Ένα λάθος που από ότι φαίνεται δεν έγινε ποτέ στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης πριν από περίπου δύο εβδομάδες ήρθε να φωτίσει τη βασική αιτία που έχει κάνει τις αγορές να λειτουργούν ανεξέλεγκτα τους τελευταίους μήνες.  Μοιάζει σα σενάριο ταινίας επιστημονικής φαντασίας. Οι παλιομοδίτες πολιτικοί της Ευρώπης όπως και οι κλασικού τύπου οικονομικοί παράγοντές της δεν το έχουν ακόμα αντιληφθεί αν και απειλεί συθέμελα τις δομές που έστησαν εδώ και δεκαετίες. Αγκομαχούν να σώσουν το ευρώ, χωρίς να έχουν αξιολογήσει τον πραγματικό κίνδυνο. Το πραγματικό πρόβλημα. 

Εδώ και κάτι περισσότερο από ένα χρόνο άρχισε να κυκλοφορεί στην αγορά μια σειρά από προγράμματα που κατασκεύασαν μεγάλα πανεπιστήμια της Αμερικής και εξέλιξαν ιδιωτικές εταιρείες. Τα προγράμματα αυτά εγκαταστάθηκαν αρχικά σε υπολογιστές μεγάλων χρηματιστηριακών εταιρειών, αλλά πολύ γρήγορα “έφτασαν” ακόμα και στα pc απλών επενδυτών που έχουν…. καλές προσβάσεις. 

Η δουλειά που κάνουν είναι να παρακολουθούν αυτόματα μέσω κεντρικών σέρβερς όλα τα χρηματιστήρια του κόσμου, τις χρηματαγορές και το παγκόσμιο εμπόριο. Μόλις εντοπίσουν κάποια σημαντική αύξηση ή μείωση της τιμής μιας μετοχής ή ενός νομίσματος ποντάρουν μέσω ειδικού λογισμικού στην περαιτέρω άνοδο ή πτώση του. Ο χρήστης δεν κάνει τίποτα. Μπορεί να κοιμάται, να τρώει, να είναι διακοπές, αρκεί να έχει ανοιχτό τον υπολογιστή του. Το πρόγραμμα “τρέχει” στοιχηματίζοντας σε αυτή την άνοδο ή την πτώση. Όσο περισσότεροι χρησιμοποιούν αυτό το πρόγραμμα τόσο αυξάνεται το… “ποντάρισμα”. 

Ο μεγάλος όγκος που δημιουργείται-ειδικά από τις χρηματιστηριακές εταιρείες κολοσσούς-προκαλεί ντόμινο στις αγορές με αποτέλεσμα ένα νόμισμα ή μία μετοχή που θα έπρεπε να σημειώσει πχ μια λελογισμένη πτώση να εμφανίζεται ως εύαλωτο από την παγκόσμια αγορά και να κατρακυλά ανεξέλεκτα! 

Όσο πιο πολύ κατρακυλά τόσο αυξάνει τα κέρδη αυτών που έχουν “ποντάρει”. Γιατί το κέρδος δεν είναι από τα πραγματικά στοιχεία, αλλά από το σκαμπανέβασμά του. Έτσι μένουν άφωνοι, οι παραδοσιακοί επενδυτές που αναζητούν την απάντηση στο γιατί μια μικρή διόρθωση εξελίσσεται σε καταστροφή που δεν δικαιολογείται από καμία παράμετρο μέσα σε δευτερόλεπτα (Είναι χαρακτηριστικό ότι οι εντολές για το “ποντάρισμα” δίνονται από το πρόγραμμα 8 nanosecond μετά την πρώτη αλλαγή τιμής). 

Οι New York Times έγραψαν πριν λίγες ημέρες ότι τώρα πια το 40%-70% των συναλλαγών που γίνονται σήμερα είναι από αυτοματοποιημένα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών μεγάλων εταιρειών ή και ιδιωτών με τη διαδικασία που ήδη περιεγράφη. 

Άρα για την καθημερινή άνοδο ή πτώση των τιμών ευθύνονται σε πολύ μεγάλο βαθμό κάποια software και όχι τα πραγματικά στοιχεία της οικονομίας. Αυτοί είναι οι πραγματικοί κερδοσκόποι. Έτσι βγάζουν το εύκολο χρήμα σήμερα. Ποντάρουν όχι στην πραγματική οικονομία, αλλά στην αναταραχή. Και όσο μεγαλύτερη προκαλούν τόσο περισσότερα βγάζουν. Η αλήθεια για το… “λάθος”. 

Το πρόβλημα αποκαλύφθηκε σε όλο του το φάσμα με τα όσα έγιναν προ δεκαπενθημέρου στη Wall Street. Οι υπεύθυνοι του αμερικανικού χρηματιστηρίου ισχυρίστηκαν ότι η μεγάλη πτώση των 700 μονάδων που σημειώθηκε μέσα σε δευτερόλεπτα οφειλόταν σε λάθος κάποιου χρηματιστή, ο οποίος πρόσθεσε μερικά μηδενικά παραπάνω σε μία εντολή που εκτελούσε. Ήδη σήμερα έχει σχεδόν ξεκαθαριστεί ότι τέτοιο λάθος δεν υπήρξε. Έγινε ότι περιγράψαμε πιο πάνω μετά από μία μη αναμενόμενη διακύμανση. Οι υπολογιστές δεν την περίμεναν και… τρελάθηκαν. Άρχισαν να κάνουν μόνοι τους τις πράξεις για τις οποίες είχαν προγραμματιστεί. Οι συναλλαγές εκείνης της ημέρας ακυρώθηκαν. Είναι όμως σίγουρο ότι πολύ σύντομα θα ξανασυμβεί. Και είναι πιο σίγουρο ότι ακόμα κι όταν δεν γίνεται με την ακραία μορφή του, όπως πριν δύο εβδομάδες, αυτό το φαινόμενο επηρεάζει καθημερινά με μη ορθολογικό τρόπο την παγκόσμια αγορά. 

Τι πρέπει να γίνει 

Εάν δεν αντιληφθούν αυτή τη νέα κυβερνωπραγματικότητα οι ηγέτες των ΗΠΑ και της E.E. και δεν λάβουν άμεσα μέτρα ίσως δούμε σε λίγο καιρό που το φαινόμενο θα απλωθεί ακόμα περισσότερο να καταρρέουν κραταία νομίσματα ή εταιρείες. Ήδη σοβαροί επενδυτές και μεγάλες εφημερίδες όπως η NWT και οι FT έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου. Χρειάζεται να θεσπιστούν τώρα κανόνες που θα περιορίζουν αυτού του είδους το traiding. Δηλαδή να ελέγξουν το πρόβλημα από εκεί όπου δημιουργείται και όχι στο αποτέλεσμα του όπως κάνουν σήμερα. Και είναι σίγουρο ότι αργά ή γρήγορα αυτό θα συμβεί. Ας ελπίσουμε να γίνει εγκαίρως και όχι μετά από μία καταστροφή που θα έχει προκαλέσει.