Το Γκουαντάναμο

Το 1898, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής κήρυξαν τον πόλεμο κατά της αποικιοκρατικής Ισπανίας, προσπαθώντας να υπερασπιστούν τα ζωτικά τους συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή γύρω από τη χώρα τους. Κατά τη διάρκεια του πολέμου αυτού, το ναυτικό τους κατέλαβε έναν κόλπο στην Κούβα που ήταν ισπανικό έδαφος και τα στρατεύματα τους αποβιβάστηκαν στην μικρή πόλη που βρισκόταν στην άκρη του.

Με τη βοήθεια κουβανών επαναστατών απελευθέρωσαν από τους Ισπανούς όλη τη μικρή χερσόνησο γύρω από τον κόλπο, που ως περιοχή και οικισμός είχε ακμάσει τον καιρό της δουλείας, αφού ήταν ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα μεταπώλησης σκλάβων στην Καραϊβική. Ο φυσικός κόλπος ήταν ένα εξαίρετο λιμάνι και το όνομα του ήταν Γκουαντάναμο. Αυτά έγιναν το 1898. Από τότε, οι Αμερικανοί δεν κούνησαν ρούπι από το Γκουαντάναμο, παρά το γεγονός ότι τα πάντα άλλαξαν στην περιοχή και στον κόσμο.

Με τη συνθήκη των Παρισίων που τερμάτισε τον Αμερικανοϊσπανικό πόλεμο, η Κούβα έγινε ανεξάρτητη. Όταν το 1901, η συνταγματική συνέλευση της Κούβας έφτιαχνε τον καταστατικό χάρτη του κράτους, οι μέχρι τότε φίλοι και σύμμαχοι Αμερικανοί, τους έθεσαν μπροστά σ’ ένα απροκάλυπτο δίλημμα: «Είτε θα παραμείνουμε στο Γκουαντάναμο ως ενοικιαστές, είτε θα καταλάβουμε όλο το νησί. Διαλέξτε.» Η περίφημη «τροπολογία Πλάτ» υιοθετήθηκε από τους Κουβανούς με το πιστόλι στον κρόταφο και η αμερικανοποίηση του Γκουαντάναμο πέρασε στο σύνταγμα της Κούβας.

Το ετήσιο μίσθωμα ορίστηκε στα 2000 χρυσά δολάρια, ποσό εξευτελιστικό, που με την κατάργηση της βάσης του χρυσού το 1934, έγινε 4085 δολάρια. Το Γκουαντάναμο ήταν ζωτικής σημασίας βάση για τους Αμερικανούς, καθώς τους βοηθούσε αποφασιστικά να ασκούν τον έλεγχο τους σ’ όλη την Καραϊβική, αλλά κυρίως στη διώρυγα του Παναμά.

Όταν το 1959 ο Φιντέλ Κάστρο επικράτησε με επανάσταση στην Κούβα και εγκατέστησε φιλοσοβιετικό και ακραία αντιαμερικανικό καθεστώς, η βάση απομονώθηκε από το νησί. Ο Κάστρο δεν προσπάθησε ποτέ να την καταλάβει, δεν είχε άλλωστε αυτή την στρατιωτική δυνατότητα. Προτίμησε λοιπόν να ξεχάσει την ύπαρξη της. Στρατιωτικά δεν έκανε τίποτα, κινήθηκε όμως νομικά αρνούμενος να αναγνωρίσει την νόμιμη παραμονή των Αμερικανών στο Γκουαντάναμο.

Αυτό οδήγησε στο ακόλουθο παράδοξο: Οι Αμερικανοί έστελναν κάθε χρόνο κανονικά την επιταγή με το ενοίκιο της βάσης ώστε να είναι εντάξει με το δίκαιο της παλιάς συνθήκης, αλλά ο Κάστρο αρνούνταν να την εξαργυρώσει επειδή δεν αναγνώριζε ότι υπάρχει ενοικίαση, αλλά κατοχή. Το ποσό των ενοικίων συσσωρεύεται ανέγγιχτο στην τράπεζα της Κούβας, αν και είναι πια τόσο γελοίο που δεν έχει νόημα. Στις μέρες μας οι Αμερικανοί πληρώνουν κάπου 3500 ευρώ ενοίκιο τον χρόνο για τη μεγαλύτερη βάση τους στον κόσμο.

Το μόνο που έκανε ο Κάστρο όταν ανέλαβε, ήταν να φυτέψει γύρω από τη βάση και σε πολύ πυκνή διάταξη χιλιάδες κάκτους που σήμερα είναι τεράστιοι. Είναι η περίφημη κουρτίνα κάκτων που κρύβει τη βάση απ’ το υπόλοιπο νησί και δεν επιτρέπει σε Κουβανούς φυγάδες να την προσεγγίσουν. Στην κρίση των πυραύλων το 1962, τότε που ο πλανήτης κόντεψε να φθάσει σε πυρηνικό πόλεμο, οι Αμερικανοί έφτιαξαν ένα θηριώδες ναρκοπέδιο γύρω απ’ τη βάση 3000 στρεμμάτων.

Δυο χρόνια αργότερα, ο Κάστρο έκοψε το νερό στη βάση, οπότε οι Αμερικανοί κουβάλησαν αεροπορικώς μονάδες αφαλάτωσης θαλασσινού νερού. Σήμερα, το Γκουαντάναμο δεν υπάρχει για τους Κουβανούς, δεν αναφέρεται πουθενά, ούτε σε χάρτες, ούτε σε ταμπέλες, ενώ το στρατόπεδο ξανάγινε διάσημο όταν φτιάχτηκε σ’ αυτό το περιβόητο στρατόπεδο όπου κλείνουν τους τρομοκράτες. Πρόκειται για ένα κολαστήριο με άγνωστο αριθμό κρατουμένων, το οποίο όλοι οι υποψήφιοι Πρόεδροι (πλην Ντόναλντ Τραμπ) υπόσχονται ότι θα καταργήσουν, αλλά μόλις αναλαμβάνουν το αφήνουν για τον επόμενο. Η πρόσφατη προσέγγιση που έγινε ανάμεσα στον Μπάρακ Ομπάμα και τον Ραούλ Κάστρο, δεν έχει επί του παρόντος αλλάξει κάτι στην ουσία της ιστορίας και της τύχης του Γκουαντάναμο.

Διαβάστε εδώ κι άλλες ιστορίες με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη, στη στήλη Μία σταγόνα ιστορία.