Ο Κεμάλ Ατατούρκ, αναδείχτηκε με πραξικοπηματικό τρόπο, ηγέτης μιας Οθωμανικής αυτοκρατορίας που βρισκόταν σε πλήρη διάλυση και που τα κομμάτια της διαμοιράζονταν στους γύρω λαούς και στις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής. Ήδη από το 1920 είχε επικρατήσει πλήρως στο εσωτερικό της χώρας και ως το τέλος του 1922 πολεμούσε τις ελληνικές δυνάμεις που το 1919 είχαν αποβιβαστεί στη Σμύρνη.
Μετά τη νίκη του, με την ανακωχή των Μουδανιών ξαναπήρε την Κωνσταντινούπολη που κατείχαν οι Αγγλογάλλοι και την Ανατολική Θράκη. Το 1923, ο Κεμάλ είχε ολοκληρώσει τις πολεμικές επιχειρήσεις και άρχισε το έργο της μεταρρύθμισης της χώρας. Αυτά που επέβαλε δια πυρός και σιδήρου, κράτησαν έναν αιώνα, αφού ο μόνος που κατάφερε να τα ανατρέψει είναι ο σημερινός Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν.
Η Τουρκία του Κεμάλ ήταν το ένα τρίτο της παλιάς κραταιάς Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Το όραμα του ήταν να εξαφανίσει την πολυεθνική ισλαμοκρατούμενη αυτοκρατορία και στη θέση της να φτιάξει ένα δυτικόστροφο αμιγώς εθνικό κοσμικό κράτος. Οι μέθοδοι του βέβαια καμία σχέση δεν είχαν με τη δυτική δημοκρατική κουλτούρα που διαφήμιζε, ήταν καθαρά και απροσχημάτιστα εγκληματικές. Παρά ταύτα, μέσα σε λίγα χρόνια έφτιαξε μια άλλη Τουρκία.
Ανακήρυξε την Τουρκική Δημοκρατία, έδιωξε τον σουλτάνο, περιεβλήθη ο ίδιος με δικτατορικές εξουσίες, συγκρότησε τοπικά στρατοδικεία παντού με εξουσιοδότηση μέχρι θανατικής καταδίκης και άρχισε να αλλάζει τα πάντα κατά πως νόμιζε δίχως να ρωτά κανέναν.
Η πρωτεύουσα του κράτους μεταφέρθηκε από την ιστορική Κωνσταντινούπολη σε μια μικρή πόλη 20.000 κατοίκων στα βάση της Τουρκίας, στην Άγκυρα. Απαγόρευσε κάθε δικαστική, κοινωνική και πνευματική λειτουργία των μουφτήδων, των κατήδων και των χοτζάδων, πέραν των καθαρά θρησκευτικών. Κατάργησε το πανίσχυρο ‘’υπουργείο θρησκευτικών υποθέσεων και ευσεβών ιδρυμάτων’’, κάνοντας το απλή γραμματεία υπό τον πρωθυπουργό. Κατάργησε τα θρησκευτικά σχολεία, τα θρησκευτικά δικαστήριακι έκλεισε τα μουσουλμανικά μοναστήρια μαζί με τα μαυσωλεία.
Κατάργησε τα τάγματα όπως αυτό των δερβίσηδων, απαγόρευσε τις θρησκευτικές τελετές έξω από τα τζαμιά όπως τις λιτανείες, απαγόρευσε την πολυγαμία, το τουρμπάνι, την κυκλοφορία στον δρόμο με παραδοσιακές ενδυμασίες, καθώς και το σύμβολο της πίστης του Ισλάμ, το φέσι. Ειδικά για το τελευταίο, επειδή κανένας δεν συμμορφωνόταν παρά την διαταγή, κρέμασε ένα πρωί σε κάθε πόλη τους πρώτους που βγήκαν βόλτα με το φέσι τους και από την επομένη αυτά εξαφανίστηκαν από τα τούρκικα κεφάλια. «Αν κρύωναν», έλεγε, «να φορέσουν δυτικά καπέλα.»
Επίσης υιοθέτησε το Γρηγοριανό ημερολόγιο, αντικατέστησε το αραβικό με το λατινικό αλφάβητο, έφερε τα μέτρα και τα σταθμά της Ευρώπης και επέβαλε την υιοθέτηση από όλο τον πληθυσμό εκτός από το μικρό όνομα και το επίθετο. Τότε αυτός έλαβε το επίθετο Ατατούρκ, που σημαίνει πατέρας των Τούρκων. Άλλαξε το δίκαιο εφαρμόζοντας το δυτικό νομικό σύστημα, ενώ ισοπέδωσε όλες τις μειονότητες που υπήρχαν ακόμα μέσα στο κράτος. Οι Έλληνες και οι Αρμένιοι κατασφάγηκαν, ενώ οι πολυπληθέστατοι Κούρδοι μπήκαν σε πρόγραμμα βίαιης τουρκοποίησης. Τους διέσωσαν τα βουνά τους και το ακατάβλητο του χαρακτήρα τους.
Ο Κεμάλ συνήθιζε να κάνει μεγάλες δεξιώσεις στο Προεδρικό Μέγαρο, όπου οι άνδρες έπρεπε να φορούν κουστούμι και οι γυναίκες κοντά δυτικά φορέματα. Οι σκοποί που έπαιζαν οι ορχήστρες ήταν μόνο δυτικοφερμένοι, με κυρίαρχο το -άγνωστο ως τότε στην Τουρκία- βαλς. Στις δεξιώσεις αυτές ο Κεμάλ έπινε μέχρι σκασμού, κάτι που παλιότερα ήταν ανεπίτρεπτο για μουσουλμάνο. Πολλά είχαν ακουστεί άλλωστε και για τις σεξουαλικές του προτιμήσεις, όμως κανένας δεν τολμούσε να πει το παραμικρό.
Ο τύπος δεν ήταν απλώς ελεγχόμενος, ουκ ολίγες φορές κρέμασε ή εκτέλεσε διευθυντές εφημερίδων που τόλμησαν να υπονοήσουν κάτι εναντίον του. Φυσικά, η βάση του Κεμαλικού καθεστώτος ήταν ο στρατός, θεσμός που μόνο μετά το πρόσφατο αποτυχημένο πραξικόπημα αλώθηκε από τον Ερντογάν. Αμ τι νομίζετε; Έτσι εύκολα αλλάζουν οι κοινωνίες; Με το σεις και με το σας;
Διαβάστε εδώ κι άλλες ιστορίες με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη, στη στήλη Μία σταγόνα ιστορία.
