Νέο τοπίο στην αγορά ακινήτων αναμένεται να διαμορφώσουν οι αλλαγές που έρχονται από 1η Σεπτεμβρίου στο καθεστώς της Χρυσής Βίζας. Πρόκειται για μέτρα που πήρε η κυβέρνηση με σκοπό να περιορίσει τη δυνατότητα των ξένων επενδυτών να αγοράζουν μαζικά σπίτια κυρίως σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, οξύνοντας έτσι το στεγαστικό πρόβλημα της χώρας. Πολλοί βέβαια υποστηρίζουν ότι πρόκειται για μια κίνηση που στοχεύει στη κατάργηση του προγράμματος όπως έχει γίνει και σε άλλες χώρες της ΕΕ.
Σε λίγα εικοσιτετράωρα, το ελληνικό πρόγραμμα της Χρυσής Βίζας ακριβαίνει καθώς το όριο για την απόκτηση ακινήτου σε πολλές περιοχές της Αττικής, της Θεσσαλονίκης και ορισμένων τουριστικών νησιών, πάει στις 800.000 ευρώ – από 250.000 σήμερα – καθιστώντας εν πολλοίς ασύμφορη την αγορά ακινήτου. Επίσης, στις 800.000 ευρώ, ανεβαίνει και στα νησιά με περισσότερους από 3.100 κατοίκους. Στις υπόλοιπες περιοχές της χώρας η αξία της ακίνητης περιουσίας διαμορφώνεται στις 400.000 ευρώ.
Επίσης, για τα κτίρια που σήμερα έχουν διαφορετική χρήση, αλλά μπορούν να μετατραπούν σε κατοικίες το ελάχιστο ύψος επένδυσης διαμορφώνεται στις 250.000 ευρώ. Στις 250.000 ευρώ καθορίζεται ακόμη το όριο αν πρόκειται για επένδυση σε διατηρητέο κτίριο που είναι προς αποκατάσταση.
Αυτές οι αλλαγές έχουν δημιουργήσει ανάμεικτες αντιδράσεις στους επαγγελματίες της αγοράς. Πολλοί ισχυρίζονται ότι οι μικρομεσαίοι επενδύτες που ήρθαν στην Ελλάδα αναζητώντας μια σανίδα σωτηρίας από τις γεωπολιτικές αναταραχές που συμβαίνουν στη χώρα τους θα αποχωρήσουν από την Ελλάδα, καθώς το όριο των 800.000 ευρώ είναι απαγορευτικό γι’ αυτούς.
Άλλοι πάλι ισχυρίζονται ότι επιτέλους θα έρθει μια ισορροπία στην αγορά και οι τιμές δεν θα ανεβαίνουν με τόσο ιλιγγιώδεις ρυθμούς, ενώ θα απελευθερωθεί και ένας σημαντικός αριθμός ακινήτων, ώστε να αυξηθεί το διαθέσιμο απόθεμά τους και για τους Έλληνες.
Μία ακόμη άποψη που επικρατεί στους κύκλους της αγοράς είναι ότι οι ξένοι επενδυτές θα συνεχίσουν να έρχονται καθώς τα ακίνητα της Ελλάδας είναι ακόμη από τα πιο προσιτά της Ευρώπης.
Βέβαια, όσοι ξένοι δεν θέλουν να εγκαταλείψουν την Ελλάδα φαίνεται ότι στρέφονται στην απόκτηση επαγγελματικών ή παλιών βιομηχανικών κτιρίων, καθώς μπορούν να τα αγοράσουν με 250.000 ευρώ και να τα μετατρέψουν σε κατοικίες.
Σε ότι αφορά τα διατηρητέα προς το παρόν το ενδιαφέρον είναι μικρό, καθώς εκτός από το ποσό των 250.000 ευρώ που πρέπει να δώσουν οι αγοραστές, απαιτούνται και υψηλά κόστη συντήρησης.
Τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Ευρώπη
Έξι χώρες της ευρωζώνης προσέφεραν τις βίζες στο αποκορύφωμα της ευρωπαϊκής κρίσης το 2012 για να βοηθήσουν στην κάλυψη των δημοσιονομικών ελλειμμάτων.
Οι χώρες που χρειάζονταν διεθνή πακέτα διάσωσης -ανάμεσά τους η Ισπανία, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα- αναζητούσαν απεγνωσμένα μετρητά για να αποπληρώσουν τους πιστωτές τους και είδαν μια διέξοδο για να φέρουν επενδυτές, αναζωογονώντας παράλληλα τις αγορές ακινήτων τους.
Το 2022, ωστόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάλεσε τις κυβερνήσεις της ΕΕ να σταματήσουν να πωλούν ιθαγένεια σε επενδυτές. Αν και αυτό διαφέρει από τις χρυσές βίζες, οι οποίες προσφέρουν μόνιμη διαμονή και όχι υπηκοότητα, η έκκληση ήρθε ως μέρος μιας κίνησης για την πάταξη αυτής της συνδυασμένης βιομηχανίας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ.
Στον απόηχο του πολέμου στην Ουκρανία, υπήρχαν ανησυχίες ότι αυτά τα προγράμματα θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνδυνο για την ασφάλεια.
Στο παρελθόν, η ΕΕ έχει επίσης πει ότι τα συστήματα αυτού του είδους αποτελούν κίνδυνο για την ασφάλεια, τη διαφάνεια και τις αξίες που στηρίζουν το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τον Οκτώβριο του 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέτρεψε την Αλβανία να μην προχωρήσει στην ανάπτυξη ενός συστήματος ιθαγένειας επενδυτών (χρυσά διαβατήρια).
Ένα τέτοιο σύστημα θα έθετε κινδύνους όσον αφορά την ασφάλεια, το ξέπλυμα χρήματος, τη φοροδιαφυγή, τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, τη διαφθορά και τη διείσδυση του οργανωμένου εγκλήματος και θα ήταν ασυμβίβαστο με τους κανόνες της ΕΕ. Η χώρα έκτοτε ανέστειλε τα σχέδιά της να εισαγάγει μια χρυσή βίζα.
Ποιες άλλες χώρες έχουν καταργήσει τα καθεστώτα χρυσής βίζας;
Τον Φεβρουάριο του 2022, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου ακύρωσε το πρόγραμμα της Χρυσής Βίζας που επέτρεπε σε πλούσιους ξένους υπηκόους να εγκατασταθούν στη χώρα με αντάλλαγμα να φέρουν μέρος του πλούτου τους μαζί τους.
Η απόφαση για τον τερματισμό του καθεστώτος ήρθε ως μέρος μιας κίνησης για τον περιορισμό του «βρώμικου» χρήματος από τη Ρωσία.
Τον Φεβρουάριο του 2023, η Ιρλανδία απαγόρευσε επίσης το πρόγραμμα χρυσής βίζας το οποίο πρόσφερε ιρλανδική κατοικία με αντάλλαγμα 500.000 ευρώ ή τριετή ετήσια επένδυση 1 εκατ. ευρώ στη χώρα.
Η Ιρλανδία είχε ήδη αναστείλει το πρόγραμμα για τους Ρώσους πολίτες τον Μάρτιο του 2022 ως μέρος των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη χώρα για την εισβολή στην Ουκρανία. Τον επόμενο μήνα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προειδοποίησε ότι το πρόγραμμα ήταν ευάλωτο σε φορολογικές καταχρήσεις.
Η Πορτογαλία τροποποίησε το σύστημά της τον Οκτώβριο, αφαιρώντας τις επενδύσεις σε ακίνητα ως βάση για αιτήσεις χρυσής βίζας με την ελπίδα να μειώσει την κερδοσκοπία ακινήτων.
Η Ολλανδία ακολούθησε το παράδειγμά της, τερματίζοντας το σύστημα χρυσής βίζας τον Ιανουάριο του 2024. Νωρίτερα φέτος, η Ισπανία δήλωσε επίσης ότι θα καταργήσει τις χρυσές βίζες για όσους επενδύουν σε ακίνητα – αλλά η υπόσχεση αυτή δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί.
Σήμερα, υπάρχουν μόνο λίγα μέρη που εξακολουθούν να προσφέρουν χρυσά διαβατήρια στην ΕΕ. Μία από αυτές τις χώρες είναι η Μάλτα όπου το ελάχιστο ποσό επένδυσης ξεκινά από 690.000 ευρώ και προσφέρει υπηκοότητα από 12 έως 36 μήνες.
Η Ουγγαρία επίσης ανακοίνωσε τα σχέδιά της να επαναφέρει το σύστημα χρυσής βίζας την 1η Ιουλίου 2024, αφού το τερμάτισε το 2017.
Η Ιταλία είναι ένας άλλος δημοφιλής προορισμός για όσους θέλουν να πάρουν κατοικία με επένδυση. Η χρυσή βίζα που εισήχθη το 2017 χορηγεί σε υπηκόους τρίτων χωρών άδεια διαμονής για δύο χρόνια με αντάλλαγμα μια επένδυση στην Ιταλία. Η ελάχιστη επένδυση εδώ είναι 250.000 ευρώ.