Ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, θέλει να διαλύσει την ομοσπονδιακή γραφειοκρατία και να εξαλείψει τουλάχιστον ένα ομοσπονδιακό Υπουργείο.
Για να το κάνει αυτό, δημιουργεί μια νέα… υπηρεσία, που ονομάζεται «Υπουργείο Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας» (Department of Government Efficiency – DOGE). Το εν λόγω υπουργείο στην επερχόμενη κυβέρνηση του Τραμπ στις ΗΠΑ είναι το πνευματικό τέκνο του δισεκατομμυριούχου Έλον Μασκ, ο οποίος δημιούργησε το ακρωνύμιο ως φόρο τιμής στη μασκότ του ψηφιακού νομίσματος Dogecoin, κάτι που αποτελεί αντικείμενο της εμμονής του.
Η φιλοδοξία είναι μεγάλη: 2 τρισ. δολάρια σε περικοπές κρατικών δαπανών. Ο πρωταρχικός στόχος μιας πιο λιτής, πιο αποτελεσματικής κυβέρνησης έχει περάσει από τα χέρια πολλών προέδρων, τόσο Δημοκρατικών όσο και Ρεπουμπλικάνων, και η προσπάθεια υπό τον Μασκ είναι πιθανό να συναντήσει την ίδια πολιτική αντιπολίτευση που καταδίκασε τις προηγούμενες προσπάθειες μείωσης του ελλείμματος.
Η αποτελεσματική προσπάθεια θα καθοδηγηθεί από δύο άτομα: τον Μασκ και τον επιχειρηματία Βίβεκ Ράμασβανι (Vivek Ramaswamy), ο οποίος αμφισβήτησε τον Τραμπ για την υποψηφιότητα των Ρεπουμπλικάνων για την προεδρία.
Το Bloomberg απαντά σε μια σειρά ερωτημάτων σε σχέση με τα καθήκοντα τα οποία θα αναλάβουν οι Μασκ και Ράμασβανι:
Τι είναι το Τμήμα Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας;
Ας ξεκινήσουμε με αυτό που δεν είναι. Δεν είναι Υπουργείο, επειδή τα Υπουργεία είναι μόνιμα και μπορούν να δημιουργηθούν – ή να διαλυθούν – μόνο από το Κογκρέσο. Αντίθετα, ο Τραμπ είπε ότι η ομάδα του DOGE θα λειτουργήσει εκτός κυβέρνησης και θα διαλυθεί έως τον Ιούλιο του 2026.
Πώς θα λειτουργήσει;
Αυτό είναι ασαφές. Ένας πιθανός μηχανισμός είναι μέσω του Νόμου της Ομοσπονδιακής Συμβουλευτικής Επιτροπής, ένας νόμος του 1972 που επιτρέπει στον πρόεδρο να ζητά τη συνεισφορά από επιτροπές που αποτελούνται από συμμετέχοντες του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Ο Τραμπ θα μπορούσε να δημιουργήσει μια τέτοια επιτροπή με εκτελεστικό διάταγμα, οπότε θα μπορούσε να γίνει μία από τις περίπου 1.000 ομοσπονδιακές συμβουλευτικές επιτροπές — οι οποίες κόστισαν συνολικά 399 εκατ. δολάρια πέρυσι.
Ποια είναι η ηθική του DOGE;
Η τοποθέτηση του Musk και του Ramaswamy σε μια ομοσπονδιακή συμβουλευτική επιτροπή θα τους καθιστούσε τους λεγόμενους ειδικούς κυβερνητικούς υπαλλήλους. Πρόκειται για θέσεις που μπορούν να είναι απλήρωτες και επιτρέπουν σε ένα άτομο να εργαστεί για έως και 130 ημέρες για μια ομοσπονδιακή υπηρεσία ή τον Λευκό Οίκο. Μια σημαντική σκέψη για τον Musk και τον Ramaswamy, πρώην στέλεχος βιοτεχνολογίας: Οι θέσεις αυτές δεν απαιτούν από το άτομο να δημοσιοποιήσει ή να εκποιήσει τα περιουσιακά του στοιχεία.
Ωστόσο, ο Musk και ο Ramaswamy θα εξακολουθούσαν να υπόκεινται σε ομοσπονδιακούς νόμους ηθικής που τους απαιτούν να απαλλάσσονται από συζητήσεις και αποφάσεις που τους αφορούν προσωπικά. Αυτό θα μπορούσε να περιπλέξει τα πράγματα για τον Μασκ, του οποίου η εταιρεία SpaceX από μόνη της έχει περισσότερα από 15 δισεκατομμύρια δολάρια σε ομοσπονδιακά συμβόλαια. Οι εταιρείες του Μασκ έχουν επίσης αποτελέσει στόχο τουλάχιστον 20 ομοσπονδιακών ρυθμιστικών φορέων, σύμφωνα με μια επισκόπηση που διενεργήθηκε από τους New York Times.
Ποιος είναι ο στόχος;
Ο Τραμπ είπε ότι η ομάδα θα «παρέχει συμβουλές και καθοδήγηση από έξω από την κυβέρνηση και θα συνεργαστεί με τον Λευκό Οίκο και το Γραφείο Διαχείρισης και Προϋπολογισμού για να οδηγήσει σε μεγάλης κλίμακας διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και να δημιουργήσει μια επιχειρηματική προσέγγιση προς την κυβέρνηση που δεν έχει ξαναδεί». Ονόμασε την πρωτοβουλία «The Manhattan Project» της εποχής μας.
Πόσες δαπάνες θέλει να κόψει το DOGE;
Ο Μασκ έχει θέσει στόχο 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε περικοπές δαπανών, αλλά δεν είναι σαφές εάν πρόκειται για ετήσια εξοικονόμηση ή για περίοδο προϋπολογισμού 10 ετών. Ο Τραμπ χρησιμοποίησε ένα ετήσιο νούμερο στην ανακοίνωσή του, υποδεικνύοντας ότι είναι το πρώτο: «Θα διώξουμε τη μαζική σπατάλη και την απάτη που υπάρχει σε όλη την ετήσια κρατική μας δαπάνη ύψους 6,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων».
Γιατί δεν έχει γίνει αυτό πριν;
Έχει υπάρξει πάλι τέτοιο εγχείρημα, αν και ποτέ με αυτόν τον τρόπο. Η Ουάσιγκτον είναι γεμάτη με σχέδια μείωσης δαπανών που δεν εφαρμόστηκαν ποτέ. Η επιτροπή Simpson-Bowles του 2010 πρότεινε περικοπές 4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων για περίπου μια δεκαετία μέσω της αύξησης της ηλικίας συνταξιοδότησης για την Κοινωνική Ασφάλιση, του περιορισμού του κόστους υγειονομικής περίθαλψης και της κατάργησης των φορολογικών ελαφρύνσεων. Το Κογκρέσο δεν ενήργησε ποτέ. Στη συνέχεια, μια νέα επιτροπή του Κογκρέσου που ονομάστηκε Supercommittee προσπάθησε να βρει μια «μεγάλη συμφωνία» για τον Πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα και τους Ρεπουμπλικάνους του Κογκρέσου το 2011. Απέτυχε. Πολλαπλές κυβερνητικές διακοπές λειτουργίας και αντιπαραθέσεις για το ανώτατο όριο του χρέους που προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν οι Ρεπουμπλικάνοι για να αναγκάσουν έναν δημοσιονομικό απολογισμό οδήγησαν σε βραχυπρόθεσμες διορθώσεις. Και ο ίδιος ο Τραμπ υποσχέθηκε το 2016 ότι θα εξισορροπούσε τον προϋπολογισμό «αρκετά γρήγορα», αλλά όταν άφησε την εξουσία το 2021, το χρέος των ΗΠΑ ήταν σε επίπεδο ρεκόρ.
Γιατί είναι τόσο δύσκολο να περικοπούν δημόσιες δαπάνες;
Η σοβαρή μείωση του ελλείμματος θα απαιτούσε ένα επίπεδο λιτότητας που δεν έχει παρατηρηθεί από την εποχή αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το οποίο πιθανότατα θα περιλάμβανε σημαντικές περικοπές σε δημοφιλή προγράμματα όπως η κοινωνική ασφάλιση, το Medicare, το Medicaid και τα επιδόματα των βετεράνων.
Τι βρίσκεται στη λίστα των περικοπών;
Ο Τραμπ υποσχέθηκε να κλείσει το Υπουργείο Παιδείας, επιστρέφοντας τον έλεγχο της πολιτικής και τη χρηματοδότηση πίσω στις πολιτείες. Ο εκπρόσωπος των Ρεπουμπλικανών Ντάρελ Ίσα, ο οποίος μίλησε με τον Μασκ λίγο μετά τις εκλογές, είπε ότι ο Μασκ ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την εύρεση και την εξάλειψη της απάτης στο Medicare και για την επέκταση της πώλησης δημόσιας γης.
Τι γίνεται με τη σπατάλη, την απάτη και την κατάχρηση;
Ο Τραμπ είπε ότι η επιτροπή θα στοχεύσει σε φαινόμενα «μαζικής σπατάλης και απάτης». Ωστόσο, ο περιορισμός της «σπατάλης, απάτης και κατάχρησης» ήταν από καιρό ένα μάντρα των συντηρητικών πολιτικών, ενώ οι προσπάθειες για την επίτευξή του είχαν ανάμεικτα αποτελέσματα. Το Γραφείο Λογοδοσίας της Κυβέρνησης εκτιμά ότι οι ομοσπονδιακές υπηρεσίες χάνουν μεταξύ 233 και 521 δισεκατομμυρίων δολαρίων από απάτη κάθε χρόνο. Ο μεγαλύτερος ένοχος ήταν τα πακέτα δαπανών Covid-19 που υπέγραψε ο Τραμπ σε νόμο το 2020. μια ανασκόπηση του Associated Press του 2023 διαπίστωσε ότι το 10% των 4,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων για την ανακούφιση από την πανδημία είχε δαπανηθεί άδικα. Η σπατάλη είναι πιο υποκειμενική. Από το 2011, ο GAO έχει στείλει εκθέσεις στο Κογκρέσο 14 που περιέχουν 2.018 συστάσεις για τη μείωση ή την εξάλειψη των διπλών προγραμμάτων ή τη μείωση του κόστους στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Το Κογκρέσο έχει υιοθετήσει περίπου τα δύο τρίτα από αυτά, εξοικονομώντας περίπου 667,5 δισεκατομμύρια δολάρια.
Πώς θα μάθει το κοινό τι προτείνει η DOGE;
Ο ομοσπονδιακός νόμος απαιτεί οι συνεδριάσεις της συμβουλευτικής επιτροπής να είναι ανοιχτές και ο ίδιος ο Μασκ έχει υποσχεθεί ότι όλες οι ενέργειες θα «δημοσιεύονται στο διαδίκτυο για μέγιστη διαφάνεια». Άφησε επίσης να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να υπάρξει κάποια δημόσια συμβολή σαν παιχνίδι. «Θα έχουμε επίσης έναν πίνακα κατάταξης για τις πιο τρελά ανόητες δαπάνες των φορολογικών σας δολαρίων. «Αυτό θα είναι τόσο τραγικό όσο και εξαιρετικά διασκεδαστικό», είπε.
Μπορεί ο Τραμπ να το κάνει αυτό χωρίς το Κογκρέσο;
Ο Τραμπ δεν χρειάζεται το Κογκρέσο να εγκρίνει τον ρόλο του Μασκ, αλλά το Κογκρέσο κατέχει την εξουσία δαπανών σύμφωνα με το Σύνταγμα και θα πρέπει να εγκρίνει τυχόν περικοπές. Ο Τραμπ, ωστόσο, πιστεύει ότι βρήκε μια λύση. Σκοπεύει να αμφισβητήσει μια βασική διάταξη ενός νόμου του 1974 που αποτελεί τη βάση της σύγχρονης διαδικασίας του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού. Αυτή η διάταξη, γνωστή ως νόμος ελέγχου δεσμεύσεων, λέει ότι ο πρόεδρος πρέπει να ξοδέψει χρήματα που έχουν οικειοποιηθεί εκτός εάν το Κογκρέσο αποφασίσει να τα ακυρώσει. «Η επαναφορά της κατάσχεσης θα μας δώσει ένα κρίσιμο εργαλείο με το οποίο θα εξαλείψουμε το βαθύ κράτος, θα στραγγίξουμε τον βάλτο και θα λιμοκτονήσουμε τους πολεμοκάπηλους», είπε ο Τραμπ πέρυσι. «Με την κατάσχεση, μπορούμε απλά να πνίξουμε τα χρήματα».