Κανένας δε μπορεί σήμερα να διανοηθεί πόσο μεγάλη σημασία έπαιξαν στην παγκόσμια ιστορία κάποιες μικρές, ασήμαντες σήμερα στα μάτια μας εφευρέσεις. Επρόκειτο για φαινομενικά μικρά τεχνολογικά επιτεύγματα, τα οποία όμως μέσα στην πορεία των αιώνων βελτίωσαν δραστικά τη ζωή των ανθρώπων και έδωσαν ώθηση στην πορεία των κοινωνιών.
Οι πιο πολλές απ’ αυτές δεν έχουν καταγεγραμμένο εφευρέτη, αφού κάποιος ανώνυμος οξυδερκής τεχνίτης, μέσα από την παρατήρηση και την καθημερινή δουλειά, έκανε κάποτε το τεχνολογικό βηματάκι, δίχως τις περισσότερες φορές να αντιληφθεί εκείνη τη στιγμή τη σπουδαιότητα του επιτεύγματος του. Ας δούμε ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα:
Όλοι οι ιστορικοί του πολέμου, θεωρούν καθοριστικής σημασίας για την εξέλιξη και τη βελτίωση της μαχητικής ικανότητας του ιππικού, την εφεύρεση του αναβολέα. Αυτού του μεταλλικού κρίκου που περασμένος σ’ ένα δερμάτινο λουρί κρέμεται από τις σέλλες των αλόγων ή από τα σαμάρια. Ο καβαλάρης βάζει το πόδι του στον αναβολέα και σταθεροποιείται πάνω στο άλογο που ιππεύει. Στα σύγχρονα κινηματογραφικά έργα βλέπουμε ιππείς της αρχαιότητας να αλληλοσφάζονται πατώντας πάνω στους αναβολείς τους. Πρόκειται για ιστορική αυθαιρεσία. Στην αρχαιότητα δεν υπήρχε αυτό το εξάρτημα.
Οι καβαλάρηδες του περίφημου θεσσαλικού ιππικού του Αλεξάνδρου που έφθασαν ανίκητοι ως την Ινδία, κάλπαζαν ή πολεμούσαν με τα πόδια τους ελεύθερα και κολλημένα στις κοιλιές των αλόγων τους για να μην πέσουν. Το ίδιο και οι ερυθρόδερμοι ιθαγενείς της βόρειας Αμερικής, στους πολιτισμούς των ανοικτών πεδιάδων που ισοπέδωσαν οι δυτικοί έποικοι.
Ο αναβολέας είναι πιθανότατα ασιατική εφεύρεση. Οι Βυζαντινοί τον χρησιμοποιούσαν ήδη από τον 7ο αιώνα, απ’ τους Βυζαντινούς τον πήραν οι Άραβες και από τους Άραβες τον παρέλαβαν οι δυτικοί, μέσω της Ισπανικής χερσονήσου που ήταν τότε Αραβική. Στη Δύση, χρησιμοποιήθηκε τον 8ο αιώνα. Κανένας δεν μπορεί να διανοηθεί πόσο άλλαξαν οι φαινομενικά ασήμαντοι αυτοί κρίκοι τον τρόπο του πολέμου. Το ιππικό απέκτησε ξαφνικά πολλαπλάσια επιχειρησιακή ικανότητα. Οι καβαλάρηδες ένιωσαν ξαφνικά ασφαλέστεροι πάνω στο άλογο τους, με αποτέλεσμα να αποτολμούν πολύ πιο περίτεχνους και επικίνδυνους ελιγμούς.
Πριν την εμφάνιση του αναβολέα, το ιππικό ήταν οπλισμένο μόνο με σπαθί. Μόνο όταν τα πόδια του καβαλάρη πάτησαν γερά, μπόρεσε να οπλιστεί με λόγχη, αφού υπήρχε πλέον η δυνατότητα απορρόφησης της μετωπικής κρούσης μ’ αυτήν, ειδικά σε ακίνητους στόχους όπως οι πεζοί στις φάλαγγες. Η βαριά λόγχη των ιπποτών του μεσαίωνα άλλωστε, χρειαζόταν συχνά πυκνά και τα δύο χέρια για τη διόρθωση της κατεύθυνσης της, κάτι που έγινε δυνατό μόνο όταν οι αναβολείς εξασφάλιζαν την ισορροπία του καβαλάρη δίχως να κρατά τα γκέμια του αλόγου.
Η εφεύρεση αυτή επίσης μεγάλωσε αισθητά τη γωνία στρέψης του καβαλάρη και του έδωσε τη δυνατότητα να πολεμά σε πολύ μεγαλύτερη ακτίνα γύρω από το κορμί του. Δίχως αναβολείς, αναγκαζόταν αντί να γυρίζει το κορμί του για να πολεμήσει, να στρέφει το άλογο ώστε να το φέρει σε κατάλληλο σημείο για μάχη.
Τέλος, ο αναβολέας έδωσε τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν ράτσες πιο εύσωμων αλόγων στα σώματα του ιππικού. Ένα μεγάλο άλογο κουμαντάρεται καλύτερα με χέρια και πόδια μαζί, έχει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στη σύγκρουση, αλλά είναι δυσκολότερο να κρατήσει τον καβαλάρη στην πλάτη του δίχως ισχυρή στήριξη. Επίσης, είναι πολύ δυσκολότερο να ξανανέβει κανείς πάνω του αν πέσει κάτω κατά τη διάρκεια της πολεμικής σύγκρουσης, δίχως να πατήσει σε αναβολέα και ενώ γύρω του μαίνεται η μάχη.
Μη χαμογελάτε μ’ αυτά, διότι τα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα μικρών εφευρέσεων κατά την διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας σας διαψεύδουν. Όταν ας πούμε, κάποιος ανώνυμος τεχνίτης του μεσαίωνα σκέφτηκε να βάλει δερμάτινους ιμάντες ανάμεσα στην καμπίνα των επιβατών και στην βάση μιας επιβατικής άμαξας ώστε να απορροφούνται οι κραδασμοί, ήταν αδύνατο να φανταστεί τι επανάσταση θα έφερνε στις χερσαίες μεταφορές ανθρώπων και εμπορευμάτων. Οι άθλιοι χωματόδρομοι της Ευρώπης έγιναν για πρώτη φορά προσβάσιμοι για ταξίδια μεγάλων αποστάσεων σε μέσα μαζικής μεταφοράς και όχι μόνο σε πεζούς ή μοναχικούς καβαλάρηδες. Όλοι μπορούν να καταλάβουν πόσο σημαντική εξέλιξη ήταν αυτή για την ευρωπαϊκή ιστορία.
Μία σταγόνα ιστορία με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη. Διαβάστε εδώ όλα τα άρθρα.
Μία σταγόνα ιστορία – Διαβάστε επίσης
Το ακριβότερο κόμμα και παύλα στην ιστορία
Γαλέρες, τα πλωτά κολαστήρια
Μοναχοί, άρρωστοι, κομπογιαννίτες
Η τιμωρία της αγαμίας και της κακογαμίας
Θερίζοντας Γερμανούς στο Αιγαίο
Ποια γυναίκα θεωρείται όμορφη;
Η βιομηχανία λειψάνων και κειμηλίων
Ο τρελός Χαλεπάς και η κοιμωμένη του
Αϊνστάιν – Χαζός και μεγαλοφυία
Φόρος υπέρ τρίτων για αφροδίσια
Το κυνήγι της γάτας, η εξορία του γουρουνιού
Η βιτριολική διαθήκη του Ανδρέα Συγγρού
Βόρειοι – Νότιοι: Ένα βρώμικο σφαγείο
Ο αποστάτης Γουλιμής
1200 μουλάρια φορτωμένα με χρυσάφι
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163