Λάικα στα Ρώσικα σημαίνει «αυτή που γαβγίζει». Αυτό το όνομα έδωσαν τελικά οι Σοβιετικοί στο αδέσποτο ημίαιμο σκυλί που περιμάζεψαν το 1956 από τους δρόμους της Μόσχας για να το κάνουν τον πρώτο ζωντανό οργανισμό που θα έβγαινε στο διάστημα. Είχαν προταθεί κι άλλα ονόματα, όπως «Ζουζούνι», «Μικρή σγουρομάλλα» ή «λεμόνι», αλλά επελέγη το Λάικα για επικοινωνιακούς λόγους. Προφερόταν πανεύκολα σ’ όλες τις γλώσσες της υφηλίου και οι Σοβιετικοί ήξεραν καλά ότι το σκυλάκι αυτό θα γινόταν διάσημο. Στη Ρωσία υπήρχαν άφθονα καθαρόαιμα ράτσας, όμως επέλεξαν ένα αδέσποτο διότι ήταν σκληραγωγημένο και συνεπώς ανθεκτικότερο σε ακραίες συνθήκες.
Η Λάικα, έγινε το πιο διάσημο σκυλί της εποχής, ίσως και της ιστορίας. Έγινε τίτλος τραγουδιών, θεατρικών έργων και μυθιστορημάτων, μάρκα τσιγάρων και σοκολάτας, γραμματόσημο, αλλά και θέμα παγκόσμιας πολιτικής αντιπαράθεσης. Εκτοξεύτηκε στο διάστημα και μπήκε σε τροχιά γύρω από τη γη με τον τεχνητό δορυφόρο Σπούτνικ-2 στις 3 Νοεμβρίου 1957. Ο Σπούτνικ-2 φτιάχτηκε βιαστικά και δίχως πρόβλεψη επιστροφής στη γη, μετά από εντολή του Σοβιετικού ηγέτη Νικήτα Χρουτσόφ να είναι οπωσδήποτε έτοιμος στην επέτειο της Ρώσικης επανάστασης. Η Λάικα ήταν λοιπόν ευθύς εξ’ αρχής καταδικασμένη σε θάνατο. Στην επίσημη συνέντευξη τύπου τότε, οι Ρώσοι ανακοίνωσαν ότι έζησε δέκα μέρες μέσα στην καμπίνα του Σπούτνικ-2 τρεφόμενη κανονικά και ότι ο θάνατος της επήλθε στον καθορισμένο χρόνο όταν τέλειωσε το οξυγόνο. Είχαν πει ότι πρώτα έπεσε σε νάρκη κι ότι πέθανε στον ύπνο της ανώδυνα.
Το 2002 που άνοιξαν τα αρχεία του διαστημικού προγράμματος της διαλυμένης πια Σοβιετικής Ένωσης, έγινε γνωστό ότι η σκυλίτσα πέθανε πολύ πιο γρήγορα. Άντεξε από πέντε ως επτά ώρες μετά την εκτόξευση, αφού όμως είχε προλάβει να συμπληρώσει τέσσερις τροχιές γύρω από τη γη. Η Λάικα είχε λάβει μια στοιχειώδη εκπαίδευση για να εξοικειωθεί με την απότομη επιτάχυνση και τους δυνατούς θορύβους του δορυφόρου, παρά ταύτα οι αισθητήρες που είχε πάνω της έδειξαν πανικό και υψηλή ταχυπαλμία όση ώρα παρέμεινε ζωντανή. Παράλληλα, ο προχειροφτιαγμένος Σπούτνικ, παρουσίασε αμέσως βλάβη μέσα στην καμπίνα, η οποία υπερθερμάνθηκε απότομα. Η Λάικα ήταν δεμένη στο κάθισμα και πέθανε από έναν συνδυασμό θερμοπληξίας, καταπόνησης και ακραίου στρες. Είχε πράγματι προβλεφθεί να τρέφεται μ’ έναν θρεπτικό ζελέ που η δέκατη δόση του περιείχε δηλητήριο ευθανασίας, όμως η σκυλίτσα δεν πρόλαβε.
Το ταξίδι του Σπούτνικ 2 κατέπληξε την υφήλιο και αποτέλεσε τεράστιο προπαγανδιστικό εργαλείο στα χέρια των Σοβιετικών εναντίον των Αμερικανών μέσα στις συνθήκες του Ψυχρού Πολέμου της εποχής. Τα μέσα ενημέρωσης και οι πολιτικές ηγεσίες της Δύσης, υποβάθμισαν την ολοφάνερη (αν και πρόσκαιρη) τεχνολογική υπεροχή των Σοβιετικών και υπερτόνισαν τη δολοφονία του αθώου σκυλιού από τους αδίστακτους κομμουνιστές. Φιλοζωικές οργανώσεις, θρησκευτικές ενώσεις, σχολεία και παρθεναγωγεία θυμήθηκαν τα δικαιώματα των σκυλιών κι άρχισαν τις διαμαρτυρίες και τις διαδηλώσεις σ’ όλες τις Δυτικές πρωτεύουσες. Πολλοί απ’ τους διαδηλωτές ήταν ειλικρινείς, άλλοι έκαναν προπαγάνδα. Προφανώς η Λάικα θα προτιμούσε να τριγυρίζει στα σοκάκια της Μόσχας ελεύθερη, παρά να γίνει το διασημότερο σκυλί του κόσμου πεθαίνοντας εκεί πάνω.
Άλλωστε το είπε και ο γέρος πια εκπαιδευτής της Όλεγκ Γκαζένκο το 2000: «Όσο ο καιρός περνά μετανιώνω περισσότερο. Αυτά που μάθαμε απ’ την αποστολή δεν ήταν τόσα πολλά, ώστε να δικαιολογούν τον θάνατο του σκυλιού». Όλοι τη λυπήθηκαν τη Λάικα και δικαίως, δεν γίνεται όμως να μην επισημανθεί ότι την ίδια χρονική περίοδο που οι κυρίες της καλής Βρετανικής κοινωνίας έβγαιναν στους δρόμους διαμαρτυρόμενες για τον θάνατο ενός σκυλιού, οι φαντάροι γιοί τους κρεμούσαν στις πλατείες της Κύπρου αγωνιστές της ΕΟΚΑ σε κοινή θέα, δίχως να ιδρώσει το αριστοκρατικό αυτάκι τους.
Διαβάστε εδώ κι άλλες ιστορίες με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη, στη στήλη Μία σταγόνα ιστορία.
