Μία απόφαση με καθυστέρηση πολλών χρόνων, για να μην πω πολλών δεκαετιών, που αποδεικνύει ότι στο ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκευής αποφάσισαν να σεβαστούν τους θησαυρούς που έχουν στην ΕΡΤ.
Θησαυρούς ανεκτίμητης τηλεοπτικά ιστορικής και καλλιτεχνικής αξίας που βρίσκονταν στα υπόγεια, που ρημάχτηκαν από ποντικούς… και «ποντικούς», παρά τις προσπάθειες ορισμένων ευσυνείδητων υπαλλήλων της ΕΡΤ που αγωνίστηκαν να σώσουν ό,τι μπορούσαν.
Ο λόγος για το αρχείο της ΕΡΤ, αυτό το μεγάλο και σημαντικό αρχείο της δημόσιας τηλεόρασης, το οποίο πολλές φορές αναφέρεται σε συσκέψεις των εκάστοτε διοικήσεων με κάποιους υπαλλήλους να τονίζουν την αξία του, αλλά με τις διοικήσεις να… πηγαινοέρχονται… και να μην λαμβάνεται κάποια καίρια απόφαση. Το αποτέλεσμα είναι ότι παρά τις προσπάθειες –το αναφέρω ξανά!- ορισμένων ευσυνείδητων υπαλλήλων της δημόσιας τηλεόρασης το… ψάρι συνέχιζε να μυρίζει, έστω και αν σταμάτησαν οι… επελάσεις των «ποντικών». Και να λοιπόν που όπως αποδεικνύεται το «κεφάλι» αποφάσισε να στρέψει το κεφάλι του εκεί που έπρεπε και μαζί με τους υπαλλήλους να βρεθεί όχι λύση, αλλά να υλοποιηθεί κιόλας.
Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφέρω κάποια πράγματα που γνωρίζω για ένα από τα πολλά κομμάτια αυτού του θησαυρού. Πρόκειται για μία εκπομπή με τίτλο «Διασταύρωση Ρυθμού και Μελωδίας» και για να διορθώσω, δεν πρόκειται «για μία εκπομπή» αλλά για την πρώτη παραγωγή της ελληνικής τηλεόρασης, που βγήκε στον αέρα το 1966 και όπως μου έχει πει παλαιότερα σε συνέντευξη ο δημιουργός της, ο Νίκος Μαστοράκης, «είχα την τολμηρή ιδέα να κάνω… μουσική εκπομπή, ενώ δεν υπήρχαν ούτε καν σε σκέψη τεχνικά μέσα. Σε συνάντησή μου με τον διοικητή της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού, βρήκε θετική αντιμετώπιση η άποψή μου ότι η Τηλεόραση Ενόπλων Δυνάμεων δεν μπορεί να λειτουργεί παίζοντας ντοκιμαντέρ, αλλά χρειάζεται πρωτογενές υλικό.
Έτσι συμφωνήσαμε στην πρώτη συμπαραγωγή της ελληνικής τηλεόρασης. Η Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού διέθετε το κινηματογραφικό συνεργείο, κάμερες κλπ. και τεχνική επεξεργασία. Εγώ, έκτος της παροχής υπηρεσιών ως κειμενογράφος, παρουσιαστής, σκηνοθέτης και παραγωγός, κάλυπτα τα έξοδα μετακίνησης καλλιτεχνών και συνεργείου, τροφοδοσία και έξοδα παραγωγής. Εκείνο τον καιρό στην ΓΥΣ υπηρετούσαν οι μετέπειτα σημαντικοί τεχνικοί, όπως ο Γιώργος Πανουσόπουλος, ο Χρήστος Μάγκος που ήταν υπάλληλοί της, μετέπειτα καλοί σκηνοθέτες όπως ο Αχιλλέας Βογιατζής, ενώ στο δικό μου επιτελείο, ήταν και ο Νίκος Παπαθανασίου, αδελφός του Βαγγέλη και μάνατζερ των Forminx. Με 35αρα Arriflex και τέτοιους καλούς συνεργάτες, επιχειρήσαμε το σχεδόν αδύνατο: να γυρίζουμε ένα ημίωρο την εβδομάδα, με video clips μεγάλων ονομάτων της εποχής. Αυτό σημαίνει γύρισμα τρεις ημέρες την εβδομάδα, ώστε το φιλμ να εμφανιστεί, να μοντάρει ο Βογιατζής (που ήταν και ηχολήπτης), να τυπωθεί η κόπια και να παιχτεί η εκπομπή από ένα αυτοσχέδιο telecine, μια μηχανή προβολής και ένα λευκό χαρτόνι αντί για οθόνη!».
Στην ίδια παλαιότερα συνέντευξή του, ο Νίκος Μαστοράκης μου είχε πει πως «με δύσκολες καιρικές και άλλες συνθήκες, καταφέρνουμε να αποτυπώσουμε σε φιλμ (ουσιαστικά τα πρώτα μουσικά video clips στην Ελλάδα) σπάνιο και, αργότερα, ιστορικό υλικό. Ο πρώτος μου «καλεσμένος» είναι ο Διονύσης Σαββόπουλος που τραγουδά «Συννεφούλα» σε… ανοιχτό αυτοκίνητο, στην καρδιά ενός ζόρικου χειμώνα και «Τα κορίτσια που πηγαίνουν δυο-δυο» κάπου στην Καισαριανή. Επιλέγουμε συνήθως εξωτερικές τοποθεσίες και στις επόμενες 18 εβδομάδες, έχουν περάσει μπροστά από το φακό της εκπομπής όλοι οι μεγάλοι του Νέου Κύματος και όλα τα δημοφιλή συγκροτήματα, δημιουργώντας έτσι ένα πρωτοφανές για την εποχή του ιστορικό αρχείο και καθιερώνοντας τη «Διασταύρωση Ρυθμού και Μελωδίας» σαν την πρώτη παραγωγή της ελληνικής τηλεόρασης. Σαββόπουλος, Χωματά, Αστεριάδη, Ζωγράφος, Βιολάρης, Πουλόπουλος, Idols, Sounds, Tάσος Παπασταμάτης, και γυρίσματα σε όλη την Αττική οπού σε ένα οκτάωρο καταφέρναμε, μαζί με τις μετακινήσεις να κάνουμε 2-3 clips».
«Αυτές τις 18 ιστορικής σημασίας μουσικές εκπομπές, που δεν τις έχουν δει πάνω από 500 θεατές, αφού τότε στην Αθήνα υπήρχαν μονό καμιά 50αριά τηλεοράσεις, υπήρξαν ο ακρογωνιαίος λίθος για τη δημιουργία εγχώριας παραγωγής και ψυχαγωγικού προγράμματος, αποτελώντας σήμερα και μια υψηλής αξίας ιστορική καταγραφή των μουσικών τάσεων της χώρας σε μια τόσο επικίνδυνη και μεταβατική περίοδο. Η έλλειψη φορητού βίντεο (απλησίαστο σε τιμή μηχάνημα) με οδήγησε αργότερα να κάνω καθημερινή εκπομπή ρεπορτάζ με 6 ρεπόρτερ και 3 κινηματογραφικά συνεργεία (την εκπομπή «Σήμερα») της οποίας ολόκληρο το υλικό κρατήθηκε από εμένα και υπάρχει ατόφιο τόσο στην αρχική του μορφή (φιλμ 16 χιλιοστών) όσο και σε ψηφιακή».
Ωστόσο, όπως μου είχε αποκαλύψει «δεν είχε δυστυχώς την ιδία τύχη, το υλικό των 18 εκπομπών που βρέθηκαν στην «κατοχή» της ΕΡΤ και μετά από πάροδο δεκαετιών, έγινε θύμα εγκληματικών βανδαλισμών. Συγκεκριμένα, η ΕΡΤ θεωρώντας «ιδιοκτησία» της όλες αυτές τις εκπομπές, παραβλέποντας την ισχύ του νόμου περί ηθικού δικαιώματος του δημιουργού (droit morale), σεβαστού σε ολόκληρο τον κόσμο, άφησε το πολύτιμο υλικό σε χέρια ορισμένων ανεύθυνων υπαλλήλων. Όταν λοιπόν μια εκπομπή της ΕΡΤ («Σε Χρόνο TV») αποφάσισε ότι ήθελε να παίξει clips, παράνομα και χωρίς τη συγκατάθεσή μου, κάποιος βαριεστημένος υπαλληλάκος, αντί να κάνει μεταφορά ολόκληρης εκπομπής στο τότε telecine και μετά να επιλέξει το συγκεκριμένο clip, αποφάσισε ότι ήταν ευκολότερο το «ψαλίδι».
Και έγινε το πρωτοφανές, να κοπεί δηλαδή βίαια από το αρνητικό το κλιπ του Σαββόπουλου, αργότερα (επειδή το «κόλπο» του ψαλιδιού τους βόλεψε) οι τίτλοι της εκπομπής, το κλιπ της πρώτης εμφάνισης της Αρλέτας, το κλιπ των Idols και ποιος ξέρει πόσα άλλα που η δημοσιότητα και το YouTube δεν αποκάλυψαν».
Ο γνωστός σκηνοθέτης και παραγωγός, προσπάθησε πολλές φορές να σώσει τους τηλεοπτικούς –κι όχι μόνο!- θησαυρούς, αλλά όπως μου είχε τονίσει «καταγγελίες μου και επικλήσεις σε πάμπολλες διοικήσεις της ΕΡΤ, απαντήθηκαν με αδιαφορία, σιωπή η και παραπομπή στις ΕΡΤικες καλένδες. Παράλληλα με το δικό μου υλικό, πολλές δεκαετίες τώρα, η ΕΡΤ διέπραττε εγκλήματα και κατά άλλων ιστορικών εκπομπών, με αποτέλεσμα να έχει καταστραφεί (σε νερά, λάσπη, κομματικές εντολές η και κλοπή) τουλάχιστον το μισό αρχείο της τηλεόρασης. Από τις εξαιρέσεις το «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται» που διασώθηκε με κίνδυνο από μερικά Κρητικόπουλα της ΕΡΤ, σβήστηκαν δεκάδες ταινίες με εκατοντάδες επεισόδια άλλων σειρών».
Αυτό λοιπόν πάνω κάτω και –πιστέψτε με!- επιγραμματικά- ήταν η κατάσταση για το θησαυρό της ΕΡΤ, με στάση αδιαφορίας να περνά από διοίκηση σε διοίκηση. Οπότε καταλαβαίνετε την έκπληξή μου όταν πριν από λίγες ημέρες, μιλώντας με τον Νίκο Μαστοράκη, μου αποκάλυψε πως επιτέλους, η σημερινή διοίκηση της δημόσιας τηλεόρασης όχι μόνο άκουσε, αλλά απέδειξε ότι σέβεται το θησαυρό που έχει έρθει τώρα στα «χέρια» της. Συγκεκριμένα, όπως μου είπε ο Νίκος Μαστοράκης «εδώ και μερικές εβδομάδες, διατύπωσα την έντονη δυσφορία μου για τους βανδαλισμούς, στον πρόεδρο της ΕΡΤ (και καλό δημοσιογράφο) Κωνσταντίνο Ζούλα. Επικαλούμενος το κατά νόμο δικαίωμά μου, του ζήτησα να δώσει τις σχετικές εντολές ώστε να αποκατασταθούν οι εκπομπές που είχαν βανδαλιστεί και ρητή εντολή να μην επιχειρηθεί οποιαδήποτε τέτοια παρέμβαση αλλά και να μη χρησιμοποιηθεί ποτέ ξανά εκτός περιεχομένου, οποιοδήποτε απόσπασμα, δεδομένου ότι και τα δυο εμπίπτουν στο νόμο περί ηθικού μου δικαιώματος.
Με μεγάλη μου έκπληξη, έλαβα σε μηδενικό χρόνο, απάντηση της ΕΡΤ, μέσω της κ. Μάγδας Τσούκα, του νομικού τμήματος, που με διαβεβαίωσε σε προφορική μας συνομιλία ότι ο κ. Ζούλας είχε λάβει γνώση του θέματος και η ίδια έχει διαβιβάσει στον υπεύθυνο αρχείου, τον καλό και ευσυνείδητο Βασίλη Αλεξόπουλο, εντολές να μη δοθεί για οποιοδήποτε λόγο απόσπασμα των συγκεκριμένων εκπομπών και να αποκατασταθεί ο βάρβαρος βανδαλισμός των περασμένων διοικήσεων. Οριστικά και αμετάκλητα λοιπόν, αυτές οι 18 εκπομπές, θα διασωθούν ανέπαφες”, τονίζοντας μάλιστα πως «θεωρώ σημαντική αυτή την απόφαση, για τη σημερινή διοίκηση της ΕΡΤ αλλά και για την ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης και ίσως την απαρχή ενός μεγαλύτερου σεβασμού της ΕΡΤ σε μια ιστορία που την έχει παραποιήσει, την έχει πλαστογραφήσει και την έχει ποδοπατήσει, εν ονόματι κομματικών κυρίως συμφερόντων.
Ο Πρόεδρος της ΕΡΤ Κωνσταντίνος Ζούλας που τόσα πολλά μπόρεσε να αλλάξει στην κρατική τηλεόραση τα τελευταία δυο χρόνια, δείχνει τον ίδιο ζήλο (και σεβασμό) σε νόμους που έχουν παραβιαστεί ή τουλάχιστον αγνοηθεί (ως «ελάσσονος σημασίας») από προηγούμενες διοικήσεις, κι αυτό για το συμφέρον του Έλληνα θεατή στον όποιο, ουσιαστικά, ανήκει το δικαίωμα διατήρησης ανέπαφης της τηλεοπτικής ιστορίας. Το παραμύθι για τους «Χαμένους Θησαυρούς της ΕΡΤ» ελπίζω να τελειώσει επί Ζούλα, και να προστατευτούν όσοι τέτοιοι θησαυροί που δεν έχουν ήδη οριστικά καταστραφεί, από τη μανία χρόνου, συνθηκών αποθήκευσης, εγκληματικής ενέργειας, κλοπής και οριστικής απώλειας λήγω ανελλιπούς καταγραφής. Τα δικά μου «ευχαριστώ» για τη δίκαιη και σωστή απόφαση, πιστεύω ότι θα ακολουθήσουν κι άλλα, της κοινής γνώμης κυρίως».
Τέλος, αξίζει να αναφέρω ότι με αφορμή τη «Διασταύρωση Ρυθμού και Μελωδίας» έχει δοθεί από τον Πρόεδρο της ΕΡΤ Κωνσταντίνο Ζούλα η εντολή να γίνει ενδελεχής έρευνα και έλεγχος και για άλλα κομμάτια αυτού του θησαυρού που επί σειρά ετών καταστρέφονταν αναίτια… και προκλητικά…!
