Η Ευρώπη φοβάται την ιαπωνική ασθένεια. Στην Ιαπωνία, ο αποπληθωριστής του ΑΕΠ –το ευρύ βαρόμετρο για τα επίπεδα τιμών- μειώθηκε κατά περίπου 1,2% ετησίως από το 1999 ως το 2013. Σήμερα βρίσκεται όσο χαμηλά ήταν και το 1980. Ήταν μια πραγματική καταστροφή, την οποία η Ιαπωνία μόλις σήμερα ίσως καταφέρει να ξεπεράσει με την στρατηγική Abenomics που έχει στόχο την υποτίμηση του γεν.
Ο αποπληθωριστής του ΑΕΠ της ευρωζώνης ήταν μόλις 1,6% υψηλότερος στο β΄ τρίμηνο του 2013 σε σχέση με ένα χρόνο πριν. Ο δείκτης τιμών καταναλωτή του Οκτωβρίου αυξήθηκε μόνο 0,7%. Πρόκειται πράγματι για χαμηλά μεγέθη. Υπό αυτό το πρίσμα, ο φόβος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για τον αποπληθωρισμό και η μείωση επιτοκίων της περασμένης εβδομάδας είναι κατανοητά.
Ωστόσο, ο αποπληθωρισμός σε τμήματα της νομισματικής ένωσης δεν είναι το ίδιο με τον αποπληθωρισμό στο σύνολο της ένωσης, γιατί οι εσωτερικές επιδράσεις στην ανταγωνιστικότητα δεν μπορούν να αντισταθμιστούν με προσαρμογές στην συναλλαγματική ισοτιμία.
Στην ουσία, η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία πρέπει να υποτιμηθούν σε πραγματικά μεγέθη κατά 30% συγκριτικά με τον μέσο όρο της ευρωζώνης, για να διορθώσουν τις παραμορφώσεις που προκλήθηκαν πριν την κρίση από την πληθωριστική πιστωτική φούσκα την οποία δημιούργησε το ενιαίο νόμισμα, κι έτσι να αποκαταστήσουν την ανταγωνιστικότητά τους. Η ΕΚΤ δεν πρέπει να δράσει εναντίον του μέτριου αποπληθωρισμού σε αυτές τις χώρες, αλλά αντ’ αυτού να βάλει στόχο να τον αντισταθμίσει με πληθωρισμό στην βόρεια ευρωζώνη και ειδικά την Γερμανία. Για να γίνει αυτό χρειάζεται συγκράτηση – όχι ακτιβισμός.
Η αγορά προετοιμάζεται για μια ευθυγράμμιση στις συγκριτικές τιμές. Στην Γερμανία οι αποταμιευτές και οι θεσμοί έχουν στραφεί στην εγχώρια αγορά ακινήτων, προκαλώντας μια κατασκευαστική άνθιση η οποία έχει δημιουργήσει ελλείψεις εργατικού δυναμικού, έχει αυξήσει τους μισθούς και μπορεί εντέλει να προκαλέσει γενικότερο πληθωρισμό στους μισθούς και τις τιμές. Η νέα άνθιση έχει την δυνατότητα να μειώσει το πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών που όλοι επικρίνουν.
Παραδόξως, η ΕΚΤ λειτουργεί δραστήρια ενάντια σε μια τέτοια αυτό-διόρθωση. Με το πρόγραμμα Outright Monetary Transactions, μέσω του οποίου προσφέρεται να αγοράσει κρατικά ομόλογα προβληματικών κρατών θέτοντας σε κίνδυνο τους φορολογούμενους πολίτες, η τράπεζα «συνοδεύει» τις ιδιωτικές γερμανικές αποταμιεύσεις και πάλι στην Νότιο Ευρώπη, όπου δεν θέλουν να μεταβούν οικειοθελώς.
Η ΕΚΤ επίσης έχει μετακομίσει την (ηλεκτρονική) εκτυπωτική μηχανή της από τις βορινές στις νότιες κεντρικές τράπεζες μέσω του μηχανισμού που επιτρέπει σε ενεργητικά «σκουπίδια» (junk) να χρησιμοποιούνται ως εγγυήσεις για τον δανεισμό σε εμπορικές τράπεζες που έχουν ανάγκες. Τέτοιοι μηχανισμοί έχουν εξάγει περισσότερο δημόσιο κεφάλαιο από τον Βορρά προς τον Νότο, απ’ όσο οι επίσημες διασώσεις.
Τα τέσσερα πέμπτα της νομισματικής βάσης της ευρωζώνης δημιουργήθηκαν μέσω των ανοιχτών αγορών και των επιχειρήσεων αναχρηματοδότησης από τις κεντρικές τράπεζες των έξι κρατών που βρίσκονται επίσημα σε κρίση. Καμία βάση δεν δημιουργήθηκε μέσω τέτοιων επιχειρήσεων από την Bundesbank και πρακτικώς καμία από την κεντρική τράπεζα της Φινλανδίας. Όλα τα χρήματα της κεντρικής τράπεζας που εκδίδονται στην Γερμανία ουσιαστικά προέρχονται από το εξωτερικό.
Το χρήμα που προσφέρεται με χαμηλά επιτόκια από τις εκτυπωτικές μηχανές του Νότου έχει ηρεμήσει τις αγορές κεφαλαίου. Αλλά έχει το τίμημα της επιβράδυνσης της ευθυγράμμισης των συγκριτικών τιμών αγαθών που χρειάζεται για να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα. Όπως σημειώνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, σχεδόν καμία βελτίωση στον Νότο δεν προέρχεται από την αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Η βιομηχανική παραγωγή στην Ιταλία, την Ισπανία και την Ελλάδα έχει πέσει δραματικά.
Η στρατηγική της ΕΚΤ ίσως μάλιστα να είναι και υπεύθυνη σε ένα βαθμό για το πλεόνασμα συναλλαγών της Γερμανίας. Το χρήμα από την νότια εκτύπωση χρήματος δεν χρησιμοποιήθηκε μόνο για την αγορά αγαθών και ενεργητικών εντός της ευρωζώνης και για την μείωση του χρέους της ευρωζώνης. Έρευσε επίσης στις διεθνείς αγορές συναλλάγματος για να αγοράσουν ενεργητικά και να μειώσουν το χρέος που δεν ανήκε στην ευρωζώνη. Αυτό προκάλεσε πιέσεις στην ισοτιμία του ευρώ, αρκετές ώστε να επιτρέψει στην Γερμανία να αποκτήσει το ενοχλητικά μεγάλο της πλεόνασμα, παρά την εξαφάνιση των ελλειμμάτων στην Νότιο Ευρώπη και την Ιρλανδία. Αφού διέσχισε τον πλανήτη, το χρήμα από τις εκτυπωτικές μηχανές χρήματος του Νότου αγόρασε γερμανικά αγαθά.
Το πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών της Γερμανίας στα πέντε χρόνια της κρίσης από το 2008 στο 2012 ήταν 798 δισ. ευρώ. Συνήθως ένα τέτοιο πλεόνασμα θα οδηγούσε τον ιδιωτικό τομέα σε συγκέντρωση εμπορεύσιμων ξένων ενεργητικών. Δεν έγινε έτσι. Τα τρία τέταρτα του γερμανικού πλεονάσματος, 585 δισ. ευρώ, πληρώθηκαν με χρήμα που δημιούργησαν οι κεντρικές τράπεζες των υπολοίπων χωρών της ευρωζώνης. Η Bundesbank αγόρασε δικαιώματα σε άλλες κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης σε αντάλλαγμα, που σήμερα έχουν επιτόκιο μόλις 0,25%.
Η κατάσταση φέρνει στον νου έναν γιατρό ο οποίος δεν καταλαβαίνει την ασθένεια που θέλει να γιατρέψει, καθώς τον αιφνιδιάζουν δυσάρεστες, αναπάντεχες παρενέργειες. Η Συνθήκη του Μάαστριχτ είχε λόγο που δεν έδωσε στην ΕΚΤ αρμοδιότητες ανάλογες με της αμερικανικής Federal Reserve. Ούτε ηFed δεν εφήρμοσε ποτέ την περιφερειακή δημοσιονομική πολιτική που το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ, με τις σημαντικές του δεξιότητες, έχει εφαρμόσει στο όνομα της νομισματικής πολιτικής. Αν η ΕΚΤ κρατούσε έναν πιο συμβατικό ορισμό της νομισματικής πολιτικής, θα έδινε στις αγορές μια καλύτερη ευκαιρία να διορθώσουν τις ευρωπαϊκές ανισορροπίες. Ο συνεπαγόμενος γερμανικός πληθωρισμός σε συνδυασμό με περιορισμένο αποπληθωρισμό στον ευρωπαϊκό Νότο, θα έκαναν θαύματα για την αποφυγή της ιαπωνικής ασθένειας.
Διαβάστε επίσης:
Πηγή Euro2day
