Η παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο, εκτός από ηλιακό έγκαυμα, μπορεί να οδηγήσει σε ηλίαση.
Η ηλίαση είναι η υπερθερμία του οργανισμού που προκαλείται από τον ερεθισμό των μηνίγγων του εγκεφάλου, ενώ μπορεί να είναι ήπιας, μέτριας ή βαριάς μορφής.
Ο κάθε άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να διατηρεί σταθερή την εσωτερική θερμοκρασία του, που φυσιολογικά είναι 36 – 37 βαθμοί Κελσίου.
Αυτό επιτυγχάνεται με μηχανισμούς ομοιόστασης που εξισορροπούν τις διαταραχές θερμοκρασίας.
Οι βασικότεροι από αυτούς τους μηχανισμούς είναι:
- Η εφίδρωση
- Η περιφερική αγγειοδιαστολή
- Η δίψα
Τα κέντρα αυτών των μηχανισμών βρίσκονται στον υποθάλαμο του εγκεφάλου. Όταν η έκθεση στον ήλιο είναι παρατεταμένη, τότε, οι μηχανισμοί αυτοί αδυνατούν να ανταπεξέλθουν και, έτσι, προκαλείται η ηλίαση.
Πιο ευαίσθητοι στις υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου είναι:
- Τα παιδιά (λόγω λεπτών οστών του κρανίου)
- Οι ηλικιωμένοι
- Οι άνθρωποι κάθε ηλικίας με ανοιχτό χρώμα δέρματος
- Όσοι ακολουθούν συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή (όπως αντιχολινεργικά, αντιισταμινικά, β-αναστολείς κ.ά.)
- Όσοι αθλούνται
- Οι πάσχοντες από ιατρικά νοσήματα (π.χ. καρδιακή ανεπάρκεια, σακχαρώδη διαβήτη)
Στην ήπια μορφής ηλίαση, ο ασθενής εκδηλώνει τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Κόπωση και ατονία
- Ζάλη
- Έντονη εφίδρωση
- Ερυθρότητα του δέρματος
- Βουητό στα αυτιά
Εάν παρά την εμφάνιση των παραπάνω συμπτωμάτων συνεχιστεί η έκθεση στον ήλιο, τότε, ο ασθενής μπορεί να εκδηλώσει μεσαίας βαρύτητας ηλίαση (θερμοπληξία), παρουσιάζοντας τα εξής συμπτώματα:
- Έντονο πονοκέφαλο
- Ίλιγγο
- Ναυτία
- Εμετό
- Μειωμένη εφίδρωση
- Ταχυπαλμία και ταχύπνοια
- Πυρετό με ρίγος έως και 39°C
- Τάση λιποθυμίας
- Κράμπες
- Φουσκάλες στο δέρμα-εγκαύματα
Στην βαριά ηλίαση εμφανίζονται τα εξής συμπτώματα:
- Ωχρότητα
- Διανοητική σύγχυση
- Παραλήρημα
- Απώλεια συνείδησης
- Σπασμοί
- Παραισθήσεις
- Πυρετός έως και 41°C
- Ακούσια ούρηση και αφόδευση
- Εγκεφαλικές βλάβες
Η θερμοπληξία είναι επείγον περιστατικό γιατί μπορεί να είναι απειλητική για την ζωή. Επομένως, τα προληπτικά μέτρα που θα πρέπει να τηρούνται απ’ όλους, ανεξαρτήτως ηλικίας, και ιδιαίτερα από τις ευπαθείς ομάδες είναι τα ακόλουθα:
Αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο τις ώρες που οι ακτίνες του ήλιου είναι κάθετες (από τις 11.00 π.μ. έως και τις 16.00 μ.μ.)
Χρήση αντηλιακής κρέμας (με συχνή ανανέωσή της)
Κάλυψη σώματος με δροσερά και ανοικτού χρώματος ρούχα και καπέλο
Ενυδάτωση του οργανισμού με δροσερό νερό και χυμούς
Μπάνιο στη θάλασσα ή συχνά ντους
Αποφυγή γευμάτων που θεωρούνται βαριά
Αποφυγή αλκοόλ
Οι πρώτες βοήθειες για συμπτώματα ηλίασης
Όταν η ηλίαση είναι σοβαρή πρέπει αμέσως να ζητήσουμε ιατρική βοήθεια. Ο ασθενής πρέπει να μεταφερθεί επειγόντως σε νοσοκομείο, ώστε να του χορηγηθούν οροί για ενυδάτωση και να αντιμετωπιστούν πιθανά εγκαύματα με ειδικά επιθέματα και κρέμες.
Όταν ο ασθενής έχει ηπιότερη ηλίαση, τα βήματα που ακολουθούνται είναι τα εξής:
- Μεταφέρουμε το άτομο σε σκιερό μέρος
- Χαλαρώνουμε τη ζώνη και απομακρύνουμε όλα τα περιττά ενδύματα (π.χ. παντελόνια, κάλτσες, υποδήματα)
- Βάζουμε τον ασθενή να κάνει ένα δροσερό μπάνιο. Αν αυτό δεν είναι δυνατό, τοποθετούμε κρύες κομπρέσες (π.χ. βρεγμένα πανιά) στον αυχένα, τον κορμό, τα χέρια και τα πόδια, ώστε να ρίξουμε γρήγορα τη θερμοκρασία του σώματός του
- Ξαπλώνουμε τον ασθενή με ηλίαση και τοποθετούμε τα πόδια του λίγο ψηλότερα από το υπόλοιπο σώμα
- Του δίνουμε αντιπυρετικό και παυσίπονο
Σε περίπτωση που δεν έχει τάση για εμετό και αίσθημα ζαλάδας (ναυτία), χορηγούμε κρύα, ισοτονικά ροφήματα χωρίς ζάχαρη. Ως εναλλακτική επιλογή, μπορούμε να προσθέσουμε ένα κουταλάκι γλυκού αλάτι σε ένα λίτρο νερό (αλατόνερο), ώστε ο πάσχων να πίνει μικρές γουλιές. Λόγω της εφίδρωσης, ο οργανισμός αποβάλλει αλάτι (νάτριο) και γι’ αυτό χρειάζεται αναπλήρωση και διατήρηση των ηλεκτρολυτών.