Διονύσιος ο Σκυλόσοφος

Το 1611, ξέσπασε στα τουρκοκρατούμενα Γιάννενα μια εξέγερση που κατέληξε σε τραγωδία για τον ελληνικό πληθυσμό. Ήταν η επανάσταση του Διονυσίου του φιλόσοφου ή Σκυλόσοφου, όπως τον ονόμασαν οι εχθροί και οι διαβολείς του. Επρόκειτο για μια πρώιμη και εκ’ των προτέρων καταδικασμένη επανάσταση, αφού ούτε προετοιμασία είχε, ούτε σχέδιο, ούτε επαρκείς δυνάμεις για να καταφέρει κάτι. Ο ελληνισμός ήταν ακόμη σε ύπνωση και η Οθωμανική αυτοκρατορία σε πλήρη άνθηση, καμία σχέση με τις συνθήκες που υπήρχαν δυο αιώνες αργότερα που ξέσπασε η νικηφόρα επανάσταση του 1821.

Η εξέγερση όμως αυτή, μαζί με δεκάδες άλλες που ξεσπούσαν στον ελλαδικό χώρο με διάφορες αφορμές, έγιναν το πρώτο λίπασμα για την ελληνική εθνική συνείδηση, ενώ οι μαρτυρικές μορφές που αναδείχτηκαν σ’ αυτούς τους απέλπιδες αγώνες έφτιαξαν τους πρώτους ελληνικούς μύθους στη μεταβυζαντινή εποχή. Ο Διονύσιος ο Σκυλόσοφος όπως επικράτησε να λέγεται, ήταν ένας απ’ αυτούς. Μορφωμένος και με επιβλητική φυσιογνωμία, Δεσπότης Λαρίσης και μετά Τρίκης (Τρικάλων), έκανε μια πρώτη αποτυχημένη εξέγερση στη Θεσσαλία το 1600, με άνδρες που είχε στρατολογήσει από την Πίνδο και τα Χάσια. Οι Τούρκοι τον κυνήγησαν, το Πατριαρχείο τον καταδίκασε και τον καθαίρεσε από το αξίωμα του, ενώ ο ίδιος μόλις που πρόλαβε να δραπετεύσει στην Ιταλία.

Στην Δύση προσπαθούσε να συγκεντρώσει πολιτική και οικονομική υποστήριξη για κάποια επανάσταση κατά των Οθωμανών, αλλά δίχως αποτέλεσμα. Παρουσιάστηκε μάλιστα και αυτοπροσώπως στον Πάπα, αλλά δεν φαίνεται να τον έπεισε. Πάντως, με λίγα χρήματα που είχε μαζέψει, αγόρασε κάμποσα μεταχειρισμένα τουφέκια που τα κουβάλησε μαζί του όταν γύρισε στην Ελλάδα. Επέστρεψε το 1609 και εγκαταστάθηκε στη μονή Αγίου Δημητρίου Διχούνη στη Θεσπρωτία. Άρχισε να τριγυρίζει όλη την Ήπειρο ντυμένος σαν ρακένδυτος ζητιάνος και να προετοιμάζει νέα επανάσταση. Συγχρωτιζόταν με τους απλούς ανθρώπους, γεωργούς και βοσκούς, τους οποίους φαίνεται ότι έπειθε με τα φλογερά του λόγια κατά των Τούρκων. Οι εχθροί του, διότι από τα δικά τους γραπτά μαθαίνουμε για τον βίο του, τον κατηγορούσαν ότι τριγύριζε με μια φλάσκα κρασί και μπεκρόπινε με τη φτωχολογιά, γι αυτό έλεγαν τον ακολούθησε ο κόσμος στην εξέγερση που αποτόλμησε.

Τον κατηγορούσαν ότι παρίστανε τον μάντη, ότι έκανε τον προφήτη και ότι τους κορόιδευε για δήθεν οράματα που είχε απ’ τον Θεό τα οποία τον προόριζαν για αυτοκράτορα στην Κωνσταντινούπολη. Ανεξαρτήτως των μεθόδων που χρησιμοποιούσε, ο κόσμος τον πίστευε και τον ακολουθούσε, καθώς έβαλε συνεχώς και εναντίων των φόρων που επέβαλαν οι Τούρκοι στους ραγιάδες. Έτσι, στις 11 Σεπτέμβρη του 1611, επικεφαλής 1000 έως 1200 ενόπλων, εισέβαλε αιφνιδιαστικά στα Γιάννενα. Επιτέθηκε στο σπίτι του πασά των Ιωαννίνων που ήταν και διοικητήριο της πόλης, δίχως κανένας να τον περιμένει. Πανικόβλητος ο πασάς και οι γυναίκες του το σκάσανε γυμνοί απ’ τα παράθυρα, κάποιοι Τούρκοι σκοτώθηκαν και το αρχοντικό λεηλατήθηκε και κάηκε.

Αυτή ήταν όλη κι όλη η επανάσταση του Σκυλόσοφου. Δεν είχε κανένα άλλο σχέδιο. Το πρωί οι Τούρκοι συνήλθαν, έκαναν αντεπίθεση και άρχισαν να σφάζουν τους επαναστάτες. Διακόσιοι απ’ αυτούς κατέφυγαν σ’ έναν καλαμιώνα, αλλά οι Τούρκοι έβαλαν φωτιά στα καλάμια και τους έκαψαν ζωντανούς. Στην συνέχεια επέπεσαν πάνω στον ελληνικό πληθυσμό της περιοχής και τον αποδεκάτισαν. Ο Σκυλόσοφος κρύφτηκε σ’ ένα σπήλαιο της εκκλησίας του Ιωάννου του Προδρόμου, αλλά καταδόθηκε και συνελήφθη.

Βασανίστηκε φρικτά πριν πεθάνει. Τον έγδαραν ζωντανό, στην συνέχεια έραψαν ξανά τα κομμάτια του δέρματος του φτιάχνοντας ένα είδος ασκιού, το παραγέμισαν με άχυρα και το γύρισαν στην περιοχή με νταούλια για να φοβίσουν τους ραγιάδες. Το ανίερο κατασκεύασμα τους τελικά κατέληξε στην Κωνσταντινούπολη, μαζί με 250 ακόμα κεφάλια εξεγερμένων. Ο σουλτάνος, τόσο τρόμαξε απ’ αυτό που του έδειξαν, που πετάχτηκε πάνω φρικαρισμένος.

Από τον Διονύσιο τον Σκυλόσοφο έμειναν μνήμες στους ραγιάδες, μια επίσημη εκκλησία που μετά αιώνες ανακάλεσε τις καταδίκες της εναντίον του και τον αναγνώρισε και πολλά δημοτικά τραγούδια. Από κάτι τέτοιους ήρωες φτιάχνονται όμως οι εθνικές συνειδήσεις.

Διαβάστε εδώ κι άλλες ιστορίες με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη, στη στήλη Μία σταγόνα ιστορία.