Τα αρχαία αυτά τανκς που χρησιμοποιήθηκαν λίγους σχετικά αιώνες σε μάχες ανοικτών πεδίων. Η θέα τους τρόμαζε αρχικά τους αντιπάλους, η αντιμετώπιση τους όμως ήταν σχετικά εύκολη. Τα δύστυχα ζώα αφήνιαζαν μέσα στην μάχη και συχνά στρέφονταν εναντίον των δικών τους στρατευμάτων.
Την πρώτη φορά που Έλληνες πολεμιστές βρέθηκαν αντιμέτωποι με πολεμικούς ελέφαντες, ήταν στη μάχη που έδωσε ο Αλέξανδρος το 327 π.Χ. με τον βασιλιά των Ινδιών Πώρο, στον Υδάσπη ποταμό. Αν και οι Μακεδόνες δεν είχαν ξαναπολεμήσει με αυτά τα ζωντανά άρματα μάχης, τα κατάφεραν περίφημα αφού βγήκαν νικητές απ’ αυτή τη φοβερή μάχη. Συνήθως οι στρατοί που έβρισκαν για πρώτη φορά ελέφαντες απέναντι τους κατατροπώνονταν, όχι διότι ήταν αδύνατη η στρατιωτική τους αντιμετώπιση, αλλά διότι αυτά τα εξαγριωμένα βουνά από κρέας έσπερναν τον πανικό στους εχθρούς τους και μόνο με την εμφάνιση τους πριν καν ξεκινήσει η μάχη.
Όταν όμως το στράτευμα είχε εξοικειωθεί με τη θέα των ελεφάντων, η αντιμετώπιση τους ήταν σχετικά εύκολη με ορισμένες έξυπνες τεχνικές. Γι αυτό άλλωστε, τα ήρεμα και φιλήσυχα αυτά ζώα χρησιμοποιήθηκαν για λίγους σχετικά αιώνες στις μάχες της Ασίας, της βόρειας Αφρικής και ελάχιστα της Ευρώπης, πριν αποσυρθούν οριστικά από τα πεδία των μαχών. Στην πραγματικότητα, μόλις τρεις αιώνες βρίσκουμε μαζικά τους ελέφαντες ως πρωταγωνιστές σε πολέμους, από τον Αλέξανδρο μέχρι τον Καίσαρα. Έκτοτε, ούτε οι Ρωμαίοι, ούτε οι Βυζαντινοί, ούτε οι μουσουλμάνοι τους αντιμετώπισαν ή χρησιμοποίησαν αυτά τα αρχαία τανκς.
Πριν ξεκινήσει η μάχη, οι οδηγοί πότιζαν τα ζώα με οινοπνευματώδη για να τα αφιονίσουν. Οι ελέφαντες εξαγριώνονταν από τη φασαρία της μάχης και ορμούσαν μπροστά σαρώνοντας τα πάντα στο πέρασμα τους. Δεν ήταν όμως διόλου εύκολο για τον οδηγό να ελέγξει το πανικόβλητο ζώο, το οποίο φυσικά δεν ήταν ικανό να ξεχωρίσει εχθρούς και φίλους ανθρώπους. Γινόταν δε πολύ περισσότερο ανεξέλεγκτος όταν σκοτωνόταν ο οδηγός του, ο οποίος καθόταν εκτεθειμένος πάνω στον πελώριο σβέρκο του και γινόταν στόχος όλων των τοξωτών και των πελταστών των αντιπάλων. Συχνά, πάνω στην πλάτη του ελέφαντα που ορμούσε μπροστά, έστηναν ένα καλάθι από λυγαριά μέσα στο οποίο υπήρχαν τοξότες, αλλά κι αυτοί δε ζούσαν πολύ. Όλα τα δόρατα και τα βέλη αυτούς σημάδευαν.
Οι προετοιμασμένοι για τέτοια μάχη στρατοί, έβγαζαν μπροστά στρατιώτες που κρατούσαν δρεπάνια με μακρύ κοντάρι, με τα οποία έκοβαν τις προβοσκίδες των ελεφάντων, ενώ πίσω απ’ αυτούς υπήρχαν μονάδες που είχαν προσαρμόσει στουπιά γεμάτα λάδι στις αιχμές των δοράτων. Τους έβαζαν φωτιά και τα κάρφωναν στα κορμιά των ελεφάντων, οι οποίοι τρελαίνονταν απ’ τον πόνο και αφήνιαζαν ανεξέλεγκτοι. Μερικοί στρατηγοί έφτιαχναν πανοπλίες για τους ελέφαντες τους και όπλιζαν τις προβοσκίδες τους με αγκίστρια, αλλά κι αυτά τους έκαναν εξαιρετικά δυσκίνητους και εριστικούς.
Όσοι τους αντιμετώπιζαν, συχνά έφτιαχναν παγίδες με καρφωμένες αιχμές για τις πατούσες τους, όπως έγινε στη Μεγαλόπολη της Πελοποννήσου το 319 π.Χ., σε μια από τις σπάνιες εμφανίσεις αυτών των ζώων σε μάχες της Ευρώπης. Οι υπερασπιστές της Μεγαλόπολης που αντιμετώπισαν τους ελέφαντες του βασιλιά Πύρρου της Ηπείρου, άπλωσαν πάνω στους δρόμους πόρτες στις οποίες είχαν καρφώσει χοντρά καρφιά, τα οποία καρφώθηκαν στις πατούσες των ελεφάντων και τους εξουδετέρωσαν. Την τεχνική τους δίδαξε κάποιος γέρος πολεμιστής της περιοχής που είχε πολεμήσει ως μισθοφόρος στην Ασία. Η άλλη διάσημη εμφάνιση τους ήταν με τον Αννίβα, όταν κατάφερε 33 ελέφαντες να περάσουν τις Άλπεις και να πολεμήσουν μέσα στο σπίτι των Ρωμαίων.
Συχνότατα οι ελέφαντες, μέσα στον πανικό τους στρέφονταν εναντίον του δικού τους στρατεύματος, γι αυτό ο στρατηγός των Καρχηδονίων Ασδρούβας είχε εφοδιάσει τους οδηγούς των ελεφάντων του μ’ ένα σουβλί, που το κάρφωναν στον εγκέφαλο τους και τους θανάτωναν ακαριαία αν έβλεπαν πως αντί για καλό έκαναν ζημιά. Να πούμε επίσης ότι στις μάχες χρησιμοποιήθηκε μόνο ο μικρός Ασιατικός ελέφαντας με τα μικρά αυτιά και όχι θηριώδης κεντροαφρικανικός που είναι πολύ βαρύτερος και ψηλότερος, αλλά δεν εξημερώνεται.
Ένας άλλος λόγος που οι ελέφαντες χάθηκαν από τα πεδία των μαχών είναι οι τεράστιες ποσότητες φαγητού που χρειάζονται, τις οποίες ήταν πολύ δύσκολο να εξασφαλίσουν και να μεταφέρουν οι αρχαίοι στρατοί με τα μεταγωγικά μουλάρια και τις πρωτόγονες άμαξες σε μέρη που δεν υπήρχαν δρόμοι. Επίσης η αναπαραγωγή τους είναι πολύ αργή για τα στρατιωτικά δεδομένα. Κανένας στρατηγός δε μπορούσε να περιμένει 24 μήνες για να γεννήσει μια ελεφαντίνα κι άλλα 18 χρόνια για να μπορεί το ελεφαντάκι να μεγαλώσει και να πολεμήσει.
Διαβάστε εδώ κι άλλες ιστορίες με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη, στη στήλη Μία σταγόνα ιστορία.