Το ζήτημα των αποζημιώσεων για τον ρόλο της Βρετανικής Αυτοκρατορίας στο δουλεμπόριο, φέρνει ξανά στην επικαιρότητα η επίσκεψη του Βασιλιά Κάρολου στην Αυστραλία.
Η επίσκεψη του Βασιλιά Κάρολου στην Αυστραλία έδωσε την αφορμή να έρθει ξανά στο προσκήνιο το ακανθώδες ζήτημα του ιστορικού ρόλου των πρώην αποικιακών αυτοκρατοριών και ειδικά αυτόν της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και το ιστορικό αποτύπωμα που άφησαν σε πρώην αποικίες και νυν μέλη της Κοινοπολιτείας σε ό,τι αφορά τον ρόλο στο δουλεμπόριο και σε ενδεχόμενες επανορθώσεις και αποζημιώσεις που οφείλει το σημερινό Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο Κάρολος δήλωσε την Παρασκευή (25.10.2024) ότι η Κοινοπολιτεία πρέπει να αναγνωρίσει την «οδυνηρή» Ιστορία της, καθώς έθνη της Αφρικής και της Καραϊβικής πιέζουν για αποζημιώσεις για τον ρόλο της Βρετανίας στο υπερατλαντικό δουλεμπόριο.
Εκπρόσωποι από 56 χώρες, οι περισσότερες με ρίζες στη Βρετανική Αυτοκρατορία, παρευρίσκονται για τη σύνοδο των αρχηγών κυβερνήσεων των κρατών της Κοινοπολιτείας που ξεκίνησε στη Σαμόα στις 21 Οκτωβρίου, με τη δουλεία και την απειλή της κλιματικής αλλαγής να εμφανίζονται ως κύρια θέματα.
Το αποικιοκρατικό παρελθόν και παρόν
Αλλά οι συζητήσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής επισκιάζονται από το αποικιοκρατικό παρελθόν και παρόν, στην πρώτη σύνοδο κορυφής της Κοινοπολιτείας στην οποία συμμετείχε ο Κάρολος Γ’ ως μονάρχης.
Ακόμη και η πολυήμερη επίσκεψή του στην Αυστραλία άνοιξε πάλι το ερώτημα στη χώρα αν θα πρέπει να είναι αρχηγός του κράτους Βρετανός βασιλέας με τις δημοσκοπήσεις να εμφανίζουν τους Αυστραλούς διχασμένους για το αν θέλουν να γίνουν δημοκρατία.
«Καταλαβαίνω ακούγοντας ανθρώπους σε όλη την Κοινοπολιτεία πως συνεχίζουν να αντηχούν οι πιο οδυνηρές πτυχές του παρελθόντος μας», είπε ο μονάρχης σε ομιλία του στη σύνοδο.
«Είναι ζωτικής σημασίας, επομένως, να κατανοήσουμε την Ιστορία μας, για να μας καθοδηγήσει στο να κάνουμε τις σωστές επιλογές στο μέλλον», πρόσθεσε. «Κανένας από εμάς δεν μπορεί να αλλάξει τα λάθη του παρελθόντος, αλλά μπορούμε να δεσμευτούμε, με όλη μας την καρδιά, στο να μάθουμε τα διδάγματα της Ιστορίας», συμπλήρωσε.
Το αίτημα για πρώην αποικιοκρατικές δυνάμεις όπως η Βρετανία να πληρώσουν αποζημιώσεις ή να επανορθώσουν για το δουλεμπόριο και τις κληρονομιές που άφησαν, είναι ένα μακροχρόνιο αίτημα. Ωστόσο, σήμερα έχει αποκτήσει παγκοσμίως δυναμική, ιδιαίτερα μεταξύ της Κοινότητας της Καραϊβικής (CARICOM) και της Αφρικανικής Ένωσης.
Οι πολέμιοι των αποζημιώσεων λένε ότι οι χώρες δεν πρέπει να θεωρούνται υπεύθυνες για ιστορικά λάθη, ενώ όσοι τάσσονται υπέρ των αποζημιώσεων υποστηρίζουν ότι η κληρονομιά της δουλείας έχει οδηγήσει σε τεράστια και επίμονη φυλετική ανισότητα.
Η Κοινοπολιτεία για τη «βάναυση περίοδο της δουλείας»
Η Κοινοπολιτεία αποτελούταν αρχικά από πρώην βρετανικές αποικίες, αλλά αργότερα επεκτάθηκε σε χώρες όπως το Τόγκο και η Γκαμπόν – και οι δύο πρώην γαλλικές αποικίες. Οι χώρες ελπίζουν ότι η σύνοδος κορυφής θα δεσμευτεί να ανοίξει μια συζήτηση για το θέμα, την οποία το Λονδίνο προσπαθεί μέχρι στιγμής να αποφύγει.
Είναι καιρός η Κοινοπολιτεία να αναζητήσει «δικαιοσύνη» για τη βάναυση περίοδο της δουλείας που υπέστησαν πολλές χώρες της ομάδας, δήλωσε σήμερα στο Γαλλικό Πρακτορείο ο πρωθυπουργός των Μπαχαμών, Φίλιπ Ντέιβις. «Τώρα είναι η ώρα για έναν πραγματικό διάλογο για το πώς να διορθωθούν αυτά τα ιστορικά λάθη», είπε ο Ντέιβις. Ο υπουργός Εξωτερικών των Μπαχαμών, Φρέντερικ Μίτσελ δήλωσε στο BBC την Πέμπτη (24.10.2024) ότι το προσχέδιο συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής, που αναμένεται να δημοσιευθεί το Σάββατο 26 Οκτωβρίου, περιέχει παραγράφους που ζητούν συζήτηση για τις επανορθώσεις. Ένα προσχέδιο του ανακοινωθέντος της συνόδου κορυφής, που καλεί σε συζήτηση για την αποικιοκρατία, αποτελεί αντικείμενο σκληρών διαπραγματεύσεων.
Στη Σαμόα και ο Κιρ Στάρμερ
Φτάνοντας στη Σαμόα για τη σύνοδο ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ απέκλεισε το ενδεχόμενο οικονομικών αποζημιώσεων σε χώρες της Κοινοπολιτείας και το ενδεχόμενο να ζητήσει συγγνώμη για τον ιστορικό ρόλο της χώρας, αλλά δήλωσε ότι είναι ανοιχτός να συνεργαστεί με ηγέτες που θέλουν να το συζητήσουν. Είπε, ωστόσο, πως σε σχέση με το δουλεμπόριο, έχει ειπωθεί συγνώμη και συνέχισε: «Η γενιά μας μπορεί να πει ότι το δουλεμπόριο ήταν αποτρόπαιη πρακτική και θα πρέπει να μιλάει για την ιστορία μας. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε την ιστορία μας, αλλά θα πρέπει σίγουρα να μιλάμε για αυτή».
Αν και η βρετανική κυβέρνηση δηλώνει πως το θέμα των επανορθώσεων δεν είναι στην ατζέντα της συνόδου, χώρες-μέλη από την Καραϊβική και την Αφρική φέρονται να επιχειρούν να μπει σχετική αναφορά στο τελικό ανακοινωθέν.
Η εφημερίδα Guardian, επικαλούμενη πηγή από το γραφείο του Στάρμερ, ανέφερε αργά χθες ότι ο πρωθυπουργός «άνοιξε την πόρτα σε μη οικονομικές αποζημιώσεις», όπως η αναδιάρθρωση χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και η ελάφρυνση του χρέους.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι αποζημιώσεων, από οικονομικές πληρωμές και συγγνώμες μέχρι μεταφορά τεχνολογίας και εκπαιδευτικά προγράμματα. Η CARICOM έχει το δικό της σχέδιο επανορθώσεων.
«Αν πούμε ότι θέλουμε μεγαλύτερη ισότητα και ισότητα στον κόσμο, ο τρόπος για να γίνει αυτό είναι να εξετάσουμε τι μορφή μπορεί να έχουν οι αποζημιώσεις, αντί να κλείσουμε τη συζήτηση», δήλωσε η Ζακλίν Μακένζι, δικηγόρος στην εταιρεία Leigh Day του Λονδίνου, της οποίας η ομάδα ερευνά τις πιθανότητες για αξιώσεις αποζημιώσεων.
Η εποχή του δουλεμπορίου
Η βρετανική βασιλική οικογένεια, η οποία επωφελήθηκε από το δουλεμπόριο για αιώνες, κλήθηκε να απολογηθεί.
Από τον 15ο έως τον 19ο αιώνα, τουλάχιστον 12,5 εκατομμύρια Αφρικανοί απήχθησαν και μεταφέρθηκαν με τη βία κυρίως από Ευρωπαίους δουλέμπορους με πλοία και πωλήθηκαν ως σκλάβοι.
Όσοι επέζησαν από τα βάναυσα ταξίδια κατέληξαν να μοχθούν σε φυτείες σε απάνθρωπες συνθήκες στην Αμερική, ενώ άλλοι επωφελήθηκαν από την εργασία τους.
«Έχουμε επιδείξει απαράμιλλη ικανότητα να συγχέουμε την οδυνηρή Ιστορία που μας έφερε εδώ που είμαστε και να καθόμαστε μαζί ως ίσοι για 75 χρόνια», είπε στη σύνοδο η γενική γραμματέας της Κοινοπολιτείας, Πατρίσια Σκότλαντ, Βρετανίδα διπλωμάτης και δικηγόρος που γεννήθηκε στη Δομινίκα.
Η Βρετανική Αυτοκρατορία μετέφερε περίπου 3,2 εκατομμύρια ανθρώπους, ο μεγαλύτερος αριθμός μετά την Πορτογαλία.
Ο πρώην πρωθυπουργός των Εργατικών, Τόνι Μπλερ είχε δηλώσει το 2007 ότι επίσης «λυπάται» για τον ρόλο της χώρας του στη δουλεία.
