Νίκος Καββαδίας: Ο σπουδαίος ποιητής που ύμνησε τη θάλασσα – Το άγνωστο περιστατικό με τον Σεφέρη

Μια μέρα σαν σήμερα, 10 Φεβρουαρίου του 1975 πεθαίνει ο ποιητής Νίκος Καββαδίας από εγκεφαλικό επεισόδιο.

Ο βιωματικός ποιητής, Νίκος Καββαδίας αφηγούνταν όσα ζούσε, και έγραφε όπως ακριβώς μιλούσε – στη γλώσσα των καραβιών.

Τα ταξίδια του και η ζωή του ως ναυτικός είναι κάτι που αντικατοπτρίζεται έντονα στην ποίησή του τόσο από την επιλογή της θεματολογίας των ποιημάτων του όσο και από το λεξιλόγιο που χρησιμοποιεί.

Καραντί, ρισάλτο, γιατάκι, καμπούνι και πολλές άλλες. Λέξεις άγνωστες στο ευρύ κοινό.

Ορολογίες και αργκό που χρησιμοποιούν οι ναυτικοί στα καράβια. 

Ο Νίκος Καββαδίας αναγνωρίστηκε ευρέως μετά από τον θάνατό του και μεγάλη ρόλο στην καθιέρωσή του στη συνείδηση του κόσμου έπαιξαν οι μελοποιήσεις των έργων του, ιδιαίτερα από τον Θάνο Μικρούτσικο.

Ο ποιητής των «μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων» μέσα από τις δημιουργίες του ταξίδεψε τους αναγνώστες του στα μέρη που ο ίδιος είχε πάει και σε καταστάσεις που μόνο κάποιος που ταξιδεύει στη θάλασσα μπορεί να ζήσει. 

Ο Νίκος Καββαδίας γεννήθηκε στις 11 Ιανουαρίου του 1910 στο Χαρμπίν της Μαντζουρίας. Ο πατέρας του, Χαρίλαος, είχε ρωσική υπηκοότητα και διατηρούσε επιχείρηση εισαγωγών – εξαγωγών.

Η μητέρα του, Δωροθέα είχε καταγωγή από την Κεφαλονιά. 

Σε ηλικία 4 ετών, η οικογένειά του επέστρεψε στην Κεφαλονιά και το 1921 μετακόμισε στον Πειραιά, όπου τελείωσε το σχολείο.

Το 1928 έδωσε εξετάσεις στην Ιατρική Σχολή, αλλά την ίδια χρονιά αρρώστησε βαριά ο πατέρας του και αναγκάστηκε να εργαστεί.

Αρχικά κρατούσε τα λογιστικά βιβλία σε ναυτικό γραφείο και τον επόμενο χρόνο, μόλις πέθανε ο πατέρας του, μπαρκάρει ναύτης σε φορτηγό.

Κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του, αποτυπώνει στο χαρτί τις εικόνες από τα μέρη που επισκέπτεται, τη ναυτική ζωή, τους ναυτικούς, τη θάλασσα και τις γυναίκες.

Τον Ιούνιο του 1933 κυκλοφορεί την πρώτη του ποιητική συλλογή, με τίτλο «Μαραμπού» και εισαγωγικό σημείωμα του Καίσαρα Εμμανουήλ.

Το βιβλίο τυπώνεται σε 245 αντίτυπα, στο τυπογραφείο του περιοδικού «Ο Κύκλος», με έξοδα του ίδιου.

Το 1939 παίρνει το δίπλωμα ασυρματιστή, αν και ήθελε να γίνει καπετάνιος.

Ακολουθεί ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, πηγαίνει στρατιώτης στην Αλβανία και στα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής μένει ξέμπαρκος στην Αθήνα. Ξαναμπαρκάρει το 1944 και ταξιδεύει αδιάκοπα ως ασυρματιστής σ’ όλο τον κόσμο.

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής εντάχθηκε στο ΕΑΜ. Μέσω του ΕΑΜ Λογοτεχνών γνωρίστηκε με πολλούς πνευματικούς ανθρώπους της εποχής. Το 1943 έγινε μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών.

Τον Ιανουάριο του 1947 εκδίδεται η δεύτερη ποιητική συλλογή του «Πούσι» κι επανεκδίδεται, ύστερα από 14 χρόνια, το εξαντλημένο «Μαραμπού» από τον Θανάση Καραβία, ο οποίος το Μάρτιο του 1954 θα κυκλοφορήσει και τη «Βάρδια», το μοναδικό πεζό του Νίκου Καββαδία.

Τα επόμενα γόνιμα χρόνια ασχολήθηκε τόσο με την συγγραφή όσο και με τη μετάφραση λογοτεχνίας.

Από το 1954 μέχρι και το 1974, ταξιδεύει διαρκώς με πολύ μικρά διαλείμματα. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων χάνει τον αδερφό του, Αργύρη και τη μητέρα του. 

Το περιστατικό με τον Σεφέρη

Κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του, και συγκεκριμένα το 1954 κι ενώ ο ποιητής εργαζόταν σε «ποστάλι» (καράβι μικρών αποστάσεων, επιβατηγό), ταξίδεψε με το καράβι του ο Γιώργος Σεφέρης.

Ο Σεφέρης δεν μπήκε στη διαδικασία να χαιρετίσει τον Καββαδία κι αυτό τον πίκρανε καθώς θεωρούσε ότι η λογοτεχνική γενιά του ’30, στην οποία ανήκε και ο ίδιος, τον υποτιμούσε.

Από το τελευταίο ταξίδι του επέστρεψε το Δεκέμβριο του 1974 και αμέσως ξεκίνησε τις προετοιμασίες για την έκδοση της τρίτης ποιητικής συλλογής του, την οποία όμως δεν πρόλαβε να δει τυπωμένη.

Ο Νίκος Καββαδίας δεν γλύτωσε από αυτό που τον τρόμαζε περισσότερο, κι αυτό ήταν να πεθάνει μακριά από την αγαπημένη του θάλασσα: «Κι εγώ που τόσο επόθησα μια μέρα να ταφώ σε κάποια θάλασσα βαθιά στις μακρινές Ινδίες, θα ‘χω ένα θάνατο κοινό και θλιβερό πολύ και μια κηδεία σαν των πολλών ανθρώπων τις κηδείες».

Όταν έπαθε το εγκεφαλικό επεισόδιο ανήμερα του Αγίου Χαραλάμπους το βράδυ λέγεται ότι πρόλαβε να πει στην αδερφή του: «Αυτό που φοβόμουνα έγινε, πεθαίνω στη στεριά ενώ ήθελα να πεθάνω στη θάλασσα και να με ρίξουν στο νερό».

Κηδεύτηκε στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών, παρουσία πολλών ανθρώπων των γραμμάτων και της τέχνης.

Τρία χρόνια μετά το θάνατό του, κάποια από τα ποιήματά του μελοποιήθηκαν από τον Θάνο Μικρούτσικο, στο δίσκο «Σταυρός του Νότου». Μέσω αυτών των τραγουδιών αλλά και άλλων που ακολούθησαν, ο Νίκος Καββαδίας έγινε γνωστός στο ευρύτερο κοινό.

Το 1992, ο Θάνος Μικρούτσικος μελοποιεί και άλλα ποιήματα του Καββαδία, με σπουδαίους ερμηνευτές όπως οι Γιώργος Νταλάρας, Βασίλης Παπακωνσταντίνου κ.α.

Ποιήματά του μελοποίησαν  και οι Γιάννης Σπανός, Μαρίζα Κωχ, αδελφοί Κατσιμίχα, ο Δημ. Ζερβουδάκης.

Το έργο του:

Ποίηση: Μαραμπού (1933), Πούσι (1947), Τραβέρσο (1975),

Πεζογραφία: Βάρδια (1954), Λι (1987) και του πολέμου/ Στο άλογό μου (1987).

Πληροφορίες από Σαν σήμερα και Wikipedia