Το κακό (για την ΕΕ) σενάριο φαίνεται, βάσει των χθεσινών (26.2.2025) δηλώσεων του, να προκρίνει ο Ντόναλντ Τραμπ σε σχέση με το πως θα διεξάγει τον εμπορικό πόλεμο ενάντια στην ΕΕ, καθώς έκανε λόγο για δασμούς 25% «γενικά» και όχι για «αμοιβαίους δασμούς».
Σε μελέτη του, το Ινστιτούτο της γερμανικής Οικονομίας (IW), η εισαγωγή αμοιβαίων δασμών από τον Ντόναλντ Τραμπ θα ήταν κακή είδηση για το διεθνές εμπόριο και υπονομεύει όχι μόνο την παγκόσμια εμπορική τάξη, αλλά και τη βάση του γερμανικού επιχειρηματικού μοντέλου.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ωστόσο, από την άποψη της ΕΕ, αυτό το βήμα στην εμπορική πολιτική των ΗΠΑ είναι πολύ πιο εύκολο να αντιμετωπιστεί από την οριζόντια αύξηση των δασμών κατά 10% ή ακόμη και 20% που απειλεί ο Τραμπ, οι επιπτώσεις της οποίας θα προκαλούσαν ζημίες εκατοντάδων δισεκατομμυρίων. Συνεπώς, δασμοί 25% -και όχι 10% ή 20%, θα προκαλούσαν ζημιές ακόμα περισσότερων δισ. ευρώ.
Για να καταλάβει κανείς τις επιπτώσεις των αμοιβαίων δασμών μεταξύ ΗΠΑ – ΕΕ, θα πρέπει να εξετάσει τις διαφορές μεταξύ των δασμών που εφαρμόζονται σήμερα στην ΕΕ και εκείνων στις ΗΠΑ. Τα ευρωπαϊκά επιβατικά αυτοκίνητα, τα οποία κατασκευάζονται κυρίως στην Ευρώπη και εξάγονται από εκεί στις ΗΠΑ, θα επηρεάζονταν σημαντικά από μια αύξηση των αμερικανικών δασμών.
Kαι αυτό για ένα ακόμα λόγο: Οι εξαγωγές επιβατηγών αυτοκινήτων (σε αξία) κατέχουν το μεγαλύτερο ποσοστό των συνολικών ευρωπαϊκών εξαγωγών. Οι δασμοί που πληρώνουν οι Ευρωπαίοι εξαγωγείς στις ΗΠΑ ανέρχονται σήμερα μόλις στο 2,5% ενώ οι Αμερικανοί εξαγωγείς πληρώνουν 10%. Αν εξισωθούν οι δασμοί, θα ανέλθουν σε 10% και για τους Ευρωπαίους. Αν οι αμερικανικοί δασμοί 10πλασιαστούν και φτάσουν 25%, οι συνέπειες θα είναι ακόμα δραματικότερες για τις ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Ο χάρτης των δασμών μεταξύ ΗΠΑ – ΕΕ
Το IW επισημαίνει πως όσο υψηλότερος είναι ο δασμός της ΕΕ σε σύγκριση με τον δασμό των ΗΠΑ σε μια ομάδα προϊόντων, τόσο περισσότερο θα αυξανόταν ο δασμός των ΗΠΑ ως αποτέλεσμα μιας αμοιβαίας αύξησης. Αυτή η διαφορά δασμών είναι υψηλότερη για τα γεωργικά προϊόντα με (μη σταθμισμένο) μέσο όρο 5,8 ποσοστιαίες μονάδες.
Για τις ομάδες βιομηχανικών προϊόντων, από την άλλη πλευρά, οι δασμοί της ΕΕ δεν είναι σταθερά υψηλότεροι κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες από εκείνους των ΗΠΑ. Εάν επικεντρωθούμε στις 10 σημαντικότερες ομάδες βιομηχανικών προϊόντων για τις αμερικανικές εξαγωγές, οι οποίες συνολικά αντιπροσωπεύουν σχεδόν τα τρία τέταρτα των συνολικών εξαγωγών της ΕΕ προς τις ΗΠΑ, η μέγιστη διαφορά δασμών για τα αεροσκάφη και τα διαστημόπλοια είναι 4,2 ποσοστιαίες μονάδες. Αυτό προκύπτει από έναν δασμό της ΕΕ ύψους 4,3% και έναν δασμό των ΗΠΑ ύψους 0,1% για την εν λόγω ομάδα προϊόντων.
Για έξι από τις δέκα κορυφαίες ομάδες προϊόντων, η διαφορά δασμών είναι ακόμη μικρότερη από 1 ποσοστιαία μονάδα. Για τα φαρμακευτικά προϊόντα, η ΕΕ επιβάλλει ακόμη και ελαφρώς χαμηλότερο δασμό από τις ΗΠΑ. Οι δασμοί της ΕΕ για τις 10 σημαντικότερες ομάδες βιομηχανικών προϊόντων δεν είναι επίσης ιδιαίτερα υψηλοί, με ανώτατο όριο το 6%.
Είναι επίσης ζωτικής σημασίας η διαφορά δασμών να είναι ιδιαίτερα χαμηλή για τις ομάδες προϊόντων που είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τις εξαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ. Αυτό ισχύει για παράδειγμα για τα μηχανήματα και τα φαρμακευτικά προϊόντα, τα οποία αντιπροσωπεύουν περίπου το 18% και το 17% των συνολικών εξαγωγών της ΕΕ προς τις ΗΠΑ αντίστοιχα. Στον τομέα των φαρμάκων, παίζει επίσης ρόλο το γεγονός ότι ο ΠΟΕ έχει συνάψει τομεακή συμφωνία μηδενικών δασμών για τα φάρμακα μεταξύ περισσότερων από 30 κρατών του ΠΟΕ, συμπεριλαμβανομένων της ΕΕ και των ΗΠΑ.
Εξαίρεση αποτελεί η ομάδα προϊόντων των μηχανοκίνητων οχημάτων, ελκυστήρων κ.λπ. η οποία είναι σημαντική με ποσοστό 11,5% των εξαγωγών της ΕΕ προς τις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, η δασμολογική διαφορά εδώ είναι ελαφρώς υψηλότερη, 2,5%, υπέρ της ΕΕ. Αντίθετα, αν και η δασμολογική διαφορά στον γεωργικό τομέα είναι υψηλή, αντιπροσωπεύει μόνο το 3,4% των εξαγωγών της ΕΕ προς τις ΗΠΑ.
Συνολικά, μια αμοιβαία αύξηση των δασμών των ΗΠΑ στο επίπεδο των δασμών της ΕΕ για τα αγαθά που είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τις εξαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ δεν θα άλλαζε επομένως τόσο πολύ. Συνολικά, η ΕΕ είναι επομένως ευάλωτη μόνο σε ορισμένους τομείς.
Ειδική περίπτωση δασμών αυτοκινήτων
Αν και οι διαφορές των δασμών είναι σχετικά μικρές κατά μέσο όρο για τις κύριες κατηγορίες, αναμένεται σημαντική αύξηση για μεμονωμένα προϊόντα, ορισμένα από τα οποία είναι πολύ σημαντικά.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την αυτοκινητοβιομηχανία, η οποία αντιπροσωπεύει το 17% των συνολικών γερμανικών εξαγωγών αγαθών. Όσον αφορά τον κύκλο εργασιών των εξαγωγών, οι ΗΠΑ είναι ο σημαντικότερος πελάτης της. Η Γερμανία αντιπροσωπεύει σχεδόν το 60% των εξαγωγών της βιομηχανίας από την ΕΕ προς τις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ομοσπονδιακής Στατιστικής Υπηρεσίας, σχεδόν το 13% των γερμανικών εξαγωγών αυτοκινήτων κατευθύνθηκε στις ΗΠΑ το 2023. Σύμφωνα με την ένωση του κλάδου (VDA), περίπου 400.000 οχήματα μεταφέρθηκαν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Ωστόσο, με περίπου 900.000 οχήματα το 2023, η τοπική παραγωγή από τους Γερμανούς κατασκευαστές είναι υπερδιπλάσια από τις εξαγωγές από τη Γερμανία. Περίπου 138.000 εργαζόμενοι οφείλουν τις θέσεις εργασίας τους στις ΗΠΑ στους τοπικούς γερμανικούς κατασκευαστές και προμηθευτές αυτοκινήτων.
Όταν εξετάζονται οι δασμολογικοί συντελεστές για τα οχήματα στις ΗΠΑ και μια πιθανή εναρμόνιση με το επίπεδο στην ΕΕ, πρέπει να σημειωθεί ότι οι ΗΠΑ επιβάλλουν διαφορετικούς δασμολογικούς συντελεστές για διαφορετικούς τύπους οχημάτων.
Ενώ ο δασμός των ΗΠΑ για τα επιβατικά αυτοκίνητα είναι 2,5% και ο δασμός της ΕΕ είναι 10% (που αντιστοιχεί σε δασμολογική διαφορά 7,5 ποσοστιαίων μονάδων) και το ίδιο ισχύει για τα λεωφορεία και τους ελκυστήρες, η κατάσταση είναι διαφορετική για τα φορτηγά και τα pick-up. Εδώ, ο δασμολογικός συντελεστής των ΗΠΑ είναι 25% στις περισσότερες υποομάδες, με μέσο όρο 22,3 %.
Στην ΕΕ, ο μέσος δασμολογικός συντελεστής είναι πολύ χαμηλότερος, 13%. Τα pick-up είναι πολύ δημοφιλή στις ΗΠΑ και είναι ένας από τους τύπους οχημάτων στους οποίους οι Αμερικανοί κατασκευαστές είναι ιδιαίτερα εξειδικευμένοι. Οι ευρωπαίοι κατασκευαστές παράγουν αυτά τα οχήματα κυρίως τοπικά για την αγορά των ΗΠΑ, αλλά και για άλλες αγορές παγκοσμίως, όχι μόνο λόγω του υψηλού δασμολογικού συντελεστή.
Τα επιβατικά αυτοκίνητα, από την άλλη πλευρά, κατασκευάζονται κυρίως στην Ευρώπη και εξάγονται από εκεί στις ΗΠΑ, πράγμα που σημαίνει ότι θα επηρεάζονταν σημαντικά από μια αύξηση των αμερικανικών δασμών. Προκειμένου να αποφευχθεί μια τέτοια αύξηση των δασμών για τα επιβατικά αυτοκίνητα, η ΕΕ θα μπορούσε να μειώσει τους δασμούς της στο επίπεδο των ΗΠΑ (2,5%), κάτι που εξετάζεται στις Βρυξέλλες.
Ο αντίκτυπος μιας τέτοιας κίνησης στη βιομηχανία είναι πιθανό να είναι περιορισμένος, καθώς οι μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες από την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, για παράδειγμα, έχουν ήδη εμπορική συμφωνία με την ΕΕ ή παράγουν εδώ. Ωστόσο, η προστασία της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας από τα επιδοτούμενα κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα, τα οποία υπόκεινται σε πρόσθετους αντισταθμιστικούς δασμούς από το φθινόπωρο του 2024, θα μειωθεί κάπως.
Σε κάθε περίπτωση, ένα τέτοιο βήμα εμπορικής πολιτικής πρέπει να εξεταστεί προσεκτικά, προκειμένου να μην τεθούν σε κίνδυνο οι θέσεις εργασίας στην ήδη προβληματική γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία, σημειώνει το IW.
Οι συνέπειες των δασμών Τραμπ σε Μεξικό και Καναδά
Ωστόσο, η γερμανική -και έτσι η ευρωπαϊκή οικονομία- αναμένεται να επηρεαστούν από τον επαπειλούμενο εμπορικό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ από τη μια μεριά και του Μεξικού και του Καναδά από την άλλη.
Τα γερμανικά πρωτογενή προϊόντα μεταποιούνται στις τρεις επηρεαζόμενες χώρες και πωλούνται στις ΗΠΑ. Το 2023, 12,5 δισεκατομμύρια ευρώ ή το ισοδύναμο του 0,33% της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας της Γερμανίας εξαρτώνται από τις εξαγωγές από τον Καναδά, το Μεξικό και την Κίνα προς τις ΗΠΑ.
Η δασμολογική σύγκρουση είναι πιθανό να επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη στις χώρες που επηρεάζονται και, συνεπώς, και τη γενική ζήτηση για γερμανικά προϊόντα. Η εμπορική διαμάχη αυξάνει την παγκόσμια οικονομική αβεβαιότητα. Αυτό έχει αρνητικό αντίκτυπο στο επενδυτικό κλίμα και συνεπώς στους Γερμανούς κατασκευαστές κεφαλαιουχικών αγαθών.
Σύμφωνα με τον υπολογισμό του IW, το συμπέρασμα είναι ότι οι τιμωρητικοί δασμοί θα μειώσουν τη γερμανική οικονομική παραγωγή κατά 0,1% φέτος και κατά 0,4% το 2026 σε σχέση με την περίπτωση που θα συνέβαινε χωρίς τους δασμούς. Αυτό θα επιβαρύνει περαιτέρω τις αδύναμες προοπτικές ανάπτυξης της Γερμανίας.
Εάν ο Καναδάς, το Μεξικό και η Κίνα προβούν σε αντίποινα και επιβάλουν δασμούς σε όλα τα αμερικανικά προϊόντα, η ζημία θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Για τη Γερμανία, αυτό θα σήμαινε μείωση του ΑΕΠ κατά 0,8% το 2026.
Ωστόσο, καθώς οι τρεις χώρες εξαρτώνται από το εμπόριο με τις ΗΠΑ, αυτό δεν είναι πραγματικά αναμενόμενο. Μένει επίσης να δούμε αν ο Τραμπ θα τερματίσει την εμπορική σύγκρουση αν ο Καναδάς, το Μεξικό και η Κίνα αναλάβουν αποφασιστική δράση κατά του λαθρεμπορίου ναρκωτικών, ή αν στην πραγματικότητα θέλει να ξεκινήσει μια παγκόσμια εμπορική σύγκρουση στην οποία θα ισχύει ο νόμος της ζούγκλας.
