Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δεν αποκλείει την ιδέα μιας τρίτης θητείας παρά τις συνταγματικούς περιορισμούς. Θα μπορούσε όμως στην πράξη ο Αμερικανός πρόεδρος να διεκδικήσει ακόμα μία τετραετία στον Λευκό Οίκο βαδίζοντας στα βήματα του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, του προέδρου της Κίνας Σι Τζινπίνγκ ή του Τούρκου πρόέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν;
Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν αστειεύεται. Θέλει και τρίτη προεδρική θητεία στις ΗΠΑ, τι κι αν απαγορεύεται από το αμερικανικό Σύνταγμα και ξεκαθαρίζει ότι «υπάρχουν τρόποι». Αντίστοιχη αλλαγή στο Σύνταγμα της χώρας του έκανε ο Βλαντιμίρ Πούτιν, κάτι που του επιτρέπει να παραμείνει πρόεδρος της Ρωσίας έως το 2036. Με τον ίδιο τρόπο επιθυμεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να κερδίσει ακόμα μία θητεία στην εξουσία, οποίος επίσης πρέπει να τροποποιήσει το Σύνταγμα της Τουρκίας.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Πώς θα μπορούσε όμως να τα καταφέρει ο αμερικανός πρόεδρος τη στιγμή που το απαγορεύει ρητά η 22η Τροπολογία; Αν ψηφίσουν τα 2/3 του Κογκρέσου, αν το ζητήσουν τα 2/3 των αμερικανικών πολιτειών ή αν κερδίσει τις εκλογές του 2028 ο Τζέι Ντι Βανς και μετά παραιτηθεί και παραχωρήσει τη θέση του στον Τραμπ.
Η πρωτοφανή δήλωση στην ιστορία της αμερικανικής προεδρίας που έκανε ο Ντόναλντ Τραμπ, την Κυριακή (30.03.2025), με την οποία αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας τρίτης προεδρικής θητείας, προκαλώντας αντιδράσεις και νομικά ερωτήματα στις ΗΠΑ.
Παρόλο που η 22η Τροπολογία του Συντάγματος απαγορεύει ρητά την εκλογή ενός προέδρου για περισσότερες από δύο θητείες, ο Τραμπ δηλώνει πως «υπάρχουν τρόποι» για να επιστρέψει στην εξουσία ακόμα και μετά το πέρας της προβλεπόμενης 8ετίας.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η δήλωση Τραμπ ανοίγει νέο κύκλο συζήτησης γύρω από τα όρια της συνταγματικής ερμηνείας και τις βλέψεις του Αμερικανού προέδρου.
Συγκεκριμένα, ο Ντόναλντ Τραμπ, που ανέλαβε τα καθήκοντά του, για τη δεύτερη, μη συνεχόμενη, θητεία του, στις 20 Ιανουαρίου, μιλώντας στην εκπομπή του NBC News «Meet the Press» και τη δημοσιογράφο Κρίστεν Γουέλκερ, είπε πως «πρέπει να ξεκινήσεις λέγοντας ότι έχω τις υψηλότερες ποσοστώσεις από οποιονδήποτε Ρεπουμπλικανό τα τελευταία 100 χρόνια». «Είμαστε πολύ δημοφιλείς.
Και πολλοί άνθρωποι θα ήθελαν να το κάνω (σ.σ. την τρίτη θητεία). Αλλά, λέω σε αυτούς, έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας, ξέρετε, είναι πολύ νωρίς στην διοίκηση.» Ο Αμερικανός πρόεδρος συμπλήρωσε πως είναι «επικεντρωμένος στο παρόν» αλλά του «αρέσει να δουλεύει» και αποσαφήνισε πως «δεν αστειεύεται» όταν κάνει επανειλημμένα σχόλια που υποδηλώνουν ότι μπορεί να θέλει να παραμείνει στην εξουσία για τρίτη θητεία.
«Όχι, δεν αστειεύομαι, δεν αστειεύομαι», είπε, προσθέτοντας «είναι πάρα πολύ νωρίς για να το σκεφτώ».
«Υπάρχουν μέθοδοι με τις οποίες θα μπορούσε να γίνει, ξέρετε», διαβεβαιώνοντας ότι «πολλοί άνθρωποι θέλουν να γίνει αυτό».
Ο Τραμπ δήλωσε στην Γουέλκερ ότι «υπάρχουν μέθοδοι» με τις οποίες θα μπορούσε να εξασφαλίσει τρίτη θητεία, συμφωνώντας με την παρουσιάστρια όταν εκείνη ανέφερε ότι θα μπορούσε θεωρητικά να είναι υποψήφιος αντιπρόεδρος το 2028, και στη συνέχεια ο πρόεδρος που θα εκλεγεί να παραιτηθεί, καθιστώντας τον Τραμπ πρόεδρο.
Ο αμερικανός πρόεδρος απάντησε ότι αυτή είναι «μία» μέθοδος» αλλά «υπάρχουν και άλλες».
Τι ορίζει η 22η Τροπολογία;
Η 22η Τροπολογία, όπως ισχύει σήμερα, απαγορεύει σε έναν πρόεδρο να εκλεγεί για περισσότερες από δύο θητείες, αναφέροντας: «Κανένα άτομο δεν μπορεί να εκλεγεί στο αξίωμα του Προέδρου περισσότερες από δύο φορές».
Αναφορικά με την πλήρωση της θέσης από αντιπρόεδρο, ο οποίος ανέλαβε το αξίωμα χωρίς να έχει εκλεγεί ως πρόεδρος και έχει υπηρετήσει για περισσότερο από δύο χρόνια – η Τροπολογία ορίζει πως δεν μπορεί να εκλεγεί παραπάνω από μία φορές.
Η 22η Τροπολογία εγκρίθηκε από το Κογκρέσο το 1947 και κυρώθηκε από τις πολιτείες το 1951, μετά το παράδειγμα του προέδρου Φράνκλιν Ντελάνο Ρούζβελτ, ο οποίος αψήφησε την παράδοση των προηγούμενων προέδρων, εκλεγόμενος τέσσερις φορές.
Αν και ο πρόεδρος Τζορτζ Ουάσινγκτον καθιέρωσε την πρακτική των δύο θητειών όταν αποχώρησε από το αξίωμα το 1796, δεν υπήρχε καμία επίσημη νομική ρύθμιση που να οριοθετεί τις θητείες των προέδρων πριν την κύρωση της 22ης Τροπολογίας.
Τελικά, θα μπορούσε ο Τραμπ να εκλεγεί ξανά;
Αν και η 22η Τροπολογία ξεκαθαρίζει ότι οι πρόεδροι δεν μπορούν να εκλεγούν για τρίτη θητεία, αφήνει περιθώρια για νομικά «παραθυράκια» που ο Τραμπ θα μπορούσε να προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί, αναφέρει το Forbes.
Σε άρθρο του 1999 για τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Μινεσότα, οι νομικοί επιστήμονες Μπρους Πίμποντι και Σκοτ Γκαντ επισήμαναν ότι το Σύνταγμα δεν απαγορεύει ρητά ένα σενάριο κατά το οποίο ένας πρόεδρος δύο θητειών θα μπορούσε να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο χωρίς να έχει εκλεγεί – συγκεκριμένα μέσω της εκλογής του σε θέση που περιλαμβάνεται στη σειρά διαδοχής, όπως του αντιπροέδρου, και εν συνεχεία την ανάληψη της εξουσίας αν ο πρόεδρος παραιτηθεί ή αδυνατεί να υπηρετήσει.
Όπως υπέδειξε η Γουέλκερ στον Τραμπ, αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσε να συμβεί αν ο Τζέι Ντι Βανς ή κάποιος άλλος σύμμαχος του Τραμπ θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία το 2028 με τον Τραμπ ως υποψήφιο αντιπρόεδρο, και στη συνέχεια, μόλις αναλάβει καθήκοντα, να παραιτηθεί, ώστε ο Τραμπ να αναλάβει πρόεδρος.
Ο Τραμπ απέκλεισε αυτή την πιθανότητα, απαντώντας στη δημοσιογράφο: «Α, αυτός είναι ένας [τρόπος]. Αλλά υπάρχουν κι άλλοι. Υπάρχουν κι άλλοι».
Κάτι τέτοιο βέβαια δεν έχει δοκιμαστεί ποτέ στην πράξη και σίγουρα δεν είναι λίγοι εκείνοι οι οποίο θα κατέφευγαν σε νομικές προσφυγές, καθώς οι επικριτές του Τραμπ θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι έρχεται σε σύγκρουση με τη 12η Τροπολογία, η οποία ορίζει:
«Κανένα άτομο που δεν πληροί τα συνταγματικά προσόντα για το αξίωμα του Προέδρου δεν μπορεί να είναι επιλέξιμο για το αξίωμα του Αντιπροέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών». Ωστόσο, οι Πίμποντι και Γκαντ επισήμαναν ότι τεχνικά θα μπορούσε να επιτραπεί, γράφοντας ότι παρόλο που «οι πολιτικές και λαϊκές προσδοκίες θα αποθάρρυναν» έναν πρόεδρο από το να υπηρετήσει τρίτη θητεία, «η όποια απροθυμία υπάρχει στο να επιτραπεί η επανανάληψη της προεδρίας μπορεί κάποια μέρα να ξεπεραστεί».
Η υπουργός Δικαιοσύνης του Τραμπ, Παμ Μπόντι, επιβεβαίωσε κατά τη διάρκεια της ακρόασής της στη Γερουσία ότι ο Τραμπ δεν μπορεί να διεκδικήσει τρίτη θητεία βάσει του ισχύοντος Συντάγματος. Όταν ρωτήθηκε αν ο Τραμπ επιτρέπεται να είναι υποψήφιος για τρίτη θητεία το 2028, η Μπόντι απάντησε:
«Όχι, εκτός αν αλλάξει το Σύνταγμα».
Η επιδίωξη τρίτης θητείας θα τοποθετούσε τον Τραμπ στην κατηγορία άλλων αμφιλεγόμενων ηγετών ανά τον κόσμο οι οποίοι έχουν καταφέρει να παρακάμψουν περιορισμούς για τις θητείες και να παραμείνουν ή να επανέλθουν στην εξουσία.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν παρέμεινε στην εξουσία το 2008 μετά την ολοκλήρωση της τελευταίας του θητείας, εκλεγόμενος πρωθυπουργός, με τον στενό του σύμμαχο Ντμίτρι Μεντβέντεφ να αναλαμβάνει πρόεδρος. Όσο διατελούσε πρωθυπουργός, άλλαξε ο νόμος και έτσι ο Πούτιν επανήλθε στην προεδρία το 2012, όπου και παραμένει έκτοτε.
Παράλληλα, το 2021 πέρασε νόμους οι οποίοι του επιτρέπουν να διεκδικεί την προεδρία τουλάχιστον μέχρι το 2036. Αντίστοιχα, ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ εξελέγη για τρίτη θητεία το 2023, αφού η κυβέρνησή του τροποποίησε το Σύνταγμα της Κίνας ώστε να καταργηθούν οι υπάρχοντες περιορισμοί στις θητείες, ανοίγοντας τον δρόμο για να παραμείνει στην εξουσία εφ’ όρου ζωής.
Στην ίδια ρότα και ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν που επιθυμεί να κερδίσει μία ακόμα θητεία στην εξουσία και ο οποίος επίσης πρέπει να τροποποιήσει το Σύνταγμα της Τουρκίας.
Το Bloomberg, ο Economist, ο Guardian, η Le Monde συμφωνούν: Η Τουρκία οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια σε μια στιβαρή απολυταρχία τύπου Πούτιν, αλλά με ανατολικού τύπου χαρακτηριστικά.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Τραμπ κάνει τέτοια σχόλια για την προεδρία των ΗΠΑ. Τον Ιανουάριο είχε δηλώσει ότι «δεν ξέρει» εάν του απαγορεύεται να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα για την προεδρία.
Σύμφωνα με την εφημερίδα New York Times, δήλωσε σε Ρεπουμπλικάνους βουλευτές και γερουσιαστές:
«Φαντάζομαι ότι δεν θα είμαι ξανά υποψήφιος εκτός και αν πείτε: είναι τόσο καλός που πρέπει να βρούμε έναν τρόπο».
Προεκλογικά, ο 78χρονος δισεκατομμυριούχος είχε κάνει επίσης μια διφορούμενη δήλωση σε ένα συνέδριο χριστιανών συντηρητικών, στους οποίους είπε ότι εφόσον κέρδιζε τις προεδρικές εκλογές «δεν θα χρειαζόταν να ξαναψηφίσουν». Έχει όμως αφήσει να εννοηθεί ότι η προεκλογική εκστρατεία που τον έφερε στον Λευκό Οίκο για δεύτερη φορά ήταν και η τελευταία του.
Πληροφορίες από Forbes
