Η πλατεία Ομονοίας

Όταν το 1834 ο βασιλιάς Όθωνας παρήγγειλε το πολεοδομικό σχέδιο της Αθήνας στους αρχιτέκτονες Κλεάνθη και Ζάουμερτ, αυτοί πρόβλεψαν ότι τα ανάκτορα θα κτιστούν στο βορειότερο άκρο της πόλης, που τότε δεν ήταν τίποτα άλλο από χωράφια γεμάτα αμπέλια και συκιές. Και όταν τελικά επιλέχθηκε ο λόφος της Μπουμπουνίστρας στους πρόποδες του Λυκαβηττού για να κτιστεί το παλάτι, το σημερινό κτίριο της Βουλής δηλαδή, στο πολεοδομικό σχέδιο παρέμεινε μόνο η πλατεία στα βόρεια.

Το 1840 της δίνουν ένα όνομα, «πλατεία Όθωνος» και την διαμορφώνουν σε στρογγυλό σχήμα. Μια πλατεία όμως με το όνομα του βασιλιά δεν μπορούσε να έχει αμπέλια, οπότε τα ξεριζώνουν, φυτεύουν πεύκα, κυπαρίσσια και βελανιδιές, της βάζουν και εννέα φανοστάτες. Μετά την δενδροφύτευση και το σουλούπωμα της, η πλατεία αρχίζει να γίνεται η απόληξη της καλοκαιρινής βόλτας των Αθηναίων. Τις επόμενες δεκαετίες, η στρόγγυλη πλατεία θα έγραφε ιστορία. Φυσικά, μιλάμε για την πλατεία Ομονοίας όπως μετονομάστηκε τριάντα χρόνια αργότερα.

Αφού εγκαταλείφθηκε το σχέδιο για το παλάτι, μπήκε μπροστά ένα άλλο, εξίσου μεγαλεπήβολο. Να χτιστεί πάνω στην πλατεία ένας μεγάλος και περικαλλής ναός αφιερωμένος στην σωτηρία του γένους από την επανάσταση του ’21, ο «ναός του Σωτήρος». Τα σχέδια ήταν τόσο μεγαλεπήβολα που αποδείχτηκαν ανεφάρμοστα, καθώς δεν υπήρχαν χρήματα. Έγινε έρανος από την εκκλησία, μαζεύτηκε ένα ποσό, αποδείχτηκε ανεπαρκές για να φτιάξει μια εκκλησία στο μέγεθος της Αγιάς Σοφιάς (πάντα ήμασταν υπερβολικοί), οπότε το σχέδιο εγκαταλείφθηκε.

Εκείνη την εποχή, γύρω από την πλατεία δεν υπήρχε απολύτως τίποτα. Η Γ’ Σεπτεμβρίου ήταν μια κακοτράχαλη κατηφόρα που απέφευγαν ακόμα και τα μουλάρια. Η Χαλκοκονδύλη ήταν ρέμα και πέρα από το ρέμα υπήρχαν κάποια κακόφημα εξοχικά μαγαζιά για τους Βαυαρούς φαντάρους, που επίτηδες είχαν στεγαστεί στην ερημιά. Η Πειραιώς γινόταν χείμαρρος, αν και από κει περνούσε το αρχαίο μονοπάτι που οδηγούσε από την Αθήνα στο λιμάνι του Πειραιά.

Ομόνοια ονομάστηκε μόλις έφυγε ο Όθωνας (1862) και άφησε πίσω του δυο στρατόπεδα, τους Ορεινούς και τους Πεδινούς να αλληλοσκοτώνονται. Μετά από φοβερά επεισόδια με νεκρούς, έκαναν ανακωχή, συγκεντρώθηκαν στην πλατεία, αγκαλιάστηκαν και χάριν της συμφιλίωσης δόθηκε η ονομασία Ομόνοια. Ούτως ή άλλως, αφού είχε εκδιωχθεί ο συγκεκριμένος βασιλιάς με κίνημα, δεν υπήρχε περίπτωση να κρατήσει την ονομασία «πλατεία Όθωνος».

Τις επόμενες δεκαετίες η πλατεία πήρε τα πάνω της, έγινε το κοσμικότερο σημείο της Αθήνας με υπέροχα κτίσματα όπως το Μπαγκείον και ο Μεγαλέξανδρος, ενώ σταδιακά έγινε κέντρο εμπορικής δραστηριότητας. Το 1905 κόβονται πάλι τα δέντρα, ασφαλτοστρώνεται και φυτεύονται φοίνικες. Το 1927 κόβονται οι φοίνικες, η πλατεία σκάβεται και στο υπόγειο της γίνεται ο σταθμός του ηλεκτρικού. Η λιμνούλα με το συντριβάνι που θυμούνται οι παλιότεροι φτιάχτηκε το 1957. Ιδιαίτερη στιγμή για την Ομόνοια ήταν η τοποθέτηση του «Δρομέα» το 1988, ο οποίος έμεινε εκεί ως το 1993, διότι η πλατεία σκάφτηκε ξανά για να γίνει ο σταθμός του μετρό.

Έκτοτε, η Ομόνοια είναι η ζωντανή απόδειξη ότι σε τούτη τη χώρα είναι αδύνατο ακόμα και να διαμορφώσουμε μια στοιχειωδώς όμορφη πλατεία στο κέντρο της πρωτεύουσας μας.

Διαβάστε εδώ κι άλλες ιστορίες με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη, στη στήλη Μία σταγόνα ιστορία.