Υπάρχουν εκατοντάδες ταινίες που αναδεικνύουν φλέγοντα κοινωνικά ζητήματα, που απασχολούν την ανθρωπότητα μέχρι και σήμερα, όπως είναι ο ρατσισμός, οι κοινωνικές ανισότητες, η ομοφοβία, η μισαλλοδοξία.
Σ’ ένα βαθμό, οι κοινωνίες έχουν αλλάξει, προχωρώντας στην προάσπιση των ελευθεριών, της αυτοδιάθεσης, ακόμη και του σεξουαλικού προσανατολισμού. Εξάλλου, κατά την διάρκεια των αιώνων έγιναν σημαντικοί αγώνες, προκειμένου να οδηγηθούμε στην διασφάλιση των ατομικών δικαιωμάτων. Η μετάβαση, όμως, ήταν δύσκολη.
Αλλού επιτεύχθηκε, αλλού είναι εν εξελίξει – και έχει πολύ δρόμο μπροστά της. Κάτι που θεωρούμε σήμερα αυτονόητο (π.χ. ότι ο κάθε άνθρωπος είναι ελεύθερος) δεν ίσχυε παντού και πάντοτε.
Σ’ αυτό το κείμενο, λοιπόν, συγκεντρώσαμε πέντε σπουδαίες ταινίες που άφησαν το δικό τους μοναδικό στίγμα στην ιστορία του κινηματογράφου για τα καυτά θέματα που ανέδειξαν.
A Girl in the River
Το A Girl in the River: The Price of Forgiveness (Ένα Κορίτσι στο Ποτάμι:το Τίμημα της Συγχώρεσης), είναι ένα ντοκιμαντέρ του 2015 σε σκηνοθεσία Sharmeen Obaid-Chinoy σχετικά με τις δολοφονίες τιμής στο Πακιστάν.
Το ντοκιμαντέρ στηλιτεύει την βιαιότητα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην μουσουλμανική χώρα, με αιχμή του δόρατος τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το έργο ακολουθεί την ιστορία της Saba, ενός 19χρονου κοριτσιού που επιζεί από απόπειρα δολοφονίας τιμής από τον πατέρα και τον θείο της, επειδή παντρεύτηκε τον άντρα που επέλεξε εκείνη, χωρίς να το μάθουν οι γονείς της.
Οι τελευταίοι, αφού την πυροβόλησαν, την έβαλαν σε ένα σάκο και την πέταξαν στο ποτάμι. Ωστόσο, η σφαίρα δεν την βρήκε στο κεφάλι. Στο Πακιστάν, τέτοιες περιπτώσεις δολοφονίας τιμής δεν θεωρούνται ανθρωποκτονίες.
Εάν τα εμπλεκόμενα μέρη καταλήξουν σε συμβιβασμό τότε οι κατηγορούμενοι αποφυλακίζονται. Η Saba δέχεται πιέσεις από την τοπική κοινωνία, ώστε να «συγχωρέσει» τους συγγενείς της που επιχείρησαν να την σκοτώσουν. Μετά από απόφαση και της οικογένειας του συζύγου της κατέληξαν σ’ έναν φιλικό συμβιβασμό και έτσι αναγκάζεται να πάρει πίσω τις κατηγορίες εναντίον των συγγενών της.
Το ντοκιμαντέρ κέρδισε ευρεία αναγνώριση από τους κριτικούς. Κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ μικρού μήκους και έπεισε την πακιστανική κυβέρνηση να αναθεωρήσει τους νόμους της για τις δολοφονίες τιμής.
Blackfish
Το Blackfish είναι ντοκιμαντέρ του 2013 σε σκηνοθεσία της Gabriela Cowperthwaite. Το έργο επικεντρώνεται στο αμφιλεγόμενο ζήτημα της αιχμαλωσίας των φαλαινών δολοφόνων, παρουσιάζοντας την ιστορία του Tilikum, μιας όρκας που βρέθηκε στο υδάτινο πάρκο SeaWorld της Φλόριντα.
Το θαλάσσιο θηλαστικό μεγάλωνε με την οικογένεια του ανοικτά των ακτών της Ισλανδίας. Αντί, όμως, να συνεχίσει να μεγαλώνει με το κοπάδι του στην φυσικό του περιβάλλον, αιχμαλωτίστηκε το 1983, όντας ανήλικο.
Η Κάουπερθγουέιτ επισημαίνει στην ταινία της ότι το παραπάνω τραυματικό γεγονός σε συνδυασμό με την κακομεταχείριση που βίωσε ο Τιλίκουμ μέσα στο πάρκο ερμηνεύουν τα δεκάδες περιστατικά επιθετικής συμπεριφοράς που ανέπτυξε τόσο προς άλλες φάλαινες, όσο και προς τους ανθρώπους. Ο Τιλίκουμ ήταν υπεύθυνος για τον θάνατο τριών ατόμων.
Victim
Πρόκειται για ένα βρετανικό νεονουάρ θρίλερ αγωνίας, σε σκηνοθεσία Basil Dearden και με πρωταγωνιστές τους Dirk Bogarde, Sylvia Syms και Dennis Price που κυκλοφόρησε το 1961.
Ο Μπόγκαρντ υποδύεται τον Μέλβιλ Φαρ, έναν επιτυχημένο δικηγόρο που καλύπτει την ομοφυλοφιλία μέσω του γάμου του με τη Laura. Ο τελευταίος θέτει την ακμάζουσα καριέρα του, τον γάμο του και την ελευθερία του σε κίνδυνο αναλαμβάνοντας ένα κύκλωμα εκβιαστών που έχουν βάλει στο στόχαστρο τους ομοφυλόφιλους άνδρες.
Aξίζει να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη ταινία που χρησιμοποίησε τον όρο «ομοφυλόφιλος». Η ταινία λογοκρίθηκε όταν βγήκε στις αίθουσες, ωστόσο, πλέον θεωρείται κλασική.
Philadelphia
Πρόκειται για μια αμερικανική νομική δραματική ταινία του 1993 σε σενάριο Ρον Νίσουανερ και σκηνοθεσία Τζόναθαν Ντέμ με τους Τομ Χανκς και Ντένζελ Ουάσινγκτον στους πρωταγωνιστικούς ρόλους.
Τα γυρίσματα της ταινίας έγιναν στην ομώνυμη πόλη σε μια εποχή που η άγνοια και ο φόβος για την ασθένεια του AIDS, τροφοδότησαν την προκατάληψη και το μίσος εναντίον των ομοφυλόφιλων. Η ταινία αφηγείται την ιστορία του δικηγόρου Andrew Beckett (Hanks), ο οποίος απολύεται από την δικηγορική εταιρεία που που εργαζόταν, όταν οι συνάδελφοι του ανακάλυψαν ότι είναι φορέας του ιού.
Ο Beckett είναι αβοήθητος, ωστόσο, ο μοναδικός συνάδελφος του που προσφέρεται να τον αναλάβει είναι ένας Αφροαμερικανός δικηγόρος, ο Joe Miller (Ουάσιγκτον), ο οποίος τον βοηθά να μηνύσει τον πρώην εργοδότη του. Για την ερμηνεία του ως Άντριου Μπέκετ, ο Χανκς κέρδισε το Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου, ενώ το τραγούδι «Streets of Philadelphia» του Μπρους Σπρίνγκστιν κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού .
12 Years a Slave
Η ταινία «12 χρόνια σκλάβος» είναι αμερικανική/βρετανική δραματική ταινία παραγωγής 2013. Τη σκηνοθεσία ανέλαβε ο Στιβ ΜακΚουίν και το σενάριο έγραψε ο Τζον Ρίντλεϊ. Η ταινία αποτελεί μυθιστορηματική προσαρμογή της αυτοβιογραφίας «Twelve Years a Slave» του Σόλομον Νόρθαπ, ενός ελεύθερου μαύρου άνδρα που ζούσε μαζί με τη σύζυγό του και τα παιδιά τους στη Σαρατόγκα της Νέας Υόρκης, όπου εργαζόταν ως βιολιστής.
Ωστόσο, το 1841 απήχθη και πουλήθηκε ως σκλάβος. Εργάστηκε σε φυτείες στη Λουιζιάνα για 12 χρόνια πριν την απελευθέρωσή του. Τον Νόρθαπ ενσαρκώνει ο Τσιούετελ Έτζιοφορ, ενώ συμμετέχουν οι Μάικλ Φασμπέντερ, Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, Πολ Ντέινο, Πολ Τζιαμάτι, Λουπίτα Ναϊόνγκ’ο, Σάρα Πόλσον, Κουβενζανέ Γουόλις, Άλφρ Γούνταρντ και Μπραντ Πιτ.
Η ταινία απέσπασε διθυραμβικά σχόλια από τους κριτικούς, κερδίζοντας Όσκαρ στις κατηγορίες Καλύτερης Ταινίας, Διασκευασμένου Σεναρίου και Β’ Γυναικείου Ρόλου.