Αφού το θέμα του χρέους του ελληνικού κράτους προς τους ξένους πιστωτές βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη του πολιτικού διαλόγου, ας ρίξουμε μια ματιά σε κάτι παλιότερα δάνεια που είχε η χώρα και στον τρόπο που εξαναγκάστηκε να τα πληρώσει. Ή μάλλον, για να είμαστε ακριβέστεροι, ας μιλήσουμε για δάνεια που δεν πήρε η Ελλάδα αλλά τελικά εξαναγκάστηκε να τα πληρώσει.
Η αυτόνομη Κρητική Πολιτεία δημιουργήθηκε το 1896 και διατηρήθηκε ως το 1913 οπότε το νησί ενώθηκε με την Ελλάδα. Η Κρητική Πολιτεία τελούσε υπό την εγγύηση των τεσσάρων Μεγάλων Δυνάμεων, δηλαδή της Αγγλίας, της Γαλλίας, της Ρωσίας και της Ιταλίας. Ένα από τα πρώτα διεθνή μέτρα που ελήφθησαν για τη στήριξη του νέου κρατιδίου, ήταν ο δανεισμός του από τις εγγυήτριες δυνάμεις, για να φτιαχτούν οι κρατικές δομές και να λειτουργήσει η οικονομία της, αφού το νησί είχε αποσπαστεί βίαια από την Οθωμανική διοίκηση. Το 1902 υπογράφτηκε η χορήγηση δύο δανείων από τους Γάλλους, το ένα 6.000.000 και το άλλο 9.300.000 φράγκων. Τα χρήματα αυτά δεν δόθηκαν τελικά στην Κρήτη στο σύνολο τους, αλλά μόνο κατά ένα μέρος τους.
Το 1913 ήλθε η Ένωση με την Ελλάδα και ακολούθησαν οι βαλκανικοί πόλεμοι, η μικρασιατική καταστροφή, ο πρώτος παγκόσμιος, ο ταραγμένος μεσοπόλεμος και μετά ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος. Όλα αυτά έφτιαξαν μια Ευρώπη και μια ανατολική μεσόγειο που δεν είχαν καμία απολύτως σχέση με αυτές του προηγούμενου αιώνα. Όλα άλλαξαν, εκτός από τους πιστωτές και ομολογιούχους που είχαν στα χέρια τους καταλόγους των κρατικών χρεών. Το 1965 παρακαλώ, μετά από αφόρητες πιέσεις στην ελληνική κυβέρνηση, ο υποδιοικητής της Εθνικής Τράπεζας Γαζής, υπέγραψε στο Παρίσι συμφωνία Ελλάδας και Γαλλίας, σύμφωνα με την οποία το ελληνικό κράτος θα ξεπλήρωνε μετά από 62 χρόνια τα δάνεια που είχαν δοθεί τότε στην Κρητική Πολιτεία, με το απλό σκεπτικό ότι αφού η Κρήτη ενώθηκε με την Ελλάδα, η μητρική χώρα αναλάμβανε και τα χρέη της.
Μια άλλη ακόμα πιο χαρακτηριστική περίπτωση ήταν τα περιβόητα Οθωμανικά δάνεια. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία από το 1912 έως το 1922 διαλύθηκε και τη θέση της πήρε μια αισθητά μικρότερη Κεμαλική Τουρκία. Το 1923 υπογράφτηκε η συνθήκη της Λοζάνης, παράρτημα της οποίας προέβλεπε ότι τα κράτη που προέκυψαν από τον διαμελισμό της Οθωμανικής αυτοκρατορίας θα αναλάμβαναν να ξεπληρώσουν ανάλογα με την έκταση που είχαν υφαρπάξει, τα δάνεια των σουλτάνων από τους Ευρωπαίους τα παλιότερα χρόνια. Συγκροτήθηκε ένα Συμβούλιο του Δημοσίου Οθωμανικού χρέους ελεγχόμενο πλήρως από Άγγλους και Γάλλους τραπεζίτες και διπλωμάτες, που επιμέρισε τι χρωστούσε η κάθε χώρα από τα παλιά Οθωμανικά δάνεια. Πλήρωσαν όλοι. Η Συρία, η Ιορδανία, η Αίγυπτος, η Βουλγαρία και φυσικά η Ελλάδα. Η χώρα μας απελευθερώνοντας τη Μακεδονία, την Ήπειρο, τη Θράκη και τα νησιά του Αιγαίου, αναλάμβανε υποχρεωτικά και ένα μερίδιο των χρεών της ανύπαρκτης πλέον Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Το 1924, το Συμβούλιο αποφάσισε ότι η Ελλάδα χρωστούσε στους Αγγλογάλλους τραπεζίτες 19.500.000 δραχμές για παλιότερα δάνεια που αυτοί είχαν χορηγήσει στους Οθωμανούς. Η Ελλάδα αναγνώρισε το χρέος αυτό, αλλά δεν πλήρωσε διότι μετά την Μικρασιατική καταστροφή είχε φοβερά οικονομικά χάλια.
Κι ενώ το θέμα είχε ξεχαστεί, το 1959, όταν άρχισαν οι κρίσιμες συνομιλίες για το Κυπριακό που ήταν έτοιμο να ανατινάξει την περιοχή, οι Άγγλοι έβαλαν όρο να πληρώσει η Ελλάδα τα παλιά Οθωμανικά δάνεια πριν μιλήσουν για οτιδήποτε άλλο. Μπροστά στην πίεση και το Κυπριακό αδιέξοδο, η χώρα μας απεδέχθη το χρέος και άρχισε να το ξεπληρώνει. Τι συμπέρασμα βγαίνει απ’ αυτά; Ότι μπορεί όλα να αλλάζουν σ’ αυτό τον κόσμο, τα εθνικά σύνορα, οι κυβερνήσεις, τα καθεστώτα, οι γενιές, οι διεθνείς συσχετισμοί, εκτός από ένα πράγμα: Τα χρέη. Αυτά δεν σβήνονται στον αιώνα τον άπαντα.
Διαβάστε εδώ κι άλλες ιστορίες με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη, στη στήλη Μία σταγόνα ιστορία.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163