Ο “διακριτικός” υπουργός, που απέφευγε τα μέσα ενημέρωσης, δεν είχε λογαριασμό στο Twitter και ταξίδευε συνεχώς, δεν κατάφερε ποτέ να βρει τη θέση του ως επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας στην κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ, με τον οποίο πολύ συχνά έδειχναν σαν να μιλούν διαφορετική “γλώσσα”.
Όπως και ο Τραμπ, ο Τίλερσον δεν πολέμησε στο Βιετνάμ αλλά, σε αντίθεση με τον πρόεδρο, είχε κάνει το παν για να στρατολογηθεί. Όταν αυτός ο πρώην πρόσκοπος, που κατάγεται από οικογένεια στρατιωτικών, ανέλαβε το υπουργείο Εξωτερικών, εμφανιζόταν ως ένας από τους Αμερικανούς που γνωρίζουν όσο κανείς τον ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν που μάλιστα τον είχε παρασημοφορήσει με το Βραβείο της Φιλίας των Λαών.
Οι σχέσεις με την Ρωσία
Μια από τις προτεραιότητές του ήταν να αναθερμάνει τις σχέσεις της Ουάσινγκτον με το Κρεμλίνο, ένας στόχος που όπως φάνηκε ήταν αδύνατον να επιτευχθεί εν μέσω των ερευνών για την ανάμιξη της Ρωσίας στις αμερικανικές εκλογές.
Αντιθέτως, ο Τίλερσον τήρησε σκληρή στάση απέναντι στη Ρωσία, σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει τους συμμάχους των ΗΠΑ για τη σχέση του Τραμπ με τον Πούτιν, τις επιφυλάξεις του προέδρου όσον αφορά την επιβολή κυρώσεων στη Μόσχα –οι οποίες είχαν εγκριθεί από το Κογκρέσο– αλλά και την άρνησή του να καταδικάσει ρητά την ανάμιξη της Ρωσίας στις προεδρικές εκλογές του 2016, ένα συμπέρασμα στο οποίο είχαν καταλήξει από καιρό οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφορίων. Είχε δηλώσει επίσης ότι οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία για την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 θα παραμείνουν εν ισχύ μέχρι να επιστραφεί η χερσόνησος στην Ουκρανία. Τον Ιανουάριο είπε ότι η Ρωσία, που στηρίζει τον πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ, “φέρει τελικά την ευθύνη” για τις επιθέσεις με χημικά όπλα εναντίον Σύρων αμάχων.
Το θέμα της Ρωσίας δεν ήταν το μοναδικό για το οποίο ο υπουργός φαινόταν να διαφωνεί ή και να ακολουθεί πολιτική εκ διαμέτρου αντίθετη με εκείνην του προέδρου: Στο ζήτημα της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ο Τίλερσον προέτρεπε τον Τραμπ να μην την καταγγείλει. Σήμερα, ο Τραμπ είπε στους δημοσιογράφους: “Αν δείτε τη συμφωνία με το Ιράν, εγώ πιστεύω ότι είναι φρικτή. Υποθέτω, εκείνος την θεωρεί εντάξει. Εγώ ήθελα να τη διαλύσω ή να κάνω κάτι κι εκείνος τον ένιωθε κάπως διαφορετικά. Για αυτό, δεν σκεφτόμασταν το ίδιο πράγμα”.
“Χάνει τον καιρό του με τον πυραυλάνθρωπο”
Πέρσι, ο Τραμπ χρησιμοποίησε μια φιλοπόλεμη ρητορική και απείλησε τη Βόρεια Κορέα με “φωτιά και οργή”, εν μέσω της κλιμακούμενης έντασης με την Πιονγκγιάνγκ.
Την εποχή εκείνη ο Τίλερσον εμφανιζόταν υπέρμαχος της διπλωματικής οδού, μια στάση που ο Αμερικανός πρόεδρος δεν δίσταζε να περιγελά δημοσίως. Μία ημέρα αφότου ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είπε ότι υπήρχαν ακόμη “γραμμές επικοινωνίας” με την Πιονγκγιάνγκ. ο Τραμπ τον χλεύασε: “Είπα στον Ρεξ Τίλερσον, τον υπέροχο υπουργό Εξωτερικών μας, ότι χάνει τον καιρό του προσπαθώντας να διαπραγματευτεί με τον Μικρό Πυραυλάνθρωπο” έγραψε στο Twitter. “Μην σπαταλάς την ενέργειά σου Ρεξ, θα κάνουμε αυτό που πρέπει να γίνει!”
Στις αρχές αυτού του μήνα, ο Τραμπ έκανε στροφή 180 μοιρών, υιοθετώντας τη διπλωματική οδό: αναπάντεχα, συμφώνησε να συναντηθεί με τον Κιμ Γιονγκ Ουν, τον Βορειοκορεάτη ηγέτη. Λίγες ώρες νωρίτερα, ο Τίλερσον, από την Αφρική όπου πραγματοποιούσε περιοδεία, έλεγε στους δημοσιογράφους ότι “απέχουμε ακόμη πάρα πολύ” από την έναρξη διαπραγματεύσεων για την αποπυρηνικοποίηση. Ο υπουργός έμοιαζε να έχει χάσει πλέον κάθε επαφή με τον Λευκό Οίκο…
Η δηλητηρίαση του Σκριπάλ
Αφού η Βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι δήλωσε την Δευτέρα ότι είναι “εξαιρετικά πιθανό” να ευθύνεται η Μόσχα για τη δηλητηρίαση του πρώην διπλού πράκτορα Σεργκέι Σκριπάλ, η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Σάρα Σάντερς απέφυγε ξεκάθαρα να επιρρίψει ευθύνες στη Ρωσία.
Ώρες αργότερα, ο Τίλερσον εξέδωσε ανακοίνωση τονίζοντας ότι οι ΗΠΑ “εμπιστεύονται πλήρως” τις εκτιμήσεις του Λονδίνου για την ενοχή της Ρωσίας. “Συμφωνούμε ότι αυτοί που ευθύνονται –τόσο εκείνοι που διέπραξαν το έγκλημα όσο και εκείνοι που το διέταξαν– θα πρέπει να υποστούν τις κατάλληλες, σοβαρές συνέπειες” έγραφε. Λίγο αργότερα, απολύθηκε.
Διαφορετική στάση για το Κατάρ
Τον Ιούνιο του 2017, ο Τίλερσον κάλεσε τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και την Αίγυπτο να χαλαρώσουν τον αποκλεισμό του Κατάρ, μιας χώρας που κατηγορήθηκε ότι στηρίζει το Ιράν και τους ισλαμιστές εξτρεμιστές. Το Κατάρ είναι στενός σύμμαχος των ΗΠΑ και φιλοξενεί μια από τις μεγαλύτερες αμερικανικές αεροπορικές βάσεις στην περιοχή. Η προσπάθεια του Τίλερσον υπονομεύτηκε από τον Τραμπ που χαρακτήρισε το Κατάρ “χρηματοδότη της τρομοκρατίας σε πολύ υψηλό επίπεδο”.
Η συμφωνία του Παρισιού
Ο Τίλερσον τασσόταν υπέρ της παραμονής των ΗΠΑ στη διεθνή συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή. Τον Ιούνιο του 2017 ο Τραμπ ανακοίνωσε την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία, τηρώντας την προεκλογική του δέσμευση ότι θα βάζει “Πρώτα την Αμερική” και τασσόμενος με όσους αμφισβητούν την κλιματική αλλαγή. Παρά την απόφαση του Τραμπ, ο υπουργός δήλωνε τότε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες να συνεχίσουν τις προσπάθειές τους για μείωση των εκπομπών καυσαερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Οι σκληροί χαρακτηρισμοί
Σύμφωνα με το BBC, ο Τίλερσον είχε εκπλαγεί με το πόσο λίγο αντιλαμβανόταν ο Τραμπ τις βασικές αρχές της εξωτερικής πολιτικής. Στο μεταξύ, ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος εκνευριζόταν με τη γλώσσα του σώματος του υπουργού του κατά τη διάρκεια των συσκέψεων. Ο Τίλερσον ύψωνε αποδοκιμαστικά το βλέμμα στο ταβάνι ή έριχνε κάτω τους ώμους όταν διαφωνούσε με τις αποφάσεις του Τραμπ, υποστηρίζει σε ρεπορτάζ της η εφημερίδα New York Times.
Τον Οκτώβριο, αμερικανικά μέσα ενημέρωσης αποκάλυψαν ότι ο υπουργός επέκρινε ανοιχτά τον πρόεδρο και τον αποκάλεσε “ηλίθιο” σε μια συνάντησή του με τους συμβούλους εθνικής ασφάλειας του Λευκού Οίκου και άλλους κυβερνητικούς αξιωματούχους στο Πεντάγωνο – ένας χαρακτηρισμός που αποξένωσε ακόμη περισσότερο τους δύο πολιτικούς.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163