Κι όμως, η περίφημη σχολή της Χάλκης που ο ελληνισμός παλεύει να αναστήσει, ιδρύθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως απάντηση σε μια πρόκληση των Ελλήνων. Στην ίδρυση της θεολογικής σχολής του πανεπιστημίου Αθηνών και της Ριζαρείου. Ακούγεται τρελό, αλλά η ιστορία τα κάνει κάτι τέτοια.
Η περίφημη θεολογική σχολή της Χάλκης λειτούργησε πρώτη φορά τον Οκτώβριο του 1844, στις εγκαταστάσεις της Σταυροπηγιακής Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδας που βρίσκεται πάνω στο νησί Χάλκη, ενός εκ’ των Πριγκιποννήσων. Έκλεισε το 1971 με απόφαση του τουρκικού κράτους, σε εφαρμογή νόμου που απαγόρευσε την λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Τουρκία. Έκτοτε και μέχρι σήμερα, η επαναλειτουργία της αποτελεί μόνιμο αίτημα και απαίτηση των απανταχού ορθοδόξων, που έχει υιοθετηθεί και από πολλούς διεθνείς οργανισμούς και κράτη.
Όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν την επαναλειτουργία της ψηλά στην ατζέντα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και οργανισμοί έχουν θέσει κατ’ επανάληψη το θέμα, ενώ ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος Μπιλ Κλίντον είχε ζητήσει επισήμως την επανάληψη της λειτουργίας της από τον Τούρκο πρωθυπουργό Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ το 1999.
Θα εκπλαγείτε λοιπόν όταν μάθετε ότι η θεολογική σχολή της Χάλκης ιδρύθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο ως απάντηση σε μια μεγάλη πρόκληση -όπως ονομάστηκε τότε- του ελληνικού κράτους. Μετά την επανάσταση του ’21 και την απελευθέρωση της Ελλάδας, η ελλαδική εκκλησία αυτοανακηρύχθηκε διοικητικά αυτοκέφαλη, αποσχίστηκε δηλαδή από την διοίκηση του Φαναρίου. Η πράξη αυτή αποδόθηκε εκ’ των υστέρων στις σχισματικές αντιλήψεις της Βαυαροκρατίας του Όθωνα, όμως στην πραγματικότητα ήταν κάτι απολύτως λογικό.
Το Φανάρι, παρά την τεράστια ιστορία και την αίγλη του, ήταν έρμαιο του τουρκικού κράτους που ανεβοκατέβαζε τους Πατριάρχες ανάλογα με τις διαθέσεις του νομάρχη Κωνσταντινούπολης στον οποίον υπαγόταν. Ο διορισμός ή η παύση Πατριαρχών, καθώς και η διοικητική δραστηριότητα του Οικουμενικού Πατριαρχείου ήταν τότε απολύτως ενταγμένα στους πολιτικούς σχεδιασμούς που είχε κατά περίπτωση το τουρκικό κράτος για τους ορθόδοξους υπηκόους του. Η σχετική κανονικότητα που έχει επιτευχθεί σήμερα στο Πατριαρχείο, δεν έχει καμία σχέση με την κατάσταση που επικρατούσε τον καιρό των σουλτάνων.
Στην Αθήνα λοιπόν έγινε γρήγορα σαφές ότι η ελλαδική εκκλησία δεν θα ήταν λογικό να διοικείται εμμέσως από την Τουρκία. Η ανακήρυξη του αυτοκέφαλου όμως, θεωρήθηκε από το Φανάρι πράξη σχισματική και απόδειξη ότι η ελλαδική εκκλησία ήταν έρμαιο του καθολικισμού, αφού ο Έλληνας βασιλιάς Όθωνας ήταν καθολικός και η γυναίκα του Αμαλία ήταν προτεστάντισσα. Δεν έφθασε βέβαια μέχρι τον αφορισμό, όμως οι σχέσεις Φαναρίου-Αθηνών βρέθηκαν σε μηδενικό σημείο.
Όταν λοιπόν το 1837, τέσσερα χρόνια μετά την απόσχιση, ιδρύθηκε η θεολογική σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών, το Οικουμενικό Πατριαρχείο τη θεώρησε εχθρική πράξη εναντίον του. Δεύτερη εχθρική πράξη θεωρήθηκε η ίδρυση της Ριζαρείου ανωτέρας θεολογικής σχολής το 1844, που έβγαζε απλούς παπάδες τους οποίους είχε μεγάλη ανάγκη η Ελλάδα. Ως τότε, η εκκλησιαστική εκπαίδευση ήταν στην απόλυτη δικαιοδοσία της εκκλησίας και οι λαϊκοί ή τα κράτη δεν είχαν καμία δικαιοδοσία σ’ αυτήν.
Το γεγονός λοιπόν ότι η σχισματική εκκλησία ενός κράτους, του ελληνικού, άρχισε να βγάζει δικούς της θεολόγους, ήχησε πολύ επίφοβο στην Κωνσταντινούπολη. Οι σχισματικοί ετοίμαζαν τους θεωρητικούς τους, οπότε το Πατριαρχείο έπρεπε να απαντήσει. Ούτως ή άλλως, στο εσωτερικό της Ελλάδας ο κόσμος είχε χωριστεί σε δυο στρατόπεδα. Στους ενωτικούς που ήταν με το Φανάρι και στους ανθενωτικούς που ήταν με το αυτοκέφαλο.
Έτσι, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Γερμανός Δ’, ίδρυσε το 1843 την θεολογική σχολή της Χάλκης (άρχισε να λειτουργεί το ’44) ως απάντηση στην ίδρυση της Θεολογικής των Αθηνών και της Ριζαρείου ανωτέρας θεολογικής σχολής. Το Πατριαρχείο ήθελε τους δικούς του ορθόδοξους θεολόγους, πριν οι σχισματικοί θεολόγοι των Αθηνών έπαιρναν το πάνω χέρι στην Ορθοδοξία, για να περάσουν υπογείως τα σχέδια των καθολικών.
Είδατε πως γράφεται η ιστορία; Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι η περίφημη θεολογική σχολή της Χάλκης, ο φάρος της Ορθοδοξίας που έκλεισαν οι αλλόπιστοι Τούρκοι και που με πάθος υπερασπίζεται σήμερα η Ελλάδα, ξεκίνησε από μια αντιπαράθεση του Φαναρίου με την ελλαδική εκκλησία; Διότι το 1850 οι σχέσεις Φαναρίου και ελληνικής εκκλησίας αποκαταστάθηκαν, ο καθολικός Όθωνας έφυγε το 1862, όμως η θεολογική σχολή της Χάλκης είχε ανοίξει τα πανιά της και διέπρεψε ως η μεγάλη του γένους σχολή μέχρι το 1971.
Διαβάστε εδώ κι άλλες ιστορίες με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη, στη στήλη Μία σταγόνα ιστορία.