Πρέπει να συνεχιστεί η κοινή έκδοση χρέους από την Ευρωπαϊκή Ένωση για να βελτιωθεί η παραγωγικότητα και να ενδυναμωθεί η ασφάλεια της, σύμφωνα με την έκθεση του Μάριο Ντράγκι, κάνοντας λόγο για «υπαρξιακό πρόβλημα».
Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται πολύ περισσότερο συντονισμό στην βιομηχανική πολιτική, ταχύτερες αποφάσεις και μαζικές επενδύσεις, αν θέλει να συμβαδίσει στον οικονομικό τομέα με ανταγωνιστές όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα, σύμφωνα με την έκθεση Ντράγκι.
Μετά την επιτυχία του ιστορικού σχεδίου ανάκαμψης έπειτα από την πανδημία της Covid, η ΕΕ θα πρέπει «να συνεχίσει την έκδοση εργαλείων κοινού χρέους για την χρηματοδότηση κοινών προγραμμάτων επενδύσεων με στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας και της ασφάλειας της ΕΕ», σημειώνει στην εισαγωγή της 400σέλιδης έκθεσης ο πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας επισημαίνοντας το οικονομικό «χάσμα» που χωρίζει την Ευρώπη από τις ΗΠΑ.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται επιπλέον επενδύσεις ύψους 750-800 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως – που αντιστοιχεί στο 5% του ΑΕΠ – , πολύ υψηλότερο του 1% – 2% του Σχεδίου Μάρσαλ για την ανοικοδόμηση της Ευρώπης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
«Οι ανάγκες για επενδύσεις είναι τεράστιες», προειδοποίησε ο Μάριο Ντράγκι κατά την διάρκεια συνέντευξης Τύπου στις Βρυξέλλες παρουσία της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Επιμένοντας ότι υπάρχει ανάγκη «δραστικής αλλαγής» στην ευρωπαϊκή προσέγγιση, παρουσίασε ορισμένες από τις «170 προτάσεις του».
Η ιδέα της έκδοσης κοινού χρέους παραμένει πάντως κόκκινη γραμμή για πολλές χώρες της βόρειας Ευρώπης, με προεξάρχουσα την Γερμανία, που εξακολουθούν να φοβούνται ότι θα υπερχρεωθούν για να συμπληρώσουν τις καθυστερήσεις των χωρών του ευρωπαϊκού νότου.
Ο Μάριο Ντράγκι αναγνωρίζει ότι αυτό το σχέδιο δεν είναι εφικτό, εκτός «αν συντρέξουν οι πολιτικές και θεσμικές συνθήκες».
Επισημαίνει την ανάγκη κινητοποίησης ιδιωτικών κεφαλαίων για την χρηματοδότηση της καινοτομίας μέσω της δημιουργίας μίας πραγματικής «Ένωσης αγορών κεφαλαίων».
«Το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα ανά κάτοικο έχει αυξηθεί σχεδόν επί δύο φορές στις Ηνωμένες Πολιτείες σε σχέση με την Ευρώπη από το 2000», προειδοποιεί ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στην έκθεση αυτή την σύνταξη της οποίας ζήτησε η πρόεδρος της Κομισιόν.
Τα πορίσματα της έκθεσης του Μάριο Ντράγκι προορίζεται για να γίνει πηγή έμπνευσης του έργου της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα πέντε προσεχή χρόνια.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση πλήττεται από οικονομική στασιμότητα εδώ και ενάμισι χρόνο. Οι επιδόσεις της σ την υπέρβαση της κρίσης που προκλήθηκε από την πανδημία ήταν χαμηλότερες σε σχέση με τις ΗΠΑ, όπως συνέβη και με την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.
Η υστέρηση εξηγείται «κυρίως με την μεγαλύτερη επιβράδυνση της παραγωγικότητας στην Ευρώπη» και αντιπροσωπεύει απειλή για το κοινωνικό της μοντέλο, προειδοποιεί ο Μάριο Ντράγκι.
«Αν η Ευρώπη δεν καταφέρει να γίνει παραγωγικότερη, θα είμαστε αναγκασμένοι να κάνουμε επιλογές. Δεν θα μπορούμε ταυτόχρονα να έχουμε ηγετική θέση στον τομέα των νέων τεχνολογιών, να είμαστε υπόδειγμα κλιματικής υπευθυνότητας και ανεξάρτητος παράγοντας στην διεθνή σκηνή. Δεν θα μπορούμε να χρηματοδοτήσουμε το κοινωνικό μας μοντέλο. Θα πρέπει να αναθεωρήσουμε προς τα κάτω ορισμένες έως και το σύνολο των φιλοδοξιών μας. Πρόκειται για μία υπαρξιακή πρόκληση».
Ο Ιταλός θεωρεί ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη για δράση σε τρεις τομείς:
1. Χάσμα καινοτομίας
Η Ευρώπη έχει κολλήσει σε μια «στατική βιομηχανική δομή». Μόνο λίγες νέες εταιρείες δημιουργούνται για να φέρουν επανάσταση στους υπάρχοντες κλάδους και να αναπτύξουν νέες κινητήριες δυνάμεις ανάπτυξης. Τα τελευταία 50 χρόνια δεν έχει ιδρυθεί ούτε μία ευρωπαϊκή εταιρεία με κεφαλαιοποίηση άνω των 100 δισεκατομμυρίων ευρώ. Συγκριτικά, και οι έξι αμερικανικές εταιρείες με κεφαλαιοποίηση αγοράς άνω του 1 τρισεκατομμυρίου ευρώ ιδρύθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Ο Ντράγκι αποδίδει αυτό το γεγονός κυρίως στον τομέα της τεχνολογίας. «Η Ευρώπη έχασε σε μεγάλο βαθμό την ψηφιακή επανάσταση που πυροδότησε το διαδίκτυο και τα συναφή κέρδη παραγωγικότητας», αναφέρει η έκθεση.
Μεταξύ άλλων, η έκθεση συνιστά την αλλαγή της δομής της χρηματοδότησης της καινοτομίας. Απαιτείται ένας «Οργανισμός Προηγμένων Ερευνητικών Έργων» με βάση το αμερικανικό μοντέλο για την προώθηση έργων υψηλού κινδύνου και την επίτευξη τεχνολογικών ανακαλύψεων. Ο προϋπολογισμός πρέπει να διπλασιαστεί στα 200 δισεκατομμύρια ευρώ στον επόμενο επταετή προϋπολογισμό. Είναι εξίσου σημαντικό να μειωθούν τα γραφειοκρατικά και οικονομικά εμπόδια για τις ευρωπαϊκές νεοφυείς επιχειρήσεις και να βελτιωθεί η κατάρτιση εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού.
2. Απεξάρτηση από τις εκπομπές άνθρακα
Οι υψηλές τιμές της ενέργειας αποτελούν σημαντικό μειονέκτημα της τοποθεσίας. Σύμφωνα με την έκθεση, οι ευρωπαϊκές τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας είναι δύο έως τρεις φορές υψηλότερες από ό,τι στις ΗΠΑ, ενώ οι τιμές του φυσικού αερίου είναι τέσσερις έως πέντε φορές υψηλότερες. Αυτό οφείλεται εν μέρει στα διαφορετικά κοιτάσματα πόρων, αλλά και στα προβλήματα της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας.
Σύμφωνα με τον Ντράγκι, η δομή της αγοράς εμποδίζει το χαμηλότερο κόστος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας να περάσει στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Τα διασυνοριακά ενεργειακά δίκτυα πρέπει να προωθηθούν προκειμένου να δημιουργηθεί μια πραγματική εσωτερική αγορά. Αυτό θα απαιτούσε ταχύτερες αδειοδοτήσεις και περισσότερη χρηματοδότηση. Σε ορισμένες χώρες, χρειάζονται εννέα χρόνια για να δοθεί το πράσινο φως για ένα αιολικό πάρκο, ενώ σε άλλες λιγότερο από τρία χρόνια.
Ο ίδιος επέκρινε επίσης το υψηλό επίπεδο φορολογίας της ενέργειας: Ο τομέας χρησιμεύει ως «αγελάδα μετρητών» για τις εθνικές κυβερνήσεις. Συνιστά επίσης αυστηρότερους ελέγχους στους εμπόρους ενέργειας για την αποτροπή κερδοσκοπικών κερδών στις αγορές.
3. Ασφάλεια
Η Ευρώπη πρέπει επειγόντως να μειώσει την εξάρτησή της από τις πρώτες ύλες και τα τσιπ, ώστε να γίνει πιο ανθεκτική στις γεωπολιτικές κρίσεις και στις στενώσεις εφοδιασμού. Ως εκ τούτου, ο Ντράγκι ζητά μια «εξωτερική εμπορική πολιτική». Οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να διαφοροποιήσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους με τη βοήθεια νέων εμπορικών συμφωνιών και να παράγουν και πάλι οι ίδιοι σημαντικά πρωτογενή προϊόντα.
Στον τομέα της άμυνας, ο Ντράγκι συνιστά την εφαρμογή της στρατηγικής της Επιτροπής για τους εξοπλισμούς που εγκρίθηκε πρόσφατα. Στο μέλλον, τα κράτη μέλη της ΕΕ θα πρέπει να προμηθεύονται όλο και περισσότερο από κοινού τα οπλικά τους συστήματα, προκειμένου να μειώσουν το κόστος. Η αμυντική βιομηχανία πρέπει επίσης να ενοποιηθεί προκειμένου να καταστεί διεθνώς ανταγωνιστική.
Σύμφωνα με τον Ντράγκι, έχει υποβάλει συνολικά 170 συγκεκριμένες προτάσεις. Πολλές από αυτές βρίσκονται ήδη στο πολιτικό πρόγραμμα της νέας Επιτροπής, το οποίο παρουσίασε η φον ντερ Λάιεν πριν από τις καλοκαιρινές διακοπές. Οι συστάσεις του Ντράγκι είναι εν μέρει πανομοιότυπες με τις προτάσεις που παρουσίασε ο ειδικός εντεταλμένος της ΕΕ Ενρίκο Λέτα στην έκθεσή του για το μέλλον της ενιαίας αγοράς τον Απρίλιο.
Ντράγκι: Η Ε.Ε. έχει ψηφίσει 13.000 νέους νόμους έναντι 3.000 στις ΗΠΑ
Ο Ντράγκι, όπως και ο Ενρίκο Λέτα (σ.σ. ο οποίος είχε δημοσιοποιήσει πριν μήνες μία έκθεση για την ανταγωνιστικότητα στην ΕΕ) θεωρούν τον κατακερματισμό της ΕΕ σε 27 εθνικές αγορές ως μία από τις αιτίες της έλλειψης παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας. Αυτό ισχύει εξίσου για τους τομείς της ενέργειας, της τεχνολογίας, της χρηματοδότησης και της άμυνας. Το αντίδοτό τους είναι η μεγαλύτερη ολοκλήρωση.
Εάν δεν μπορούν όλα τα κράτη μέλη να συμφωνήσουν σε μια κοινή προσέγγιση, είναι επίσης νοητοί «συνασπισμοί των προθύμων», δήλωσε ο Ντράγκι. Η Γαλλία είχε ήδη προτείνει κάτι τέτοιο προκειμένου να επιταχυνθεί η ένωση των κεφαλαιαγορών.
Ο Ντράγκι και ο Λέτα συμφωνούν επίσης ότι οι ευρωπαϊκές διαδικασίες διαρκούν υπερβολικά πολύ και ότι η χρηματοδότηση δεν επικεντρώνεται αρκετά σε στρατηγικούς τομείς. Για παράδειγμα, το ένα τρίτο του προϋπολογισμού της ΕΕ εξακολουθεί να προορίζεται για τη γεωργία.
Χρειάζεται μια «ριζική αλλαγή», δήλωσε ο Ντράγκι. Η ΕΕ έχει ψηφίσει 13.000 νέους νόμους τα τελευταία πέντε χρόνια. Στις ΗΠΑ, ο αριθμός ήταν 3.000. Ίσως θα μπορούσαμε να τα καταφέρουμε με λιγότερα, είπε.
Τόνισε ότι πολλοί από τους στόχους δεν ήταν νέοι. Τα κράτη της ΕΕ εργάζονταν ήδη πάνω σε αυτούς. Ωστόσο, θα μπορούσαν να επιτευχθούν πολύ περισσότερα αν αυτό συντονιζόταν καλύτερα. Αν η Ευρώπη συνεχίσει όπως πριν, θα μείνει περισσότερο πίσω. «Πρόκειται για μια αργό θάνατο», δήλωσε ο Ντράγκι.
