Φιλόμουση, αγαπάει την όπερα όσο και τη συνήθεια να κρατάει τα χαρτιά της κλειστά μέχρι την τελευταία στιγμή που οι άσοι της θα ισοπεδώσουν κάθε αντίπαλο της. Το BBC την αναγνωρίζει σαν μια πολιτικό που αφορά τους Βρετανούς -ένα έθνος που δεν απέταξε το ευρώ και αυτό έχει σημασία- περισσότερο από το 95% όσων αγορεύουν στη Βουλή των Λόρδων. Η Άνγκελα Μέρκελ είναι η Ευρώπη τώρα και αυτή είναι μια ακόμη προσπάθεια να λυθεί το μυστήριο μιας γυναίκας αινιγματικής σαν Σφίγγα.
Η Μέρκελ είναι διαφορετική από κάθε άλλο Γερμανό πολιτικό που έχει ανελιχθεί στην εξουσία της Καγκελαρίας. Όχι μόνο επειδή είναι γυναίκα, όχι μόνο επειδή είναι επιστήμονας της κβαντικής χημείας αλλά κυρίως επειδή προέρχεται από ένα παρανοικό καθεστώς, την Ανατολική Γερμανία. Αν και γεννημένη στο Αμβούργο, λίγες εβδομάδες μετά τη γέννηση της η Άνγκελα Δοροθέα Κάσνερ, βρέθηκε να μετακομίζει μαζί με το λουθηριανό παστορα πατέρα της, τη δασκάλα μητέρα της και τα αδέλφια της στο Τεμπλίν.
Εκεί η Μέρκελ μεγαλώνει ανάμεσα σε ανθρώπους με κινησιακές δυσκολίες και παιδιά με νοητική υστέρηση αφού ο πατέρας της λειτουργεί το αξίωμα του σε ένα συγκρότημα κατοικιών περίθαλψης αυτών των ομάδων. Η παιδική ηλικία θα της μάθει να αντιμετωπίζει τους ΑμεΑ με μια κανονικότητα και θα χαρίσει στην ίδια την ιδιαιτερότητα και τη σιγουριά ότι είναι διαφορετική από όλους -και είναι άνετη με αυτό. Ο μαθηματικός δάσκαλος της τη θυμάται σαν μια από τις πιο έξυπνες μαθήτριες του, οι συμμαθητές της ένα έξυπνο, αστείο κορίτσι που δεν είχε επιτυχία στα αγόρια αλλά κέρδιζε αλλού. Βέβαια, όταν ένας από αυτούς, ενήλικος πια είπε στην Die Zeit ότι ότι “η Μέρκελ ανήκε στη Λέσχη Αυτών Που Δεν Φιλήθηκαν Ποτέ” κόντεψε να χάσει τη δουλειά του αφού εργαζόταν σαν δημόσιος λειτουργός. Τελικά δεν έγινε κάτι τέτοιο.
Η παρότρυνση των γονιών της να ενταχθεί στους κόλπους της κομμουνιστικής Ελεύθερης Γερμανικής Νεολαίας για να αναπτύξει τις δεξιότητές της και να φύγει από το πέπλο της λήθης που κάλυπτε όλους τους Ανατολικογερμανούς της γενιάς της τη βρίσκει σύμφωνη. Η Μέρκελ συμμετέχει σε διαγωνισμούς Ρωσικής Γλώσσας, αναδεικνύεται σε πρωταθλήτρια, είναι ένα πρότυπο μιας Γερμανίδας που αγκαλιάζει τα σοσιαλιστικά ιδεώδη και τη γλώσα της Σοβιετικής Ένωσης. Σε ανύποπτο χρόνο η Μέρκελ είπε ότι αυτή η απόφαση της ήταν “70% οπορτουνιστική”.
Στα χρόνια των σπουδών της γνωρίζει τον πρώτο της άντρα, τον Ούλριχ Μέρκελ. Ο γάμος τους φθείρεται, διαρκεί μόλις πέντε χρόνια αλλά η καριέρα της στους επιστημονικούς κύκλους ανθεί. Αυτή ήταν και η άμυνα της απέναντι σε ένα καθεστώς που παρακολουθούσε τα πάντα. “Γκρι ποντίκι” την έλεγαν στα πανεπιστημιακά πηγαδάκια καθώς η Μέρκελ δεν μίλαγε πολύ, δεν ήταν ιδιαίτερα κοινωνική, δεν την αφορούσε να κάνει γνωριμίες, αγαπούσε τα εργαστήρια και ήθελε να αλλάξει τον κόσμο παίζοντας με τα μόρια του. Αργότερα θα παίξει με τα πολιτικά συστατικά της σύγχορνης ιστορίας και εδώ δεν γίνεται να μην την ταυτίσεις με τη Θάτσερ, μια άλλη γυναίκα επιστήμονα που κατάφερε να γίνει η πολιτικός που οικοδόμησε το χρηματιστηριακό θαύμα του Σίτι και σφάγιασε στο δρόμο της την εργατική τάξη της Βρετανίας. Η Μέρκελ είναι η Θάτσερ του σήμερα; Ναι, για πολλούς.
Η δεκαετία του 80 τη βρίσκει να ζει σε μια σχεδόν μποέμ γειτονιά του Ανατολικού Βερολίνου, κοντά στην Ακαδημία των Επιστημών όπου και εργάστηκε. Η Μέρκελ σε συναντήσεις ελεγχόμενης πρόσβασης πίσω από κλειστές πόρτες αρχίζει να μιλάει για την ελευθερία, τη Δύση, την πολιτική και πως αυτή μπορεί να αλλάξει τη χημεία στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Την ημέρα που το Τοίχος πέφτει οι υπόλοιποι νέοι της Ανατολικής Γερμανίας γιόρταζαν την αλλαγή αλλά όλα αυτά έγιναν Πέμπτη βράδυ. Κάθε Πέμπτη βράδυ η Μέρκελ απολάμβανε ένα απόγευμα στη σάουνα και μετά μια μπύρα με την παρέα της. Το ίδιο ακριβώς έκανε και εκείνη την ιστορική, για τους υπόλοιπους, νύχτα αλλά καθώς ο ατμός άνοιγε τους πόρους του σώματος της, το ομιχλώδες τοπίο της πρώην κομμουνιστικής Γερμανίας αποχωρούσε και αυτό η Άνγκελα Μέρκελ το ένοιωθε βαθειά στα πνευμόνια της.
Κανείς δεν ξέρει τι ακριβώς συνέβη στο κεφάλι της όταν μια μέρα του 1989, χωρίς την ελάχιστη υποψία ή προειδοποίηση η κόρη του πάστορα ζήτησε από τους κεντροδεξιούς ακτιβιστές του κόμματος της Δημοκρατικής Αφύπνισης να γίνει μία από αυτούς. Την δέχτηκαν, της έδωσαν τους υπολογιστές που μόλις είχαν αποκτήσει και εκείνη τους σύνδεσε, τους έβαλε σε λειτουργία, τους προγραμμάτισε όπως εξαιρετικά σχεδίασε την μεταστροφή στην καριέρα και την εικόνα της. 12 μήνες μετά είναι η εκπρόσωπος του κόμματος, το οποίο και μετονόμασε σε Συμμαχία για τη Γερμανία.
Από τό 1992 στο 1995 η Μέρκελ μεταμορφώνεται. Από μία ντροπαλά χαμογελαστή αλλά όχι ιδιαίτερα επικοινωνιακή και με αυτοπεποίθηση νέα πολιτικός γίνεται μέρος του κραταιού συστήματος της Γερμανίας. Η επόμενη περίοδος στην πολιτική της καριέρα αποδεικνύει ότι αυτή η επιστήμονας είχε μακιαβελικές διαθέσεις στο κεφάλι της. Υπομένει την ταπίνωση από τους άντρες συναδέλφους της με κοριτσίστικα μειδιάματα, δεν αντιμιλάει σε εκείνους τους πολλούς που δεν δέχονται μια γυναίκα μεγαλωμένη με κομμουνιστικά ιδεώδη να κερδίζει πόντους στο παιχνίδι εξουσίας αλλά ο Χέλμουτ Κολ την δέχεται στη Χριστιανοδημοκρατική του Ένωση, την διορίζει σε θέσεις σημαντικές, τη χρήζει Υπουργό Περιβάλλοντος, την αναδεικνύει και εκείνη όταν το σκάνδαλο χρηματισμού και δωροδοκίας εναντίον του δείχνει το άσχημο μούτρο του η Μέρκελ του ανταποδίδει την καλωσύνη.
Τον καλεί δημόσια σε παραίτηση με άρθρο της σε εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας και σκηνοθετεί μια πράξη βγαλμένη από όπερα. Παίρνει το μαχαίρι και τον σφάζει χωρίς δεύτερη σκέψη. Σήμερα ο Κολ την αποκαλεί “μια που δεν μπορούσε καν να φάει με μαχαιροπήρουνο όταν την προωτογνώρισε”. Εκείνη δεν ανταποδίδει χαρακτηρισμούς, αλλά φροντίζει να σφαγιάζει και τον πρώην μέντορα της που κάποτε την έλεγε “κοριτσάκι του” -και κάθε άλλο πολιτικό αντίπαλο της από το 2002 και μετά.
Το μυστήριο της Μέρκελ κανείς δεν μπόρεσε μέχρι σήμερα να το λύσει. Στο πορτρέτο της που δημοσιεύθηκε στο New Yorker δύο μήνες πριν περισσότερες από δεκαμπέντε χιλιάδες λέξεις κάνουν υπερμετρη προσπάθεια να δώσουν μια εικόνα του ποια έιναι η Μέρκελ. Τι συνέβη στο κεφάλι της όταν αποφάσισε να αφήσει τα πειράματα χημείας και να ασχοληθεί με τα πειράματα της πολιτικής και της οικονομίας. “Αυτό που πρέπει να καταλάβει κάποιος για την Άγκελα Μέρκελ είναι ότι το πλέον μακροπρόθεσμο πλάνο της έχει διάρκεια το πολύ δύο εβδομάδων” σχολίασε συμβουλάτορας της στον Τζορτζ Πάρκερ. Αυτό δεν την κάνει καιροσκόπο; Οι πολέμιοι της μέσα και έξω από τα Γερμανικά σύνορα βρίσκουν τη Μέρκελ μια μακιαβελική φιγούρα με ατζέντα που μόνο η ίδια και κανείς άλλος, ακόμη και στενός της συνεργάτης, δεν μπορεί να γνωρίζει. Την χαρακτηρίζουν καιροσκόπο, μια γυναίκα που δεν έδωσε ποτέ δείγμα ότι την ενδιαφέρουν τα κοινά και όμως έχει γίνει η μηχανοδηγός της υπερταχείας μιας οικονομίας που παραμένει κραταιή εις βάρος των υπολοιπων στην Ευρωζώνη.
“Την κατηγορούν ότι δεν έχει σχέδιο, δεν έχει ιδέα τι θέλει να κάνει, ότι επιδίδεται σε ένα αέναο ζιγκ ζαγκ από έξυπνες κινήσεις για εννιά ολόκληρα χρόνια χωρίς ένα συνεπές πλάνο και μια στρατηγική” συμπληρώνει. Πολλοί βλέπουν στη Μέρκελ την απουσία οράματος, μια πολιτικό που αλλάζει γνώμες και θέσεις ανάλογα με την κοινή γνώμη των ψηφοφόρων της, μια Καγκελάριο που παρακολουθεί, ερμηνεύει και προσαρμόζει τη στάση της εκεί που εγκρίνει η πλειοψηφία των πολιτών της. Η Άνγκελα Μέρκελ είναι ένα μυστήριο σε μυστήριους καιρούς, σε εποχές που όπως και η ίδια λέει “δεν ευνοούν τα μεγάλα οράματα”. Η χημικός πολιτικός θα συνεχίσει να πειραματίζεται με την Ευρωζώνη, αδιαφορώντας για το αποτέλεσμα. Άλλωστε αυτό που την ενδιαφέρει είναι κάτι που κανείς δεν έχει καταφέρει ακόμη να αναγνωρίσει.
Η Herlinde Koelbl φωτογραφίζει τη Μέρκελ από το 1991, μέρος μιας άσκησης της επάνω στα πρόσωπα της πολιτικής σκηνής στη χώρα της. Ολόκληρη η δουλειά της εδώ
