Στις ιστοσελίδες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, της Bundesbank, αλλά και ορισμένων άλλων μεγάλων Κεντρικών Τραπεζών – όχι της Τράπεζας της Ελλάδος – δεσπόζει από την 1.1.2024 η τιμητική αναφορά στα 25 χρόνια από την δημιουργία του Ευρώ.
Ένα τέταρτο του αιώνα δεν το λες λίγο, αλλά ούτε και πολύ, για την ζωή ενός νομίσματος που φιλοδοξεί να «ενώσει» την Ευρώπη.
Την 1.1.1999 γεννήθηκε σε λογιστική μορφή και τρία χρόνια μετά κυκλοφορούσε σε φυσική μορφή στα πορτοφόλια των πολιτών των χωρών της Ευρωζώνης.
Η κα Λαγκάρντ στην σχετική ομιλία της για τα 25 χρόνια του ενιαίου νομίσματος υποστήριξε ότι το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα «προσέφερε σταθερότητα, κυριαρχία και αλληλεγγύη στους ευρωπαίους πολίτες.
Σταθερότητα, διότι το ευρώ προστατεύει την ενιαία αγορά από τις διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών και καθιστά αδύνατες επίσης τις κερδοσκοπικές νομισματικές επιθέσεις.
Κυριαρχία, διότι η υιοθέτηση μιας ενιαίας νομισματικής πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο ανέπτυξε την πολιτική ανεξαρτησία της Ευρώπης έναντι άλλων σημαντικών παραγόντων.
Αλληλεγγύη, διότι το ευρώ θα γίνει το πιο ισχυρό και απτό σύμβολο της ευρωπαϊκής ενότητας που είναι πάντα παρόν στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων…».
Η αλήθεια είναι ότι η κα Λαγκάρντ στην συγκεκριμένη τοποθέτησή της δεν αντιμετώπιζε τον «κίνδυνο» αντιλόγου, οπότε τα όσα υποστήριξε για το Ευρώ καταγράφονται σαν η επίσημη πλέον θέση της ζώνης του Ευρώ.
Χωρίς διάθεση αντιπαράθεσης θα μπορούσε όμως κανείς να της αντιτείνει ότι και στα τρία σημεία, οι επιφυλάξεις ως προς την ακρίβεια των όσων υποστήριξε δεν είναι ανύπαρκτες. Το αντίθετο μάλιστα.
Όσο αφορά στην εξασφάλιση της «σταθερότητας των συναλλαγματικών ισοτιμιών», η πραγματικότητα θα μπορούσε να περιγραφεί και κάπως διαφορετικά.
Η ιστορία της συναλλαγματικής του ισοτιμίας με το δολάριο ξεκίνησε με μία πτωτική τάση η οποία το οδήγησε τον Μάϊο του 2001 στα 0,83 δολάρια για να αναρριχηθεί στη συνέχεια τον Απρίλιο του 2007 (!) στα 1,6 δολάρια, ήτοι μία μεταβολή της τάξης του 93%.
Μέσα στα επόμενα χρόνια κινήθηκε πέντε φορές πάνω κάτω ανάμεσα σε τιμές 1,5 και 1,25 δολάρια. Η διαρκής σπασμωδική κίνησή του έναντι του δολαρίου μέσα στην διετία 2014-2015 το ανεβοκατέβαζε ανάμεσα στο 1,1 και 1,4 δολάρια.
Δεν το λες και «σταθερότητα» όλο αυτό αν σκεφτείς ότι αυτή η διαρκής αναταραχή αυξομείωνε τα εισοδήματα ενός πληθυσμού που ξεπερνούσε τα 300 εκατομμύρια κατοίκους και επηρέαζε την ζωή 500 εκ. κατοίκων στην Ε.Ε. για να μη υπολογίσει κανείς την κερδοσκοπία που τροφοδοτήθηκε από αυτή την «κίνηση» στις αγορές χρέους και ομολόγων. Αν μάλιστα συγκρίνει κανείς την εξέλιξη της αξίας του έναντι του χρυσού οι απώλειες θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και τρομακτικές για 25 χρόνια ζωής.
Όσο αφορά την «κυριαρχία» εξαρτάται σε τι ακριβώς την ανέφερε η κα Λαγκάρντ, γιατί η μοναδική κυριαρχία που γιγαντώθηκε σ’ αυτά τα 25 χρόνια είναι εκείνη των οικονομικών θεσμών της Ευρωζώνης που δεν εξαρτώνται από καμία εκλογική επιλογή των κατοίκων των χωρών μελών της.
Οι κυρίαρχοι «χειριστές» του ενιαίου νομίσματος είναι η ΕΚΤ κατά πρώτο λόγο και η Κομισιόν κατά δεύτερο, με τον ESM να είναι ο τρίτος μεγάλος «ισχυρός» της θεσμικής παρέας διαχείρισης της ευρω-περιουσίας της Ευρωζώνης, που είναι οι πραγματικοί «κυρίαρχοι» της διαχείρισης του Ευρώ. Όσο δεν την εξωτερική κυριαρχία δεν θα την έλεγες και ιδιαίτερα εμφανή αν πάρεις σαν μέτρο την ανεξαρτησία των αποφάσεων της ΕΚΤ από την Fed.
Όσο δε για το τρίτο αγαθό την «αλληλεγγύη», θα μπορούσε να πει κανείς ότι η Ελλάδα, χώρα μέλος της Ευρωζώνης και συμμέτοχος στην δημιουργία του Ευρώ, δεν είναι ο κατάλληλος τόπος να μιλήσει κανείς για αλληλεγγύη με όσα έχουν συμβεί από το 2010 μέχρι και σήμερα, με τα τρία μνημόνια και τα απόνερά τους στην οικονομική και πολιτική ζωή του τόπου. Και η Ελλάδα ασφαλώς, αν και είναι ακραίο παράδειγμα για το πως γίνεται κατανοητή η αλληλεγγύη κατά την κα Λαγκάρντ, εν τούτοις δεν είναι η μόνη.
Η πλειονότητα των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου θα μπορούσαν να πουν πολλά γι’ αυτό.
Αν βέβαια αφήσει κανείς στην άκρη όλα αυτά τα – και πολλά άλλα – πικρόχολα σχόλια, θα μπορούσε κανείς να πει ότι παρ’ όλα αυτά το Ευρώ, σ’ αυτά τα 25 χρόνια, ήταν μία ασπίδα στην υπεράσπιση της αξίας του νομίσματος από τις τόσες καταιγίδες που έχουν μεσολαβήσει, με πολέμους, πανδημίες, πληθωρισμούς, τραπεζικές κρίσεις και άλλα που έπονται.
Θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς ποια θα ήταν η αξία του νομίσματος μέσα από αυτές τις θύελλες αν στην θέση του Ευρώ ήταν η δραχμή στην Ελλάδα ή της λιρέτας στην γειτονική Ιταλία.
Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς τις υποτιμητικές περιπέτειες και τις νομισματικές θύελλες, στην διαδρομή μέσα από την κρίση του χρηματιστηρίου, την τραπεζική κρίση, την κρίση του χρέους, τους πολέμους ή την πανδημία.
Η σύγκριση είναι μάλλον εύκολη. Αλλά αυτό δεν δικαιώνει τις γενικεύσεις των όσων υποστήριξε η κα Λαγκάρντ, εξαφανίζοντας το πολύ ακριβό τίμημα που έχει στο μεταξύ πληρωθεί – και συνεχίζει να πληρώνεται – ως αντίτιμο αυτής της «σταθερότητας, κυριαρχίας και αλληλεγγύης». Ειδικά στην Ελλάδα…
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163