«Νάρκη» για τη σταθερότητα των δυτικών Βαλκανίων ο νομισματικός «σταγγαλισμός» των Σέρβων του Κοσόβου, μετά την απαγόρευση κυκλοφορίας του σερβικού δηναρίου στο κράτος αυτό.
Ο κανονισμός, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ την 1.2.2024, εντείνει τις εντάσεις μεταξύ του Κοσσυφοπεδίου και της Σερβίας, η οποία αρνείται να αναγνωρίσει την πρώην επαρχία της ως ανεξάρτητο κράτος. Τον τελευταίο χρόνο, η εχθρότητά τους έχει προκαλέσει κάποια από τα χειρότερα βίαια επεισόδια των τελευταίων δύο δεκαετιών, θέτοντας σε κίνδυνο την εύθραυστη ειρήνη που διατηρείται από το τέλος των βαλκανικών πολέμων της δεκαετίας του 1990.
Ενώ το Κοσσυφοπέδιο χρησιμοποιεί το ευρώ ως de facto νόμισμά του από τη δημιουργία του ενιαίου νομίσματος το 2002, οι Σέρβοι εξακολουθούν να βασίζονται στο δηνάριο και λένε ότι οι κανόνες θα κόψουν μια οικονομική σανίδα σωτηρίας.
Παρά τις διαμαρτυρίες των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο πρωθυπουργός του Κοσόβου, Άλμπιν Κούρτι (Albin Kurti), δήλωσε ότι η απαγόρευση του Κοσσυφοπεδίου να χρησιμοποιεί το δηνάριο για συναλλαγές με μετρητά είναι «αδιαπραγμάτευτη».
«Τι είδους κράτος είναι αυτό;» ρώτησε ο 73χρονος Μίλαν, πρώην υπάλληλος βιβλιοθήκης που πίνει καφέ και κονιάκ σε μια σερβική πόλη κοντά στην πρωτεύουσα του Κοσσυφοπεδίου Πρίστινα, ο οποίος είπε ότι φοβάται ότι θα χάσει την πρόσβαση στη σύνταξή του. «Δεν μπορούν απλά να φτιάχνουν τέτοιους κανόνες. Πάντα χρησιμοποιούσαμε δηνάρια εδώ».
Η κατάσχεση ήταν μέρος μιας σειράς επιδρομών σε σερβικά γραφεία που προκάλεσαν την οργισμένη αντίδραση των κυριότερων διεθνών υποστηρικτών του Κοσσυφοπεδίου.
Η Κομισιόν προέτρεψε τον Κούρτι να αποφύγει μονομερείς ενέργειες που θα τροφοδοτούσαν τις εντάσεις.
Ο Τζέιμς Ο’ Μπράιαν, βοηθός υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για Ευρωπαϊκές και Ευρασιατικές Υποθέσεις, του είπε να αντιμετωπίσει τις διαφορές του με τη Σερβία μέσω διαλόγου και όχι «ανακοινώνοντας αποφάσεις στη μέση της νύχτας, αφού οι στενότεροι εταίροι σας σας πουν ότι είναι κακή ιδέα».
«Εάν δεν μας αντιμετωπίζουν ως εταίρο, δεν θα αντιμετωπίσουμε ούτε την κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου ως εταίρο», δήλωσε ο O’ Μπράιαν σε συνέντευξή του αυτή την εβδομάδα στη «Φωνή της Αμερικής».
Ο Κούρτι υποσχέθηκε τρίμηνη καθυστέρηση για να διαχειριστεί τη μετάβαση, αλλά Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι θα πρέπει να σταματήσει εντελώς το μέτρο και να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
«Δεν απαγορεύουμε το δηνάριο – απλώς το επισημοποιούμε», δήλωσε ο Κούρτι σε συνέντευξή του στο Bloomberg αυτή την εβδομάδα. «Δεν θα υπάρξουν άλλα σακιά με μετρητά δηνάρια που θα έρχονται από το Βελιγράδι στο Κοσσυφοπέδιο για να καταστρέψουν τον πολιτικό πλουραλισμό και να χρηματοδοτήσουν τρομοκρατικές οργανώσεις».
Το νομισματικό ζήτημα απειλεί να καταστρέψει τις προσπάθειες των ΗΠΑ και της ΕΕ να πείσουν τις δύο πλευρές να εξομαλύνουν τις σχέσεις τους, προϋπόθεση για να προχωρήσουν και τα δύο μέρη στις προσπάθειες ένταξης στην ΕΕ.
Η διπλωματία υψηλού επιπέδου, συμπεριλαμβανομένης μιας συνάντησης με κορυφαίους ηγέτες της ΕΕ πέρυσι, έχει μέχρι στιγμής αποτύχει να φέρει κοντά τον Κούρτι και τον πρόεδρο της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς.
Παρόλο που το Κοσσυφοπέδιο δεν ανήκει στη ζώνη του ευρώ -και ακόμη και η ένταξη στην ΕΕ αποτελεί μακρινή φιλοδοξία- υιοθέτησε αρχικά το γερμανικό μάρκο, όπως πολλά άλλα έθνη που αποσχίστηκαν από τη Γιουγκοσλαβία και στη συνέχεια πέρασαν στο ευρώ.
Αλλά ακόμη και μετά την μονομερή ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου το 2008, ο σερβικός πληθυσμός συνέχισε να χρησιμοποιεί το σερβικό νόμισμα – με πολλούς στην κοινότητα των περίπου 90.000 κατοίκων να λαμβάνουν πληρωμές από τη Σερβία, κυρίως μέσω της κρατικής τράπεζας Postanska Stedionica.
Τα γραφεία της τράπεζας NLB Komercijalna, που ανήκει στον όμιλο NLB της Σλοβενίας, έκλεισαν στις σερβικές κοινότητες στα τέλη Ιανουαρίου, ενόψει της επιβολής του νόμου.
Η κεντρική τράπεζα της Σερβίας δήλωσε ότι οι αρχές του Κοσσυφοπεδίου προσπαθούν να ενθαρρύνουν περαιτέρω έξοδο. Περίπου 200.000 Σέρβοι και άλλοι μη Αλβανοί έφυγαν αμέσως μετά την απόσυρση των δυνάμεών του Βελιγραδίου από το Κοσσυφοπέδιο το 1999 και η σερβική κοινότητα συρρικνώθηκε κατά 10% πέρυσι.
