Για μάθετε τώρα μια μικρή ιστοριούλα από τα νιάτα του διδασκάλου του γένους Αδαμάντιου Κοραή, πολύ γουστόζικη. Ο Κοραής διέπρεψε στο Παρίσι, εκεί έκανε τις μεταφράσεις των αρχαίων και έγραψε τα έργα του, όμως πριν τη Γαλλική πρωτεύουσα πέρασε ένα διάστημα στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας, παριστάνοντας τον έμπορο. Γράφω παριστάνοντας, διότι ο Αδαμάντιος από την αρχή της ζωής του είχε προσανατολισμό στη μάθηση και μόνο σ’ αυτή. Από μικρός στη Σμύρνη που μεγάλωνε, μάθαινε Αγγλικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Εβραϊκά, Λατινικά, Αραβικά. Μισούσε τους Τούρκους με τρόπο παράλογο για παιδί που μεγάλωσε σε Οθωμανικό έδαφος και από την εφηβεία του ήθελε να φύγει σε μέρη που δεν υπήρχαν Τούρκοι. Ο πατέρας του ήταν έμπορος μεταξωτών υφασμάτων και είχε συνεταιριστεί με άλλους συναδέλφους του επεκτείνοντας τις δουλειές του από την κοσμοπολίτικη Σμύρνη όπου είχε τη βάση του, στη Κωνσταντινούπολη και το Άμστερνταμ. Ο γιος του άρχισε να πιέζει τον πατέρα του να τον στείλει στην Ολλανδία για να αναλάβει το εκεί γραφείο της επιχείρησης.
Η μάνα του αντέδρασε λόγω της ασθενικής υγείας του Αδαμάντιου (από μικρός έκανε αιμοπτύσεις) όμως τελικά ο νεαρός το πέτυχε. Πλην ο δαιμόνιος γέρος που είχε μυριστεί τις προθέσεις του γιόκα του, έβαλε δίπλα του ως δήθεν βοηθό, έναν άλλο νεαρό ονόματι Σταμάτη Πέτρου. Ο Αδαμάντιος κι ο Σταμάτης έγιναν συγκάτοικοι, δίχως να γνωρίζει ο Αδαμάντιος πως ο βοηθός του έστελνε τακτικό ραπόρτο στον πατέρα του για τις κινήσεις του. Ο νεαρός Κοραής δεν είχε καμιά διάθεση ν’ ασχοληθεί με τα εμπόρια, αντιθέτως ενδιαφερόταν μόνο για φιλολογικές σπουδές και για την καλοπέραση του με τα λεφτά του μπαμπά. Ο Πέτρου πάλι, παρά το νεαρό της ηλικίας του, ήταν ένα θρησκόληπτο και συντηρητικό ανθρωπάκι που έφριττε με τη ζωή του συγκατοίκου του. Έγραφε λοιπόν επιστολές στις οποίες ρουφιάνευε τον μετέπειτα διδάσκαλο του γένους στον πατέρα του με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες.
Από τις επιστολές αυτές που έχουν διασωθεί, μαθαίνουμε ότι ο Αδαμάντιος δεν έκανε για έμπορος και αρνιόταν πεισματικά να μάθει για τα νήματα, τα μετάξια και τα μπαχαρικά που έπρεπε να στέλνει στη Σμύρνη και στην Κωνσταντινούπολη. Μαθαίνουμε ότι αντί να ασχολείται με την εταιρεία αυτός καταγινόταν με το τύπωμα φυλλαδίων και αντί να πηγαίνει στην εκκλησία πήγαινε στην όπερα. Ο Πέτρου δαιμονιζόταν επίσης διότι ο νεαρός Αδαμάντιος ξενυχτούσε, είχε διάφορες ερωμένες και ξόδευε τα λεφτά της εταιρείας σε γλέντια και διασκεδάσεις. Έγραφε σε μια επιστολή του προς τον πατέρα του Κοραή: «Έχει τέσσαρους δασκάλους. Ο πρώτος τονε μαθαίνει Ολλαντέζικα, ο δεύτερος Εβραϊκά και Σπανιόλικα, ο τρίτος γεωμετρία και ο τέταρτος την κιθάρα και εις τον ίδιο καιρό τονε μανθάνει φραντσέζικα τραγούδια με τη μουσική. Έκανεν και μια αγαπητικιά και πότε η αυθεντία του πάει στο σπίτι της, πότε έρχεται αυτή και τονε βρίσκει. Είναι έως 18 χρονών και σφαλιούνται στην πίσω κάμαρα και περνούνε τον κακόν καιρόν.»
Ο γέρο-Κοραής έγινε έξαλλος και έβαλε μεγάλο καυγά στον γιό του, παρουσιάζοντας του ατράνταχτες αποδείξεις για τα καμώματα του. Έτσι ο Αδαμάντιος κατάλαβε ότι είχε μέσα στο σπίτι του έναν συγκάτοικο που όχι μόνο τον κατασκόπευε αλλά και τον κάρφωνε με λεπτομέρειες στον γέρο του. Έξαλλος από την συμπεριφορά του τον απέλυσε και σε επιστολή του προς τους συνέταιρους του πατέρα του τον χαρακτηρίζει «θεομπαίχτη», «στενού πνεύματος ανθρωπίσκο», «πυγμαίον κακόν», «σπινθαμιαίον σαρδανάπαλον» και άλλα παρόμοια. Απ’ αυτές τις διασωθείσες επιστολές μάθαμε ότι ο Σταμάτης Πέτρου ήταν κοντός και ισχνός. Ο απολυθείς καταδότης όμως (που, εδώ που τα λέμε, έκανε την δουλειά που του ‘χε αναθέσει το μεγάλο αφεντικό) είχε μάθει καλά τα κόλπα του εμπορίου που δεν καταδεχόταν ο Κοραής. Άνοιξε δική του δουλειά στην Ολλανδία και σύντομα έγινε πάμπλουτος. Ήταν Πατμιακός και τον ξαναβρίσκουμε με το προσωνύμιο «άρχω-Σταμάτης» (άρχοντας Σταμάτης δηλαδή) ως ευεργέτη του νησιού του και πρόξενο της Ολλανδίας στα νησιά του Αιγαίου. Ο γιος του έγινε ήρωας της επανάστασης του ’21 και πολλές φορές δήμαρχος Πάτμου.
Διαβάστε εδώ κι άλλες ιστορίες με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη, στη στήλη Μία σταγόνα ιστορία.
