Ο αποστάτης Γουλιμής

Μια από τις πιο γνωστές φράσεις στην ελληνική ιστορία, είναι το «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» που είπε από το βήμα της Βουλής ο πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης στις 10 Δεκεμβρίου 1893. Η σημαδιακή αυτή φράση έφερε σύντομα και μια δεύτερη, την οποίαν είπε στους συγκεντρωμένους στο σπίτι του ο ίδιος πολιτικός άνδρας, όταν στις 16 Απριλίου 1895 έμαθε τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών, στις οποίες το κόμμα του κυριολεκτικά καταβαραθρώθηκε. Στην είδηση ότι ούτε ο ίδιος εκλέχτηκε βουλευτής αφού του έλειπαν τέσσερις προσωπικοί ψήφοι για να μπει στο Kοινοβούλιο, αλλά του πήρε την έδρα ένας ασήμαντος τοπικός υποψήφιος, αναφώνησε: «Ανθ’ ημών Γουλιμής, καληνύχτα σας». Η φράση πέρασε έκτοτε στην ιστορία και χρησιμοποιείται όταν κάποιο τρανταχτό όνομα καταρρέει και τη θέση του παίρνει κάποιος που, κατά το κοινώς λεγόμενο, δεν τον ξέρει ούτε η μάνα του.

Το παράπονο του δεν ήταν αδικαιολόγητο: Ο Χαρίλαος Τρικούπης ήταν ο μεγαλύτερος Έλληνας πολιτικός του 19ου αιώνα, συνέβαλε αποφασιστικά στον εκσυγχρονισμό της χώρας, καθιέρωσε την περίφημη ‘’αρχή της δεδηλωμένης’’ και χρημάτισε επτά φορές πρωθυπουργός κυβερνώντας επί δέκα χρόνια, σε μια ιστορική περίοδο που οι κυβερνήσεις άλλαζαν σαν τα πουκάμισα. Δείτε όμως πως η ιστορία επιλεκτικά επικεντρώνεται σε κάποια γεγονότα , αφήνοντας στο σκοτάδι άλλα που πιθανότατα αλλοιώνουν την γνωστή και κοινά παραδεκτή εικόνα της.

Ο Μιλτιάδης Γουλιμής ήταν δικηγόρος στο Μεσολόγγι, σπουδαγμένος στο Παρίσι, γιος βουλευτή και γόνος παλιάς οικογένειας αρματολών. Όταν πήρε την έδρα από τον Τρικούπη, είχε ήδη εκλεγεί δυο φορές βουλευτής, το 1887 και το 1890. Ασφαλώς δεν είχε ούτε κατά διάνοια το πολιτικό ύψος του Τρικούπη που είχε γράψει ιστορία ως πρωθυπουργός επί 11 χρόνια, δεν ήταν όμως και κανένας που ξεκίνησε από το πουθενά. Η επιτίμηση που ολοφάνερα υπήρχε στην φράση «ανθ’ ημών Γουλιμής», οφειλόταν σε κάτι άλλο: Ο Μιλτιάδης Γουλιμής τις δυο πρώτες φορές είχε εκλεγεί με το κόμμα του Τρικούπη, αλλά στις εκλογές του 1895 είχε μεταπηδήσει στο αντίπαλο κόμμα, στους Δηλιγιαννικούς. Ο Χαρίλαος Τρικούπης λοιπόν, συγχύστηκε και πικράθηκε, όχι μόνο διότι έχασε την έδρα του από έναν σαφώς κατώτερο του, αλλά διότι την έχασε από έναν δικό του αποστάτη.

Αυτό που επίσης δεν γνωρίζουμε, είναι ότι ο κακόμοιρος ο Γουλιμής που έμεινε στην ιστορία απ’ αυτή την κακεντρεχή φράση, μόλις έμαθε ότι για τέσσερις ψήφους πέταξε από τη Βουλή τον ίδιο τον Τρικούπη, προσφέρθηκε να παραιτηθεί, έτσι ώστε ο πρώην πρωθυπουργός να παραμείνει τουλάχιστον βουλευτής. Ο Τρικούπης αρνήθηκε. Ήταν όμως μια πράξη μεγαλοψυχίας του Γουλιμή, που έμεινε στα ψιλά της ιστορίας. Ο Τρικούπης αυτοεξορίστηκε στη Γαλλία, όπου πέθανε έναν χρόνο αργότερα. Αυτό που επίσης δεν γνωρίζουμε είναι ότι ο λαός της Αιτωλοακαρνανίας μετάνιωσε αμέσως για την συμπεριφορά του απέναντι στο Τρικούπη. Ενώ λοιπόν αυτός βρισκόταν άρρωστος στις Κάννες, έγιναν συμπληρωματικές εκλογές στην επαρχία Βάλτου. Πολιτικοί του φίλοι, χωρίς να τον ρωτήσουν καν, έβαλαν το όνομα του στους υποψηφίους. Ο Τρικούπης εξελέγη βουλευτής σχεδόν παμψηφεί από το εκλογικό σώμα, όμως αυτός δεν το πληροφορήθηκε ποτέ. Πέθανε μετά από λίγες μέρες, πριν η είδηση της εκλογής του φθάσει στην Γαλλία.

Ούτε και στην κηδεία του έδωσαν μεγάλη σημασία τότε οι Έλληνες, που επί χρόνια τον επευφημούσαν και τον δόξαζαν. Ο ίδιος είχε δώσει εντολή να γίνει απλή κηδεία χωρίς στεφάνια, επισημότητες, επικήδειους και άλλα παρόμοια, αλλά ούτε ο κόσμος έδειξε καμιά διάθεση να τον πενθήσει ιδιαίτερα. Η κηδεία του Χαρίλαου Τρικούπη συνέπεσε χρονικά με τους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνες (πέθανε στις Κάννες στις 30 Μαρτίου 1996) και οι Αθηναίοι πανηγύριζαν έξαλλα τη νίκη του Σπύρου Λούη στον μαραθώνιο. Ποιος θα διέκοπτε τη γιορτή, για να πάει στην κηδεία του μεγαλύτερου εκσυγχρονιστή Έλληνα πολιτικού του 19ου αιώνα; Αστεία πράγματα…

Φωτογραφίες: Αρχείο Εθνικού Ιστορικού Μουσείου.