Διέξοδο στην δυσκολία πρόσβασης σε τραπεζικό δανεισμό, έδωσαν στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις το 2023 τα φθηνά χρηματοδοτικά προγράμματα της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, καθώς επίσης και τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης.
Επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες έλαβαν τραπεζικό δανεισμό 2 δισ. ευρώ μέσω προγραμμάτων του ομίλου της ΕΤΕπ και της ΕΑΤ, και μάλιστα, άνω των 2/3 της αξίας των χρηματοδοτήσεων αυτών κατευθύνθηκε προς ελεύθερους επαγγελματίες και επιχειρήσεις πολύ μικρού, μικρού και μεσαίου μεγέθους. Σημειώνεται ότι το σύνολο των πόρων που διατέθηκαν μέσω των προγραμμάτων της ΕΑΤ αφορούσε εξ ολοκλήρου μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ενώ στα προγράμματα συγχρηματοδότησης άνω του 75% των ωφελούμενων επιχειρήσεων ήταν πολύ μικρές.
Όπως καταγράφεται στην Έκθεση του Διοικητή της ΤτΕ για το 2023, οι χρηματοδοτήσεις από την ΕΑΤ και την ΕΤΕπ είχαν ανέλθει το 2022 σε 4,2 δις. ευρώ, καλύπτοντας το 18% της συνολικής χρηματοδότησης των εγχώριων επιχειρήσεων και ελευθέρων επαγγελματιών. Η συμβολή αυτή περιορίστηκε το 2023 σε 11%, κυρίως διότι πολλές επιχειρήσεις στράφηκαν σε δάνεια μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Συνυπολογίζοντας τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης, οι εκταμιεύσεις τραπεζικών δανείων που υποστηρίζονται από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους αντιστοιχούσαν το 2023 σε 19% του συνόλου των τραπεζικών χορηγήσεων, δηλαδή περίπου όσο ήταν και το 2022.
Μεταξύ των επιμέρους κατηγοριών χρηματοδοτικών εργαλείων, το μεγαλύτερο ποσοστό σε όρους αξίας εκταμιεύσεων (57%) αντιστοιχούσε σε προγράμματα συγχρηματοδότησης (2022: 15%) και το υπόλοιπο (43%) σε εγγυοδοσίες (2022: 85%). Η αύξηση του κόστους δανεισμού που έλαβε χώρα το 2023 ενίσχυσε τη σημασία των συγχρηματοδοτήσεων, που συνδέονται με ευνοϊκούς όρους τιμολόγησης. Στα προγράμματα συγχρηματοδότησης το Δημόσιο χρηματοδοτεί μέρος του δανείου με εξαιρετικά χαμηλό έως και μηδενικό επιτόκιο, ώστε το μεσοσταθμικό επιτόκιο των επιχειρηματικών δανείων να περιορίζεται σημαντικά, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις η επιχείρηση απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής εισφοράς του ν. 128/1975.
Το 2023, σημαντικότερα σε όρους αξίας εκταμιεύσεων υπήρξαν τα προγράμματα:
α) “Δάνεια Ρευστότητας Επιχειρήσεων” της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας και β) “Global Loans” της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, τα οποία από κοινού αντιπροσώπευαν το 51% του συνόλου.
Συμπληρωματικά προς τα χρηματοδοτικά εργαλεία, οι επιχειρήσεις υποβοηθήθηκαν από τα χαμηλότοκα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης. Συνολικά το 2023, από το δανειακό σκέλος του προγράμματος εκταμιεύθηκαν επιχειρηματικά δάνεια 1,45 δισ. ευρώ (2022: 0,36 δισ.), εκ των οποίων περίπου 0,9 δισ. ευρώ συνιστούσαν κεφάλαια του Μηχανισμού και τα υπόλοιπα τραπεζικά κεφάλαια. Από τον Ιούνιο του 2022 (πρώτη δανειακή σύμβαση) έως τις 25 Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους είχαν υπογραφεί 271 δανειακές συμβάσεις, ύψους 8 δισ. ευρώ. Περίπου το ήμισυ των δανειακών συμβάσεων (αξίας 1,2 δισ. ευρώ) αφορούσε επιχειρήσεις μικρομεσαίου μεγέθους. Το μεσοσταθμικό επιτόκιο στα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης διαμορφώθηκε σε 2,1%, δηλ. περίπου 360 μονάδες βάσης χαμηλότερα από το μέσο επιτόκιο των κοινών τραπεζικών επιχειρηματικών δανείων.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163