Η ευρωκρίση δεν έχει λήξει, αλλά έχει πραγματοποιηθεί μια σημαντική αλλαγή. Οι διαπραγματεύσεις για την στρατηγική, έχουν ολοκληρωθεί. Η απόφαση να μην δημιουργηθεί ενιαία στήριξη για τις τράπεζες της ευρωζώνης, έκλεισε το τελευταίο παράθυρο σε οποιαδήποτε αμοιβαιοποίηση του χρέους, ως εργαλείου για επίλυση της κρίσης.
Ολες οι προσαρμογές θα γίνουν μέσω λιτότητας και αποπληθωρισμού τιμών στην περιφέρεια. Το μεγαλύτερο κομμάτι της προσαρμογής βρίσκεται ακόμη μπροστά μας. Επιπλέον, έχει αποφασιστεί ότι τα δανειακά βάρη θα μειωθούν μόνο με την αποπληρωμή τους, όχι με πληθωρισμό, στάση πληρωμών ή διαγραφή χρέους.
Αν κοιτάξετε την κατάσταση με κάποια γνώση της οικονομικής ιστορίας, πρόκειται για επιλογές που εμπνέουν δέος, για να το πω ευγενικά. Οι μοναδικές στρατηγικές καινοτομίες που απάλυναν την σκληρότητα, είναι οι δύο στηρίξεις που ήδη υπάρχουν: Το πρόγραμμα Outright Monetary Transactions (OMT) της ΕΚΤ που δεν έχει ακόμη δοκιμαστεί, μέσω του οποίου μπορεί να αγοραστεί χρέος προβληματικών κρατών και ο μηχανισμός European Stability Mechanism (ESM).
Η λήξη της διαβούλευσης για την στρατηγική της ευρωζώνης, μεταθέτει όπως είναι φυσικό το επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Αυτό που έχει τώρα σημασία είναι η ίδια η προσαρμογή και η ετοιμότητα του ΟΜΤ. Στο πρώτο εξάμηνο του 2014, προσέξτε τρία γεγονότα που σχετίζονται με αυτά τα ζητήματα: Την επικείμενη απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου της Γερμανίας για το ΟΜΤ, τις αποφάσεις της ιταλικής κυβέρνησης και τις εκλογές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Το γερμανικό συνταγματικό δικαστήριο μπορεί να αποκαθηλώσει την αξιοπιστία του ΟΜΤ, μπορεί και όχι. Είναι περίεργη η κατάσταση, γιατί το δικαστήριο τεχνικά δεν έχει δικαιοδοσία πάνω στην ΕΚΤ. Θα μπορούσε όμως, για παράδειγμα, να απαιτήσει από την γερμανική κυβέρνηση, το κοινοβούλιο ή την κεντρική τράπεζα –επί των οποίων έχει δικαιοδοσία- να λειτουργήσουν με τέτοιο τρόπο ώστε να σταματήσει η ολοκλήρωση του προγράμματος στην πράξη. Ή μπορεί να επιβάλλει άλλους περιορισμούς που θα έχουν ανάλογα αποτελέσματα.
Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να επιμείνει ότι οι γερμανικές αρχές πρέπει να επιμείνουν στα προκαθορισμένα οικονομικά όρια στις παρεμβάσεις της ΕΚΤ ή ότι για να γίνουν οι παρεμβάσεις χρειάζεται κανονική και ανοιχτή ψηφοφορία στην Bundestag, κάτι που αποτελεί θανατική καταδίκη για την διαδικασία.
Το δικαστήριο έχει κάποια περιθώρια ελιγμού, γιατί οι παρεμβάσεις του ΟΜΤ περιορίζονται στα κράτη που υπόκεινται στα προγράμματα του ESM. Και αυτά τα προγράμματα υπόκεινται στο εθνικό βέτο.
Όσον αφορά τον δεύτερο παράγοντα, η σημασία της Ιταλίας για το μέλλον της ευρωζώνης, είναι ως γνωστόν τεράστια. Καθώς δεν υπάρχει καμία προοπτική αμοιβαιοποίησης του χρέους, η Ιταλία έχει μια μόνο δυνατότητα αντίδρασης, αν θέλει να ακμάσει στην ευρωζώνη. Η οικονομία της πρέπει να γίνει σαν της Γερμανίας. Αμφιβάλω ότι μπορεί να γίνει αυτό, αλλά οι επιλογές των επάλληλων ιταλικών κυβερνήσεων αυτή την απόφαση έχουν λάβει και αυτή καθορίζει την μεταρρυθμιστική ατζέντα.
Η Ιταλία θα χρειαστεί να διορθώσει τον τραπεζικό κλάδο για να λήξει η πιστωτική αποστράγγιση. Αν ο στόχος είναι να γίνει σαν την Γερμανία, θα χρειαστεί και καθαρό εργατικό κόστος στο γερμανικό επίπεδο και το πιο αποτελεσματικό εργαλείο είναι οι μειώσεις στις εργοδοτικές εισφορές για την απασχόληση. Καθώς δεν έχουν απομείνει πια δημοσιονομικά περιθώρια κινήσεων, οι φορολογικές περικοπές 1-2% του ΑΕΠ θα πρέπει να αντισταθμιστούν εξ ολοκλήρου με περικοπές δημοσίων δαπανών ή αυξήσεις άλλων φόρων.
Η απαιτούμενη στρατηγική για την μείωση του χρέους θα είναι ακόμη πιο δύσκολη. Πιστεύω ότι η ιταλική οικονομική παραγωγή θα σταθεροποιηθεί φέτος, αλλά δεν θα ανακάμψει δυναμικά. Οπότε οι συντελεστές του χρέους δεν θα μειωθούν μέσω της ονομαστικής ανάπτυξης του ΑΕΠ. Έτσι, θα απομείνει μόνο μια στρατηγική: Εκείνη που προβλέπει το δημοσιονομικό σύμφωνο της ευρωζώνης, βάση του οποίου η Ιταλία έχει συμφωνήσει τα αποπληρώνει χρέος αντίστοιχο με το 70% του ΑΕΠ για τα επόμενα 20 χρόνια.
Για να γίνει αυτό, απαιτείται πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα –δηλαδή πλεόνασμα πριν τις πληρωμές τόκων- σε κλίμακα και χρονική διάρκεια που ιστορικά δεν έχει ξαναγίνει. Ακόμη και οι υπερασπιστές των οικονομικών μεταρρυθμίσεων, όπως ο διακεκριμένος Ιταλός οικονομολόγος Francesco Giavazzi, παραδέχονται ότι για τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις πιθανόν να απαιτηθεί μια περίοδος κατά την οποία τα ελλείμματα προϋπολογισμού θα ξεπερνούν τον επίσημο στόχο.
Ο τρίτος παράγοντας είναι οι Ευρωεκλογές του Μαΐου. Θα μας δώσουν κάποιες ενδείξεις για το αν συνεχίζει να υπάρχει πολιτική στήριξη της προσαρμογής στην Ιταλία και άλλες χώρες της περιφέρειας.
Ορδές αντι-ευρωπαϊκών κομμάτων ετοιμάζονται να παρελάσουν εκτός των τειχών των Βρυξελλών. Μαζί, μπορεί να κερδίσουν και ένα τρίτο του συνόλου των ψήφων. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η αθροιστική δύναμη της ψήφου τους, αλλά και η επίδρασή τους στα ηγετικά κεντροδεξιά κόμματα, τα οποία επίσης γίνονται πιο ευρω-σκεπτικιστικά.
Εμφανής είναι η απουσία από την λίστα μου της επιθεώρησης ποιότητας ενεργητικών του τραπεζικού τομέα από την ΕΚΤ. Ο λόγος που πλέον δεν με ενδιαφέρει ιδιαίτερα αυτή η επιθεώρηση, είναι ο τρόπος με τον οποίο κατέληξε η συζήτηση για την στρατηγική: Τα αξιολύπητα απομεινάρια της τραπεζικής ένωσης έχουν σημασία για τις τράπεζες που εμπλέκονται και για τους γραφειοκράτες με τις περίφημες νέες δουλειές τους στην εποπτεία. Ομως εν τη απουσία της ενιαίας υποστήριξης για τις τράπεζες που καταρρέουν, δεν έχουν καμία σημασία για την οικονομία.
Φέτος είναι η χρονιά που η έμφαση μεταφέρεται από τις στρατηγικές επιλογές, στις επιπτώσεις τους. Οι ηγέτες της ευρωζώνης έχουν συμβιβαστεί με μια στρατηγική προσαρμογής σε ιστορικά πρωτοφανή κλίμακα, πλαισιωμένης από μια υποστήριξη που η βασική ύλη της συνιστάται από… νεραϊδόσκονη. Μέχρι το τέλος της χρονιάς, θα έχουμε μια καλύτερη εικόνα για το αν είναι βιώσιμες αυτές οι επιλογές.
Διαβάστε επίσης:
Επιστρέφει η τρόικα και οι απειλές χρεοκοπίας
Nέο σκάνδαλο αγγίζει την οικογένεια Ερντογάν
Πηγή Euro2day
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163