Για τρίτη χρονιά οι παραγωγοί μπορούν να καλλιεργήσουν σε εκτάσεις που εκ του κανονισμού της ΚΑΠ έπρεπε να μείνουν ακαλλιέργητες.
Με βάση την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η οποία υποβλήθηκε από τη Γαλλία με τη στήριξη της Ελλάδας οι αγρότες μπορούν να καλλιεργήσουν σε εκτάσεις που έπρεπε να παραμείνουν σε αγρανάπαυση, με αποτέλεσμα να τους δίνεται η δυνατότητα να έχουν διπλό κέρδος, αφού θα μπορούν να πουλήσουν τα προϊόντα που θα καλλιεργήσουν στις συγκεκριμένες εκτάσεις, χωρίς να εξαιρεθούν της προβλεπόμενης ενίσχυσης, σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Επιπρόσθετα απαλλάσσονται από οποιονδήποτε έλεγχο – πρόστιμο.
Συγκεκριμένα η πρόταση εκτελεστικής πράξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με παρέκκλιση από το πρότυπο GAEC 8 για το έτος 2024 δίνει τη δυνατότητα στους αγρότες της Ε.Ε. εναλλακτικής εφαρμογής του συγκεκριμένου προτύπου «καλής γεωργικής και περιβαλλοντικής πρακτικής».
Η εν λόγω πρόταση κανονισμού προέκυψε κατόπιν σχετικού αιτήματος της Γαλλίας στο Συμβούλιο AGRIFISH, αίτημα το οποίο η Ελλάδα είχε στηρίξει.
Η πρόταση, η οποία μετά την έγκριση της, θα ισχύει αναδρομικά από 01/01/2024, θεωρείται ότι προσφέρει ισορροπία μεταξύ του στόχου για την προστασία της βιοποικιλότητας και της ανάγκης για ενίσχυση του εισοδήματος των γεωργών λόγω των συνεχιζόμενων κρίσεων (εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, υψηλό κόστος εισροών, χαμηλές τιμές αγοράς, κλπ.) και για το λόγο αυτό έγινε αποδεκτή από την Ε. Επιτροπή.
Με την εν λόγω πρόταση η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανταποκρινόμενη στις ανησυχίες των ευρωπαίων αγροτών για το εισόδημά τους, τους επιτρέπει να επωφεληθούν από τις παρεκκλίσεις για το έτος 2024 από τους κανόνες της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής που τους υποχρεώνουν να διατηρούν ορισμένες εκτάσεις μη παραγωγικές.
Ειδικότερα, για να λάβουν τη στήριξη της ΚΓΠ που δικαιούνται, οι αγρότες πρέπει να σέβονται ένα ενισχυμένο σύνολο εννέα προτύπων ευεργετικών για το περιβάλλον και το κλίμα. Αυτή η αρχή της αιρεσιμότητας ισχύει για σχεδόν το 90% της χρησιμοποιούμενης γεωργικής έκτασης στην Ε.Ε. και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ενσωμάτωση της διάστασης της πολιτικής για βιώσιμες γεωργικές πρακτικές. Αυτό το σύνολο βασικών προτύπων αναφέρεται ως GAEC, που σημαίνει «καλές γεωργικές και περιβαλλοντικές πρακτικές».
Το πρότυπο GAEC 8 απαιτεί, μεταξύ άλλων, την αφιέρωση ενός ελάχιστου γης σε μη παραγωγικές εκτάσεις ή στοιχεία τοπίου. Η δέσμευση αφορά κατά κύριο λόγο σε αγρανάπαυση. Οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις με λιγότερα από δέκα εκτάρια αρόσιμης γης εξαιρούνται από αυτή την υποχρέωση.
Με την πρότασή της η Ε. Επιτροπή παρέχει τη δυνατότητα σε όλους τους γεωργούς της Ε.Ε. να εξαιρούνται από αυτήν την απαίτηση και ταυτόχρονα να εξακολουθούν να είναι επιλέξιμοι για τη λήψη των άμεσων ενισχύσεων της ΚΓΠ.
Αντί να διατηρούν τη γη σε αγρανάπαυση ή μη παραγωγική στο 4 % της καλλιεργήσιμης γης τους, οι αγρότες της ΕΕ μπορούν να καλλιεργούν αζωτο δεσμευτικές καλλιέργειες -ψυχανθή (όπως φακές, μπιζέλια, φάβα, κτηνοτροφικά ψυχανθή) ή/και επίσπορες καλλιέργειες στο 7% της αροτραίας έκτασής τους.
Η χρήση των συγκεκριμένων καλλιεργειών αποφέρει σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη για την υγεία του εδάφους, τη βιοποικιλότητα και τον περιορισμό της έκπλυσης θρεπτικών ουσιών. Οι καλλιέργειες πρέπει να καλλιεργούνται χωρίς χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων για τη διατήρηση της περιβαλλοντικής φιλοδοξίας της ΚΓΠ.
Η πρόταση της Επιτροπής είναι ισορροπημένη, προκειμένου να παρέχει αφενός ανακούφιση στους αγρότες που αντιμετωπίζουν πολυάριθμες κρίσεις και αφετέρου προστασία της βιοποικιλότητας και της ποιότητας του εδάφους.
Το μέτρο θα ψηφιστεί τις επόμενες ημέρες από τα Κράτη Μέλη και εν συνεχεία η Ε. Επιτροπή θα προχωρήσει στην επίσημη έγκριση. Ο Κανονισμός θα ισχύει αναδρομικά από την 1η Ιανουαρίου 2024. Τα κράτη μέλη που επιθυμούν να εφαρμόσουν την παρέκκλιση σε εθνικό επίπεδο πρέπει να ενημερώσουν την Επιτροπή εντός 15 ημερών, ώστε οι αγρότες να ενημερωθούν αντίστοιχα το συντομότερο δυνατό.
Σκεπτικό της πρότασης
Οι αγρότες της Ε.Ε έρχονται αντιμέτωποι με ένα συνδυασμό υψηλού κόστους εισροών και ενέργειας από τη μία και της γεωπολιτικής αστάθειας, που επικρατεί τα δύο τελευταία έτη, κυρίως λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Επιπλέον η περσινή χρονιά χαρακτηρίστηκε από μεγάλο αριθμό ακραίων καιρικών φαινομένων και συμβάντων όπως ξηρασίες, πλημμύρες και πυρκαγιές. Αυτά τα φαινόμενα επηρεάζουν αναμφισβήτητα την αγροτική παραγωγή και το εισόδημα των αγροτών, ενώ παράλληλα δυσχεραίνουν την πραγματοποίηση των προγραμματισμένων καλλιεργητικών εργασιών.
Η υψηλή περιβαλλοντική φιλοδοξία της πρόσφατης αναθεώρησης της ΚΑΠ ενδεχομένως φέρνει αντιμέτωπους τους αγρότες με επιπλέον δυσκολίες και αβεβαιότητες.
Υπό αυτό το πρίσμα, η υποχρέωση των παραγωγών να αφιερώσουν ένα ελάχιστο ποσοστό της καλλιεργούμενης έκτασης ως γη υπό αγρανάπαυση, το οποίο πηγάζει από τις απαιτήσεις της νέας ΚΓΠ 2023 -2027, βραχυπρόθεσμα μπορεί να επηρεάσει αρνητικά το εισόδημα των παραγωγών. Με την πρόταση της Ε.Ε. επιτρέπεται η παρέκκλιση από την συγκεκριμένη υποχρέωση με τις προϋποθέσεις που αναφέρθηκαν ανωτέρω.
