Τη νύχτα της 10ης Μαίου 1933, σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Γερμανίας, διοργανώθηκε από το Ναζιστικό κόμμα, το περίφημο «κάψιμο των Βιβλίων». Η μεγαλύτερη τελετή έγινε στο Βερολίνο παρουσία του υπεύθυνου προπαγάνδας του κόμματος Γιόζεφ Γκέμπελς, αλλά σε όλες σχεδόν τις κεντρικές πλατείες των Γερμανικών πόλεων, καθώς και στις αυλές όλων –τι ντροπή- των Γερμανικών πανεπιστημίων.
Επρόκειτο για μια φρικτή τελετή σκοταδισμού, μια αποθεωτική γιορτή ανελευθερίας, που μόνο ανατριχίλα μπορεί να προκαλέσει στον ελεύθερα σκεπτόμενο άνθρωπο. Κι όμως, για να δούμε τη φοβερή δύναμη της προπαγάνδας, δεν ήταν μόνο τα μέλη του ναζιστικού κόμματος που πήραν μέρος στο κάψιμο. Χιλιάδες Γερμανοί πολίτες έβγαιναν απ’ τα σπίτια τους κρατώντας ντάνες από βιβλία και κατευθύνονταν προς τις πλατείες για να τα πετάξουν στον μεγάλο σωρό.
Ο κατάλογος των συγγραφέων που είχαν απαγορευτεί από το καθεστώς ήταν πελώριος. Από τον Αριστοτέλη μέχρι τον Θερβάντες, από τον Μάρξ μέχρι τον Μπρεχτ, από τον Ρεμάρκ μέχρι τον Μπελ και τον Αϊνστάιν. Το τελετουργικό ήταν αντίστοιχο όλων των Ναζιστικών τελετών, που συνδύαζαν αριστοτεχνικά τον εντυπωσιασμό με την πειθαρχία και τον μυστικισμό, την τέλεια προπαγανδιστική συνταγή που κατασκευάζει φανατικούς.
Μαύρες στολές, πυρσοί, ψαλμωδίες, πύρινοι λόγοι και καθαρτήριες φωτιές συνέθεταν το σκηνικό του απόλυτου σκοταδισμού. Γινόταν προσκλητήριο καταδικασμένων συγγραφέων σα να επρόκειτο για νεκρούς, τα έργα τους πετάγονταν στη μεγάλη φωτιά, θριαμβευτικές κραυγές συνόδευαν κάθε καινούρια φουρνιά που καιγόταν, ενώ κατάρες και φωνές αποστροφής εκτοξεύονταν κατά των απαγορευμένων συγγραφέων. Στο τέλος, το πλήθος έφευγε εκστασιασμένο.
Το κάψιμο δεν ήταν κάτι καινούριο στην ιστορία. Οι εξαγριωμένοι όχλοι των πρώτων χριστιανών έκαιγαν τα έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας όπου τα πετύχαιναν, οι πρώτοι Άραβες έκαιγαν κάθε βιβλίο αφού το Κοράνι τα είχε πει όλα, ο Σαβοναρόλα έφτιαξε στην κεντρική πλατεία της Φλωρεντίας μια πελώρια φωτιά με αρχαίες περγαμηνές και με μαρμάρινα αγάλματα, ο Λούθηρος έκαιγε δημοσίως τις εντολές του Πάπα.
Ελάχιστοι μέσα στη Γερμανία αντιστάθηκαν υψώνοντας τη φωνή τους. Ανάμεσα τους ο ποιητής Χάινριχ Χάινε που είπε το περίφημο «όταν καίνε βιβλία, σύντομα θα κάψουν και ανθρώπους». Τότε, το 1933, η ρήση φάνηκε υπερβολική. Οκτώ χρόνια αργότερα ο Χίτλερ υπέγραψε το διάταγμα για την «τελική λύση» και στο Άουσβιτς άρχισαν να καίνε εβραίους, τσιγγάνους, ομοφυλόφιλους και ψυχικά άρρωστους.
Να όμως και μία ελληνική παρωδία της μεγάλης τραγωδίας του καψίματος των βιβλίων, καθότι αυτά δεν τα έκαναν μόνο οι Γερμανοί. Στις εφημερίδες της 16ης Αυγούστου 1937, έχει δημοσιευτεί ανακοίνωση της φοιτητικής νεολαίας του δικτάτορα Μεταξά, που αναφέρει: «Η εθνική φοιτητική νεολαία Πειραιώς, προβαίνουσα εις την εξαφάνισιν δια πυρός ολοκλήρου σειράς κομμουνιστικών εντύπων την προσεχήν Κυριακήν και ώρα 8 μ.μ. και εν’ τη πλατεία Πασαλιμανίου Πειραιώς, προσκαλεί άπαντας τους εθνικόφρονας νέους όπως προσέλθουν εν’ τη πλατεία Τερψιθέας 7 μ.μ. ίνα εν’ σώματι μεταβούν και συμμετάσχουν εις την τελετήν.»
Τι λέτε; Καίγαμε και στην Ελλάδα βιβλία; Ειλικρινά, ουδείς εξ’ ημών το εγνώριζε. Όλοι νομίζαμε πως αυτά τα έκαναν μόνο οι Γερμανοί, οι οποίοι όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες αυτοί τρώγανε βελανίδια πάνω στα δέντρα…
