Με καθυστέρηση έως και…15 μηνών ψήφισε χθες (18.3.2025) η Βουλή της Γερμανίας (Bundestag) τη συνταγματική αναθεώρηση του φρένου χρέους με στόχο την αύξηση των δαπανών για την άμυνα κατά 1 τρισ. ευρώ.
Ήταν μέσα του όχι και πολύ… μακρινού Δεκεμβρίου 2023 όταν ο απερχόμενος καγκελάριος Σολτς απέφυγε παρά… τρίχα, την κατάρρευση της κυβέρνησης του, κλείνοντας μία εύθραυστη συμφωνία με τους Φιλελευθέρους για το πως θα κλείσει μία σημαντική τρύπα στον κρατικό προϋπολογισμό της Γερμανίας (17 δισ. ευρώ) χωρίς συνταγματική αναθεώρηση.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η «τρύπα» αυτή δημιουργήθηκε αφότου το Συνταγματικό Δικαστήριο (μετά από προσφυγή του σημερινού εν αναμονή καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς) έκρινε παράνομη τη μεταφορά πόρων από το Ειδικό Ταμείο για τον κορονοϊό στον κρατικό προϋπολογισμό…
Ας πάρουμε, όμως, την ιστορία της αναθεώρησης από την αρχή:
Στάση 1η: Δεκέμβριος 2023
Τότε (δηλαδή πριν 15 μήνες), ο Σολτς, μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας με τους κυβερνητικούς εταίρους, είχε δηλώσει δημοσίως πως: «Εάν η κατάσταση επιδεινωθεί ως αποτέλεσμα του πολέμου της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας, για παράδειγμα επειδή επιδεινώνεται η κατάσταση στην πρώτη γραμμή, επειδή άλλοι υποστηρικτές μειώνουν τη βοήθειά τους στην Ουκρανία ή επειδή η απειλή για τη Γερμανία και την Ευρώπη συνεχίζει να αυξάνεται, θα πρέπει να απαντήσουμε».
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ο ίδιος συμπλήρωσε πως «για να είμαστε προετοιμασμένοι, έχουμε ήδη συμφωνήσει ότι σε μια τέτοια κατάσταση –που κανείς δεν γνωρίζει σήμερα αν θα συμβεί ή όχι– θα προτείνουμε ένα επιτακτικό ψήφισμα στην Bundestag, όπως επιτρέπει το άρθρο 115 του Συντάγματος σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης».
Στάση 2η: Νοέμβριος 2024
Έντεκα μήνες μετά (και συγκεκριμένα στις 5 Νοεμβρίου 2024) η δημοσιονομική συμφωνία του Δεκεμβρίου 2023 μεταξύ των εταίρων της κυβέρνησης Σολτς κατέρρευσε παταγωδώς.
Ο λόγος δεν ήταν άλλος από τη κάθετη διαφωνία μεταξύ SPD – Πρασίνων από τη μια μεριά και των Φιλελευθέρων από την άλλη σε σχέση με το αν πρέπει ή όχι να γίνει συνταγματική αναθεώρηση για την χαλάρωση του φρένου χρέους προκειμένου να αυξηθούν οι αμυντικές δαπάνες της Γερμανίας.
Η ημερομηνία κατά την οποία κατέρρευσε ο κυβερνητικός συνασπισμός υπό τον Σολτς στη Γερμανία με την απόλυση του Φιλελεύθερου Υπουργού Οικονομικών, Κρίστιαν Λίντνερ (σ.σ. 5.11.2024) δεν σχετίζεται άμεσα κάποια απότομη «επιδείνωση της κατάστασης στην πρώτη γραμμή της Ουκρανίας» στο πολεμικό μέτωπο της Ουκρανίας, αλλά με την… εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ.
Και αυτό γιατί η επικείμενη -τότε- άνοδος του Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ σηματοδοτούσε τη «μείωση της βοήθειας» προς την Ουκρανία, τη «μείωση της βοήθειας» των «υποστηρικτών» της αλλά και την «αύξηση της απειλής» της Γερμανίας και της Ευρώπης.
Συνεπώς, σύμφωνα με τον Σολτς, η εκλογή Τραμπ σήμαινε το τέλος της άτυπης «προθεσμίας» για τη Γερμανία, πριν προβεί σε μία αποφασιστική αύξηση των αμυντικών δαπανών της, πολύ πάνω από τα 100 δισ. ευρώ τα οποία είχε περάσει από την Bundestag αμέσως μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία στις αρχές του 2022.
Οι εξελίξεις δικαίωσαν αντικειμενικά τον απερχόμενο Γερμανό Καγκελάριο, καθώς ο Τραμπ μετά την εκλογή ανακοίνωσε το πάγωμα της αμερικανικής βοήθειας στην Ουκρανία (και ενώ οι στρατιωτικές δυνάμεις του Κιέβου φαίνονταν πως δεν μπορούσαν άλλο να αντέξουν τη ρωσική πίεση) αλλά και την στρατιωτική απόσυρση από την Ευρώπη, αφήνοντας μία γιγάντια «τρύπα» στην ευρωπαϊκή άμυνα έναντι της Ρωσίας.
Αμέσως μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης Σολτς, στις αρχές Νοεμβρίου του 2024 -δηλαδή 4 μήνες πριν- και πριν καν προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές, το κόμμα του, το SPD κάλεσε ανοιχτά το CDU του Φρίντριχ Μερτς να ψηφίσουν από κοινού τη συνταγματική αναθεώρηση του φρένου χρέους με βάση τη σύνθεση της απερχόμενης Βουλής. Και αυτό γιατί, το SPD, βλέποντας τις δημοσκοπήσεις, θεωρούσε πολύ πιθανόν να μην προκύψει στην επόμενη Βουλή η απαιτούμενη πλειοψηφία των 2/3.
Τότε ο Μερτς, αν και άφησε γενικά ανοιχτό το ενδεχόμενο χαλάρωσης του φρένου χρέους (χωρίς όμως να το προβλέψει στο προεκλογικό πρόγραμμά του CDU), απέκλεισε την ψήφιση του πριν τις κάλπες και έτσι δεν ψηφίστηκε η συνταγματική αναθεώρηση προεκλογικά.
Οι πρόωρες ομοσπονδιακές εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου 2025 δικαίωσαν τον Σολτς: Η νέα ομοσπονδιακή Βουλή δεν διασφάλιζε τα 2/3 των εδρών για την ψήφιση της αναθεώρησης. Έτσι ο Μερτς, υποχρεώθηκε να κάνει στροφή 180 μοιρών, καθώς υποχρεώθηκε να δεχθεί τόσο την συνταγματική αναθεώρηση του φρένου χρέους, όσο και την ψήφιση της από την απερχόμενη Βουλή.
Στάση 3η: Μάρτιος 2025
Στο μεταξύ, το νέο… δυτικό μέτωπο της Γερμανίας με τις ΗΠΑ σε σχέση με την άμυνα της Ευρώπης κάθε άλλο παρά κόμπαζε, ενώ την ίδια ώρα ήλθαν και οι ανακοινώσεις των αρμόδιων υπηρεσιών της Γερμανίας, οι οποίες επιβεβαίωναν πως το 2024 ήταν το τρίτο συνεχόμενο έτος ύφεσης, ενώ κάθε άλλο παρά ευοίωνο φαινόταν το 2025 – 2026 με τον Αμερικανό πρόεδρο να εξαγγέλλει δασμούς και ενάντια στην Ευρώπη.
Οι εξελίξεις αυτές επέβαλαν την επιτάχυνση των διαδικασιών για μία άρον – άρον συμφωνία μεταξύ CDU – SPD για την συνταγματική αναθεώρηση της χαλάρωσης του φρένου χρέους με την ψήφο της απερχόμενης και όχι νέας Βουλής, προκειμένου να αυξηθούν οι δαπάνες για την άμυνα -αλλά και τις υποδομές- προκειμένου όχι μόνο να κλείσει η αμυντική τρύπα στην Ευρώπη από την προαναγγελθείσα έξοδο των ΗΠΑ, αλλά και να ανακάμψει η γερμανική οικονομία.
Μόλις έκλεισε το CDU του Μερτς τη σχετική συμφωνία με το SPD (στα πλαίσια της ευρύτερης συμφωνίας για το σχηματισμό συγκυβέρνησης), οι Πράσινοι ανακοίνωσαν ξαφνικά πως δεν θα ψηφίσουν το πακέτο αυτό, αν και παγίως ήταν υπέρ της χαλάρωσης του φρένου χρέους. Μετά από μπαράζ διαπραγματεύσεων CDU – SPD – Πρασίνων και ενώ είχε ξεκινήσει η συζήτηση στην Bundestag για την συνταγματική αναθεώρηση, ο Μερτς έκανε δεκτά τα αιτήματα των Πρασίνων για αύξηση των δαπανών για την πράσινη μετάβαση, ανεβάζοντας ακόμα περισσότερο τον πήχη του πακέτου. Έτσι χθες ψηφίστηκε από την Bundestag το νέο πακέτο Μερτς.
Τι κέρδισε ο Μερτς από αυτή την τριπλή μανούβρα; Αν μη τι, άλλο ότι είχε το πάνω χέρι στις διαπραγματεύσεις απέναντι στο SPD, καθώς κέρδισε την πρώτη θέση (αν και ποσοστό κάτω από το στόχο του 30%) στις εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου 2025, πετώντας στην τρίτη θέση το κόμμα του Σολτς.
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει πως ναι μεν δέχτηκε την χαλάρωση το φρένου χρέους, αλλά η τελική κυβερνητική συμφωνία με το SPD (η οποία αναμένεται να υπογραφεί ίσως και την ερχόμενη Κυριακή 23 Μαρτίου 2025) θα προβλέπει και περικοπές σε διάφορες δαπάνες, πχ για κοινωνικά επιδόματα, κάτι το οποίο αρνούταν κάθετα το SPD πριν τις κάλπες.
Τι έχασε η Γερμανία; Πολύτιμο χρόνο, για την ακρίβεια, σχεδόν ένα χρόνο για κάτι που τουλάχιστον σύσσωμη η οικονομική ελίτ της χώρας, αλλά και η Bundesbank πίστευε: Πως δεν μπορεί πλέον η Γερμανία να συνεχίσει να αναπτύσσεται και να αμύνεται αν δεν αυξήσει γενναία το δανεισμό της.
