Ο υπουργός Νίκος Καζαντζάκης

Στις 26 Νοεμβρίου του 1945, μετά τα Δεκεμβριανά, τη μάχη της Αθήνας και τη συμφωνία της Βάρκιζας, με τον εμφύλιο να προετοιμάζεται κι από τις δύο πλευρές, οι Άγγλοι διόρισαν πρωθυπουργό τον κεντρώο, αντιβασιλικό αλλά και βαθιά αντικομμουνιστή Θεμιστοκλή Σοφούλη. Επρόκειτο για μια μεταβατική κυβέρνηση δίχως λαϊκό έρεισμα και ορίζοντα εξουσίας, αποτέλεσμα και έρμαιο των φοβερών καιρών που περνούσε η χώρα. Αυτό που ελάχιστοι γνωρίζουν, καθότι εκ’ των υστέρων έπαψε να μνημονεύεται -προφανώς με προτροπή του ίδιου του πρωταγωνιστή- ήταν ότι για ένα μικρό διάστημα είχε υπηρετήσει ως υπουργός σ’ αυτή την κυβέρνηση ο Νίκος Καζαντζάκης.

Ο ίδιος δεν αναφερόταν ποτέ σ’ αυτό θεωρώντας το μια ασήμαντη παρένθεση της ζωής του, ενώ και οι βιογράφοι του προτιμούσαν να το παρακάμψουν. Άλλωστε η πολιτική του αυτή καριέρα κράτησε λιγότερο από δύο μήνες. Ορκίστηκε στις 26 Νοεμβρίου του 1945 και παραιτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 1946. Ήταν υπουργός άνευ χαρτοφυλακίου, αυτό που σήμερα λέμε υπουργός επικρατείας. Ο μεγάλος λογοτέχνης δήλωνε ένθερμος σοσιαλιστής, αλλά σε μια χώρα που οι σοσιαλιστικές δυνάμεις ήταν αμελητέες παρά τους διανοούμενους που είχαν στις τάξεις τους. Η Δεξιά στηριζόταν στους Άγγλους, το πανίσχυρο ΕΑΜ στους Ρώσους και στη μεγάλη λαϊκή του υποστήριξη, ενώ οι σοσιαλιστές ήταν περισσότερο μια λέσχη πνευματικών ανθρώπων παρά μάχιμη δύναμη. Αμέσως μετά την κατοχή έγινε ο Καζαντζάκης Πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Εργατικής Ένωσης και προσπάθησε να φτιάξει μαζί με άλλες παρόμοιες κινήσεις το «Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα, ΕΛΔ».

Αυτή η σοσιαλιστική ομοσπονδία φτιαχνόταν για καιρό με συνέδρια και συζητήσεις που κρατούσαν μήνες, αλλά συμμετείχε στην κυβέρνηση Σοφούλη δια του Νίκου Καζαντζάκη, με βασικό στόχο την εφαρμογή της Συμφωνίας της Βάρκιζας που φαινόταν ότι δεν περπατούσε οδηγώντας τα πράγματα προς τον εμφύλιο. Πολλοί επικριτές του βέβαια τον κατηγόρησαν ότι υπουργοποιήθηκε από καθαρή φιλοδοξία και διότι είχε αδυναμία στην συγκέντρωση τίτλων, όπως έγραφε η Αλεξίου. Ο ίδιος σε κατ’ ιδίαν κουβέντες έλεγε ότι τον υποχρέωσαν να γίνει υπουργός, πράγμα που ο ίδιος θεωρούσε πολύ κατώτερο από τον τίτλο του λογοτέχνη. Άλλωστε τους δυο μήνες που έμεινε στην κυβέρνηση κακοπέρασε. Τι θα μπορούσε να κάνει ένας Καζαντζάκης σε καιρούς τέτοιας αγριότητας; Του είχαν δώσει ένα γραφείο στο υπουργείο εξωτερικών, δεν είχε καμιά αρμοδιότητα και το δίμηνο αυτό δεν έκανε απολύτως τίποτα.

Υπάρχει επίσης μια ακόμα άγνωστη ημι-πολιτική σελίδα στην ζωή του Νίκου Καζαντζάκη. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, τον είχε διορίσει το 1919, γενικό διευθυντή του υπουργείου περιθάλψεως, με αποστολή τον επαναπατρισμό 150.000 Ελλήνων του Καυκάσου που υφίσταντο διωγμό από τους Μπολσεβίκους. Αν και δηλωμένος φιλοκομμουνιστής ο Καζαντζάκης, ανέλαβε και έφερε σε πέρας την αποστολή του. Τους εγκατέστησε στην Μακεδονία και την Θράκη. Όπως έλεγε μάλιστα, οι εμπειρίες του από κείνη τη θέση, του έδωσαν πολύτιμο υλικό για να γράψει το ‘’Χριστός ξανασταυρώνεται’’.

Ως υπουργός, στις 11 Ιανουαρίου 1945 έστειλε επιστολή παραίτησης στον Θεμιστοκλή Σοφούλη, με την οποία εξηγούσε ότι αποσύρεται πλήρως και από την πολιτική σκηνή της χώρας. Ούτως ή άλλως η ζωή του ήταν η λογοτεχνία και τα ταξίδια. Πέθανε 12 χρόνια αργότερα. Η πολιτική του καριέρα είχε κρατήσει όλες κι όλες 46 ημέρες. Και πάλι καλά που άντεξε τόσο.