Αναταραχή στις διεθνείς αγορές: Γιατί καταρρέουν οι χρηματιστηριακοί δείκτες

Μια τάση για ρεκόρ επικρατούσε στις χρηματιστηριακές αγορές για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς οι τιμές των κυριότερων δεικτών μετοχών σε όλο τον κόσμο σκαρφάλωναν από το ένα υψηλό επίπεδο στο άλλο.

Τώρα όμως το κλίμα αλλάζει στις χρηματιστηριακές αγορές, καθώς οι ελπίδες για την τεχνητή νοημοσύνη ως μοχλό ανάπτυξης και η πτώση των επιτοκίων αντικαθίστανται ως τα βασικά θέματα της αγοράς. Αντί της απληστίας, κυριαρχεί ο φόβος, τουλάχιστον προς το παρόν, σύμφωνα με σημερινή (2.8.2024) δημοσίευση του Handelsblatt.

Πριν από το Σαββατοκύριακο, τα ωστικά κύματα του χρηματιστηριακού σεισμού εξαπλώθηκαν σε όλο τον κόσμο. Στις ΗΠΑ, ο δείκτης της ευρείας αγοράς S&P 500 υποχώρησε περισσότερο από 4% σε σύγκριση με το εβδομαδιαίο υψηλό του. Σήμερα έφθασε στο χαμηλότερο επίπεδό του από τα μέσα Ιουνίου. Ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός δείκτης, ο Eurostoxx 600, έχασε 3% σε αξία την ίδια περίοδο, ενώ ο κορυφαίος δείκτης της Ιαπωνίας, ο Nikkei, υποχώρησε περισσότερο από 8%.

Το κύμα των πωλήσεων έπληξε με σφοδρότητα και το γερμανικό χρηματιστήριο. Ο κορυφαίος δείκτης, ο Dax, είχε την Πέμπτη (1.8.2024) την πιο αδύναμη ημέρα διαπραγμάτευσης του έτους με πτώση 2,3% και υποχώρησε περαιτέρω κατά 2% την Παρασκευή. Ως αποτέλεσμα, έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδό του από τις αρχές Μαρτίου.

«Το κλίμα αλλάζει», δηλώνουν οι επενδυτικοί στρατηγικοί αναλυτές της DWS. Οι επενδυτές είναι πλέον «απογοητευμένοι» και μάλιστα από δύο απόψεις: Τα στοιχεία από τις σημαντικότερες αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας ήταν ασθενέστερα από ό,τι ήλπιζαν. Πάνω απ’ όλα, όμως, οι οικονομικές ανησυχίες εξαπλώνονται για πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό.

Μέχρι στιγμής, τα χρηματιστήρια στην Ευρώπη έχουν επωφεληθεί από την προσδοκία ότι η οικονομική ανάκαμψη θα αποκτήσει δυναμική κατά το β’ εξάμηνο του έτους. Στις ΗΠΑ, η ισχυρή αμερικανική οικονομία ήδη ωθούσε τα χρηματιστήρια. Και τα δύο τίθενται τώρα υπό αμφισβήτηση.

Τρία άσχημα νέα από τις ΗΠΑ

Υπήρξαν τρία απροσδόκητα κακά νέα στις ΗΠΑ αυτή την εβδομάδα. Την Παρασκευή, η έκθεση για την αγορά εργασίας για τον Ιούλιο έδειξε ότι δημιουργήθηκαν μόνο 114.000 νέες θέσεις εργασίας και το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε στο 4,3%.

Και τα δύο στοιχεία αποτέλεσαν αρνητική έκπληξη, εφόσον αναμένονταν 175.000 νέες θέσεις εργασίας και ποσοστό ανεργίας 4,1%. Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, η αύξηση των θέσεων εργασίας θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 100.000 ανά μήνα, προκειμένου να παρέχονται θέσεις εργασίας στον αυξανόμενο αμερικανικό πληθυσμό εργάσιμης ηλικίας.

Τα στοιχεία για την αγορά εργασίας είχαν ήδη απογοητεύσει την Πέμπτη. Ο αριθμός των εβδομαδιαίων αναφερόμενων αρχικών αιτήσεων για την ανεργία στις ΗΠΑ αυξήθηκε στο υψηλότερο επίπεδο του τελευταίου έτους.

249.000 πολίτες υπέβαλαν αίτηση για κρατική στήριξη, σημαντικά περισσότεροι από ό,τι αναμενόταν. Ο μέσος όρος τεσσάρων εβδομάδων αυξήθηκε στις 238.000. Σύμφωνα με τους οικονομολόγους, η αγορά εργασίας θα καταστεί κρίσιμη εάν οι αρχικές αιτήσεις αυξηθούν στις 270.000.

Επιπλέον, ο πολυδιαφημισμένος εθνικός δείκτης διευθυντών αγορών του Ινστιτούτου Διαχείρισης Προμηθειών (ISM) που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων οκτώ μηνών. Στο 46,8, έμεινε πολύ πίσω από τις προσδοκίες και διολίσθησε ακόμη χαμηλότερα κάτω από το όριο των 50 μονάδων. Ο δείκτης δείχνει έτσι ότι η αμερικανική οικονομία θα μπορούσε να διολισθήσει σε ύφεση.

Σύμφωνα με την DWS, ήταν ιδιαίτερα απογοητευτικό το γεγονός ότι η συνιστώσα της απασχόλησης του δείκτη ISM μειώθηκε σημαντικά. Στις 43,4 μονάδες, βρέθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Ιούνιο του 2020 και έτσι υποχώρησε στο επίπεδο της πανδημίας του κοροναϊού.

Οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες απογοητεύουν με τα στοιχεία του τριμήνου

Τα πράγματα δεν είναι καλύτερα στην Ευρώπη, σύμφωνα με τον επικεφαλής οικονομολόγο Ούλριχ Κάτερ (Ulrich Kater) της Dekabank: «Η γερμανική οικονομία απλώς δεν αποκτά δυναμική. Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν ήταν χαμηλότερο το β’ τρίμηνο σε σχέση με το α’. Οι επενδύσεις σε εξοπλισμό και κατασκευές έχουν μειωθεί ιδιαίτερα».

Η εξέλιξη αυτή έχει ήδη αποτυπωθεί στα στοιχεία του τριμήνου των γερμανικών αυτοκινητοβιομηχανιών. Μετά τη Mercedes – Benz, η Volkswagen και η BMW ανακοίνωσαν, επίσης, σημαντικά συρρικνωμένα κέρδη την Πέμπτη.

Η εξέλιξη αυτή αντανακλάται και στη γερμανική αγορά εργασίας. Ο αριθμός των ανέργων έχει αυξηθεί κατά μισό εκατομμύριο από τον Μάιο του 2022 και πλησιάζει το υψηλό του κορωνίδα του 2020. «Δεν φαίνεται να υπάρχει βελτίωση στον ορίζοντα, καθώς οι εταιρείες δεν σηματοδοτούν σημαντικές προσλήψεις σύμφωνα με τις έρευνες του Ινστιτούτου Ifo», λέει ο Κάτερ.

Ταυτόχρονα, τα άσχημα οικονομικά νέα από την Κίνα, μια σημαντική εξαγωγική χώρα για τη Γερμανία, συνεχίζονται με αμείωτη ένταση. Πρόσφατα, ο δείκτης Caixin Purchasing Managers Index, ο οποίος μετρά το κλίμα μεταξύ των μικρότερων κινεζικών επιχειρήσεων, υποχώρησε από τις 51,8 στις 49,8 μονάδες.

Οι παγκόσμιες οικονομικές ανησυχίες αντικατοπτρίζονται, μεταξύ άλλων, στην αγορά ομολόγων. Οι επενδυτές αγοράζουν και πάλι περισσότερα ομόλογα, τα οποία θεωρούνται ασφαλής επένδυση σε δύσκολους καιρούς. Αυτό προκαλεί αύξηση των τιμών και πτώση των αποδόσεων σε αντάλλαγμα.

Οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων πέφτουν σε χαμηλό έξι μηνών

Οι αποδόσεις των δεκαετών γερμανικών κρατικών ομολόγων υποχώρησαν κάτω από το 2,2%, το χαμηλότερο επίπεδό τους από τις αρχές Φεβρουαρίου. Η απόδοση του δεκαετούς κρατικού ομολόγου των ΗΠΑ υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδο φέτος, στο 3,8%.

Ο στρατηγικός επενδυτής Τζίμ Ριντ (Jim Reid) από την Deutsche Bank Research εξηγεί: «Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι επενδυτές αποτιμούν όλο και περισσότερο μειώσεις επιτοκίων για το επόμενο έτος λόγω των αυξανόμενων οικονομικών ανησυχιών».

Στις ΗΠΑ, οι διαπραγματευτές επιτοκίων βλέπουν τώρα μια πιθανότητα 91%, ότι η Fed θα μειώσει τα επιτόκια τουλάχιστον έξι φορές μέσα στους επόμενους δώδεκα μήνες. «Αυτός είναι ένας ρυθμός που έχουμε δει μόνο σε πρόσφατους κύκλους κατά τη διάρκεια ύφεσης», τονίζει ο Ριντ.

Σε αυτή την περίπτωση, οι μειώσεις των επιτοκίων δεν θα αποτελούσαν επομένως αντίδραση στην επιθυμητή πτώση του πληθωρισμού, αλλά μια επιχείρηση διάσωσης για τη σταθεροποίηση της εξασθενημένης οικονομίας.

Πληθαίνουν, μάλιστα, οι εικασίες ότι η Fed θα πρέπει να μειώσει άμεσα τα επιτόκια κατά 0,5 ποσοστιαίες μονάδες τον Σεπτέμβριο αντί για 0,25 ποσοστιαίες μονάδες. Οι διαπραγματευτές επιτοκίων τοποθετούν επί του παρόντος την πιθανότητα αυτού στο 64%. Πριν από έναν μήνα ήταν μόνο 6%.

Οι αποδόσεις της AI έχουν ήδη τιμολογηθεί

Οι φόβοι των επενδυτών αυξάνονται, επίσης, επειδή ένας από τους βασικούς μοχλούς ανάπτυξης των τιμών των τελευταίων μηνών χάνει την ισχύ του. Όλο και περισσότεροι επενδυτές αμφισβητούν τις ελπίδες ανάπτυξης που συνδέονται με το θέμα της τεχνητής νοημοσύνης (AI) που γνωρίζει μεγάλη άνθηση.

Η ευφορία των επενδυτών ήταν τόσο μεγάλη και η άνοδος των τιμών των μετοχών τόσο ισχυρή που οι εταιρείες δεν είναι πλέον σε θέση να υπερβούν τις φιλόδοξες προσδοκίες κατά την τρέχουσα περίοδο υποβολής εκθέσεων.

Οι επενδυτές έχουν ήδη προεξοφλήσει πολλές θετικές εκτιμήσεις για την εμπορική αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης. Οι συνέπειες φαίνονται τώρα στις αντιδράσεις για τα στοιχεία του δεύτερου τριμήνου των μεγάλων αμερικανικών εταιρειών τεχνολογίας.

Σύμφωνα με τον Μάρκ Ντέκερ (Marc Decker), επικεφαλής του τμήματος μετοχών της Quintet Private Bank, η αγορά πρόσφατα όχι μόνο δέχθηκε εύκολα πραγματικούς αλλά «και αντιληπτούς λόγους για να απορρίψει μετοχές τεχνολογίας υψηλής αξίας».

Τα στοιχεία της Microsoft, για παράδειγμα, ήταν «βασικά σταθερά», όπως τονίζει ο Uwe Streich, στρατηγικός αναλυτής μετοχών της Landesbank Baden – Württemberg (LBBW).

Το πρόβλημα, ωστόσο, ήταν ότι το κόστος για την κατασκευή και την επέκταση των κέντρων δεδομένων για εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης εκτοξεύτηκε κατά 78%.

Η οικονομική διευθύντρια της Microsoft, Έιμι Χούντ (Amy Hood), παραδέχθηκε ότι τα δισεκατομμύρια που επενδύονται σε κέντρα δεδομένων θα αποδώσουν πιθανώς μόνο τα επόμενα 15 χρόνια ή και αργότερα. «Το γεγονός ότι χρειάζεται τόσος χρόνος έχει ενοχλήσει τους επενδυτές», λέει ο Streich.

Παρόμοια προβλήματα υπήρχαν και στη μητρική εταιρεία της Google, την Alphabet. Τα στοιχεία για το β’ τρίμηνο ήταν καλύτερα από τα αναμενόμενα, αλλά οι ανησυχίες σχετικά με την αύξηση των επενδύσεων στην τεχνητή νοημοσύνη είχαν μεγαλύτερο αντίκτυπο.

Οι δείκτες παραμένουν ωστόσο κοντά σε ρεκόρ

Παρά τις απότομες απώλειες των τιμών, παραμένει να ειπωθεί ότι η χρηματιστηριακή αγορά απέχει πολύ από τον πανικό. Μετά τις πρόσφατες απώλειες, ο δείκτης S&P 500 εξακολουθεί να βρίσκεται σε άνοδο 12% από την αρχή του έτους. Απέχει μόλις 5% από το υψηλό ρεκόρ που είχε επιτύχει στα μέσα Ιουλίου.

Παρόμοια είναι η κατάσταση και για τον Dax. Παρόλο που έχει πλέον υποχωρήσει κάτω από το όριο των 18.000 μονάδων, μόνο 6 από τους 20 επενδυτικούς στρατηγιστές πίστευαν ότι θα έφτανε σε αυτό το επίπεδο όταν ερωτήθηκαν από την Handelsblatt πριν από την αρχή του έτους.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι δείκτες μεταβλητότητας, οι οποίοι υποδεικνύουν το εύρος των διακυμάνσεων που αναμένουν οι επαγγελματίες επενδυτές τις επόμενες 30 ημέρες, δεν είναι ακραίοι αυτή τη στιγμή. Όσο υψηλότερες είναι οι τιμές, τόσο μεγαλύτερες είναι οι αναμενόμενες διακυμάνσεις.

Παρόλο που ο VDax για τη Γερμανία έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 20% αυτή την εβδομάδα, το επίπεδο εξακολουθεί να είναι μέτριο στις 18 μονάδες.

Με την ευκαιρία της ταξινόμησης, οι τιμές κάτω από το 20 σηματοδοτούν μια ήρεμη φάση της αγοράς. Στην αρχή του πολέμου στην Ουκρανία, για παράδειγμα, ο VDax ήταν πάνω από 40 μονάδες και κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κοροναϊού ήταν ακόμη και πάνω από 60 μονάδες.

Η ύφεση στις ΗΠΑ δεν αποτελεί βασικό σενάριο αλλά απειλή

Ως εκ τούτου, η μεγάλη ελβετική τράπεζα UBS συμβουλεύει τους επενδυτές να παραμείνουν ψύχραιμοι. Ο Mark Haefele, επικεφαλής επενδυτικής στρατηγικής στην παγκόσμια διαχείριση πλούτου της μεγάλης ελβετικής τράπεζας, πιστεύει ότι οι φόβοι για ύφεση είναι «πρόωροι» προς το παρόν.

Στην πραγματικότητα, τα πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η βιομηχανική παραγωγή των ΗΠΑ εξακολουθεί να αυξάνεται, οι λιανικές πωλήσεις ήταν πάνω από την τάση και το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν των ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 2,8% το β’ τρίμηνο σε ετήσια βάση, δηλαδή περισσότερο από το αναμενόμενο.

Για τον Haefele και τους συναδέλφους του, τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι η αμερικανική οικονομία «δεν οδεύει προς την ύφεση, αλλά προς μια ήπια προσγείωση».

Οι επενδυτές μπορούν μόνο να ελπίζουν ότι αυτό όντως ισχύει, διότι αν η αμερικανική οικονομία διολισθήσει σε μια ήπια ύφεση, ο Ντέιβιντ Κέλι (David Kelly), παγκόσμιος επικεφαλής στρατηγικός αναλυτής της JP Morgan Asset Management, πιστεύει ότι οι επενδυτές θα πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για «απώλειες τιμών της τάξης του 25% έως 30%» στις αγορές μετοχών.