθηκε το 2019 εξ ονόματος του κράτους από τον βέλγο πρωθυπουργό πρέπει να συνοδευτεί από αποζημιώσεις. Ο Σαρλ Μισέλ, ο οποίος είναι πλέον πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, είχε παραδεχθεί τότε πως υπήρξε «ένας στοχευμένος φυλετικός διαχωρισμός» και είχε εκφράσει τη λύπη του για τις «απώλειες ταυτότητας» μέσω του χωρισμού από τις οικογένειες – περιλαμβανομένων των επαναπατρισμών στο Βέλγιο μετά την ανεξαρτησία του Κονγκό το 1960.
«Μας κατέστρεψαν. Οι συγγνώμες είναι εύκολες, πρέπει να αναλαμβάνουμε και την ευθύνη», τόνισε η Μονίκ Μπίτου Μπινγκί στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου με τις άλλες τέσσερις ενάγουσες πριν από τη δίκη.
Η ίδια κατήγγειλε «μια δεύτερη εγκατάλειψη» όταν, μετά την ανεξαρτησία, τα κοριτσάκια αυτά δεν μπόρεσαν να ανέβουν στα φορτηγά του ΟΗΕ για να επαναπατριστούν μαζί με τους Δυτικούς.
Το προηγούμενο της Αυστραλίας
Η νέα κονγκολέζικη εξουσία αμφισβητούνταν, συγκρούσεις ξέσπασαν, ορισμένες λένε πως έπεσαν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης από τους αντάρτες.
Όλες ζητούν σήμερα από τη βελγική δικαιοσύνη «ένα προκαταβολικό ποσό 50.000 ευρώ» και το διορισμό ενός εμπειρογνώμονα για να αξιολογήσει την ηθική βλάβη που υπέστησαν.
Σήμερα οι αγορεύσεις ενώπιον του αστικού δικαστηρίου των Βρυξελλών δεν αναμενόταν να υπερβούν τις τρεις ή τέσσερις ώρες. Η ετυμηγορία δεν αναμένεται να ανακοινωθεί πριν από εβδομάδες.
Η Μισέλ Χιρς υπερασπίζεται τις ενάγουσες δίπλα στον Κριστόφ Μαρσάν, δικηγόρο της οικογένειας του δολοφονημένου πρώην πρωθυπουργού του Κονγκό Πατρίς Λουμούμπα σε μια άλλη δικαστική διαδικασία που βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη στις Βρυξέλλες.
Επικαλούνται ως παράδειγμα τις αποζημιώσεις που έχουν υποσχεθεί οι καναδικές και οι αυστραλιανές αρχές για την αναγκαστική τοποθέτηση επί δεκαετίες παιδιών αυτοχθόνων σε ιδρύματα ή σε λευκές οικογένειες. Τον Αύγουστο η Αυστραλία είχε ανακοινώσει την καταβολή αποζημίωσης 75.000 δολαρίων (σχεδόν 47.000 ευρώ) σε πολλούς Αβορίγινες που είχαν αποσπαστεί δια της βίας από την οικογένειά τους όταν ήταν παιδιά. Ο πρωθυπουργός Σκοτ Μόρισον είχε χαρακτηρίσει αυτές τις πολιτικές αφομοίωσης «επαίσχυντη» περίοδο στην ιστορία της χώρας.