Σήμερα θα μάθουμε μια καινούρια λέξη: Repartimiento. Πρόκειται για ένα συγκεκριμένο, νομικά κατοχυρωμένο εργασιακό καθεστώς, που ίσχυσε σε στην Λατινική Αμερική και σφράγισε την ζωή εκατομμυρίων κατοίκων της για αιώνες. Το γεγονός ότι δεν εφαρμόστηκε στην Ευρώπη αλλά στη μακρινή νότια Αμερική, δεν σημαίνει ότι είναι ιστορικά αδιάφορη. Η μορφή αυτή καταναγκαστικής εργασίας καθόρισε τη ζωή των ανθρώπων σε κείνα τα κολασμένα μέρη, για να έχει φθηνά προϊόντα ο πλούσιος δυτικός άνθρωπος. Η repartimiento λοιπόν ξεκίνησε από τη Γουατεμάλα γύρω στο 1550 και επεκτάθηκε σταδιακά σ’ ολόκληρη σχεδόν τη λατινική Αμερική.
Καθόρισε τον τρόπο παραγωγής και τις εργασιακές σχέσεις μιας πελώριας ηπείρου για σχεδόν τετρακόσια χρόνια, αφού στη χώρα που γεννήθηκε, καταργήθηκε το 1920. Ξεκίνησε ως νόμος καταναγκαστικής εργασίας των ινδιάνων που είχαν απομείνει από την καταστροφή των πληθυσμών των Ίνκας, έναν αιώνα αργότερα όμως είχε επεκταθεί σε όλο σχεδόν τον πληθυσμό. Με διάφορες παραλλαγές ίσχυσε στη Γουατεμάλα, το Περού, τη Βολιβία, τη Χιλή και σε μεγάλα κομμάτια της Βραζιλίας και της Αργεντινής.
Η Λατινική Αμερική ήταν χωρισμένη σε τεράστια λατιφούντια. Ο άνθρωπος της Ευρώπης, συνηθισμένος στις μικρές ιδιοκτησίες, δύσκολα θα μπορούσε να διανοηθεί την έκταση αυτών των φέουδων που είχαν παραχωρηθεί σε μέλη της τοπικής αριστοκρατίας. Μια ιδιοκτησία στο μέγεθος της Κρήτης ή της Πελοποννήσου ήταν κάτι πολύ φυσιολογικό.
Τα λατιφούντια αυτά έκαναν μονοκαλλιέργειες για εξαγωγή, κυρίως καφέ και απέδιδαν μυθικά κέρδη στους ιδιοκτήτες τους. Το πρόβλημα ήταν ότι δεν υπήρχαν εργατικά χέρια για να δουλέψουν σ’ αυτές τις καλλιέργειες. Στις μεγάλες πόλεις είχαν συσσωρευτεί εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι που φυτοζωούσαν, ενώ η ύπαιθρος είχε ερημωθεί καθώς οι παλιοί μικροϊδιοκτήτες είχαν φύγει από μια γη που πια δεν τους ανήκε. Οι αριστοκράτες ήθελαν να καλλιεργήσουν τα λατιφούντια, όμως δεν διέθεταν εργατικά χέρια. To repartimiento έλυσε μια και καλή αυτό το πρόβλημα.
Σύμφωνα μ’ αυτό το νόμο, οι ιδιοκτήτες των αγροκτημάτων, αν αντιμετώπιζαν πρόβλημα εργατικών χεριών, απευθύνονταν στην κυβέρνηση η οποία ήταν υποχρεωμένη να βρει εργάτες. Ο στρατός και η αστυνομία λοιπόν έμπαινε στις πόλεις, τα χωριά και τους καταυλισμούς και επιστράτευε υποχρεωτικά εργάτες για τα αγροκτήματα. Ήταν καταναγκαστική εργασία και μάλιστα με μεροκάματο που καθόριζε αυθαιρέτως ο φεουδάρχης. Στην πραγματικότητα απλώς τους έτρεφαν για να μπορούν να δουλεύουν.
Ο κάθε κάτοικος της χώρας έπρεπε να έχει ένα βιβλιάριο εργασίας που ονομαζόταν libreta (δεύτερη λέξη που μαθαίνουμε σήμερα). Στο βιβλιάριο αυτό αναφερόταν σε ποιον εργοδότη δούλευε, για πόσο καιρό, αλλά και τα χρέη του ανθρώπου που το κρατούσε. Όποιος δεν είχε libreta φυλακιζόταν, αλλά αν στη libreta κάποιου φαινόταν ότι δεν εργάζεται επιστρατευόταν αμέσως κι έφευγε για κάποιο αγρόκτημα. Μετά από εργασία 30 ή 60 ημερών, μπορούσε να επιστρέψει στην οικογένεια του για λίγο, με υπόσχεση επιστροφής. Φυσικά κανένας δεν γύριζε, μέχρι να τον ξαναπιάσει ο στρατός.
Η Repartimiento νομοθετήθηκε δήθεν για να εξασφαλιστούν οι εξαγωγές της χώρας και η libreta για την καταπολέμηση της επαιτείας και της εγκληματικότητας. Στην πραγματικότητα ήταν ένα απροκάλυπτο είδος δουλείας, που εξασφάλιζε τεράστια κέρδη σε μια μικρή κάστα ανθρώπων και στις μεγάλες εταιρείες της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης. Οι μονοκαλλιέργειες αυτές και η αναγκαστική εργασία των εργατών γης, συνέτειναν αποφασιστικά τη χρόνια φτώχεια των λαών της λατινικής Αμερικής, οι οποίοι αποκόπηκαν από τις παραδοσιακές καλλιέργειες προϊόντων διατροφής και βρέθηκαν δουλοπάροικοι σε ιδιοκτησίες που παρήγαγαν προϊόντα εξαρτώμενα από τις διεθνείς τιμές στα παγκόσμια χρηματιστήρια. Κάθε άνοδος της τιμής των προϊόντων συσσώρευε κέρδη σε λίγους ιδιοκτήτες, ενώ κάθε οικονομικό κραχ οδηγούσε ολόκληρους πληθυσμούς στην απόλυτη πείνα.
Αυτές οι δουλοκτητικές σχέσεις οδηγούσαν σε συνεχείς εξεγέρσεις τους αγροτικούς πληθυσμούς, οι οποίοι δε μπορούσαν να κατανοήσουν πως ήταν δυνατόν να πεινάνε αφού ζούσαν σε χώρες με θαυμάσια εδάφη και τεράστια αποθέματα πρώτων υλών. Φυσικά, κάθε φορά η καταστολή ήταν πολύ άγρια, αφού στη λατινική Αμερική άνθισαν και ανθίζουν οι πιο απάνθρωπες δικτατορίες στον πλανήτη.
Μία σταγόνα ιστορία – Διαβάστε επίσης
Γραμμή Μαζινό: Το μεγαλύτερο αμυντικό φιάσκο
Ένας Κολοκοτρώνης που (επίτηδες) ξεχάσαμε
Ο πρώτος νεκρός της ελλην
Γαλέρες, τα πλωτά κολαστήρια
Μοναχοί, άρρωστοι, κομπογιαννίτες
