Την εβδομάδα, η οποία ξεκίνησε σήμερα (04.03.24) θα παρουσιάσει η Κομισιόν την πρόταση της για τον τρόπο αξιοποίηση των «παγωμένων» στοιχείων της Ρωσίας, σύμφωνα με πληροφορίες του γερμανικού τύπου.
Οι προειδοποιήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), από την άλλη μεριά η οποία αντιδρά σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, δεν θα μπορούσαν να είναι σαφέστερες, σημειώνει η Handelsblatt: Εδώ και μήνες, το σαφές μήνυμα από τη Φρανκφούρτη ήταν ότι εάν η ΕΕ (με απόφαση της Κομισιόν) αποκτήσει πρόσβαση στα δεσμευμένα κεντρικά τραπεζικά αποθεματικά της Ρωσίας, αυτό θα μπορούσε να βλάψει μόνιμα τη φήμη της ευρωζώνης ως ασφαλούς καταφυγίου για τους διεθνείς επενδυτές.
Παρά τις ανησυχίες αυτές, σύμφωνα με την Handelsblatt, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει αυτή την εβδομάδα πρόταση για το πώς οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια.
Δεν πρόκειται για πρόσβαση στα ίδια τα περιουσιακά στοιχεία, αλλά μόνο στους τόκους και τα επενδυτικά κέρδη που πραγματοποιούνται με αυτά, τα λεγόμενα «έκτακτα κέρδη». Ωστόσο, και αυτό θεωρείται ταμπού μεταξύ των κεντρικών τραπεζιτών.
Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία πριν από δύο χρόνια, τα δυτικά κράτη δέσμευσαν 260 δισεκατομμύρια ευρώ σε ρωσικά κεντρικά τραπεζικά αποθεματικά.
Περίπου 200 δισεκατομμύρια από αυτά είναι αποθηκευμένα στον βελγικό οίκο εκκαθάρισης Euroclear. Οι τόκοι και τα επενδυτικά κέρδη επί του κεφαλαίου συσσωρεύονται καθημερινά και ανήλθαν σε 4,4 δισεκατομμύρια ευρώ πέρυσι.
Σύμφωνα με τη νομική αντίληψη της ΕΕ, τα κέρδη αυτά δεν ανήκουν στο ρωσικό κράτος, καθώς προκύπτουν μόνο επειδή τα αποθεματικά δεν μπορούν να διακινηθούν λόγω των ρωσικών κυρώσεων.
Συνεπώς, η πρόσβαση σε αυτά τα έκτακτα έσοδα δεν θα παραβίαζε την αρχή της κρατικής ασυλίας, σύμφωνα με τη λογική των νομικών της ΕΕ.
Όπως μαθαίνει η Handelsblatt από κύκλους της Επιτροπής, η αρχή θέλει τώρα να έχει βρει έναν νομικά καθαρό τρόπο για να χρησιμοποιήσει αυτά τα κεφάλαια για την Ουκρανία. Σε ένα πρώτο βήμα, τα κράτη μέλη της ΕΕ είχαν ήδη αποφασίσει τον Ιανουάριο να σταθμεύσουν τα κέρδη σε δεσμευμένο λογαριασμό.
Οι οίκοι εκκαθάρισης έλαβαν εντολή να διαχωρίσουν τα χρήματα και να μην τα αναγνωρίζουν πλέον ως δικά τους κέρδη. Το δεύτερο βήμα ακολουθεί τώρα εκπληκτικά γρήγορα, δηλαδή μια διαδικασία για την πρόσβαση στα χρήματα.
Οι ΗΠΑ πιέζουν τους Ευρωπαίους
Υπάρχουν δύο λόγοι για τη βιασύνη αυτή:
- Πρώτον, η Ουκρανία χρειάζεται επειγόντως χρήματα και η προθυμία της Δύσης να παράσχει χρηματοδότηση μειώνεται.
- Δεύτερον, οι ΗΠΑ πιέζουν τους Ευρωπαίους να απομυζήσουν όλα τα ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία. Υπό την πίεση της Ουάσινγκτον, οι Βρυξέλλες θέλουν τώρα τουλάχιστον να αξιοποιήσουν τα κέρδη.
Υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις για το ύψος των δυνητικών εσόδων. Την περασμένη εβδομάδα, ο ομοσπονδιακός υπουργός Οικονομικών, Κρίστιαν Λίντνερ (Christian Lindner, FDP) έκανε λόγο για μονοψήφιο ποσό δισεκατομμυρίων.
Η Κομισιόν, από την άλλη πλευρά, υπολογίζει ένα διψήφιο ποσό δισεκατομμυρίων – υποθέτοντας ότι τα έσοδα αυξάνονται εκθετικά χάρη στον ανατοκισμό.
Η προβλεπόμενη χρήση είναι επίσης πιθανό να αλλάξει. Μέχρι τώρα, πάντα γινόταν λόγος για δέσμευση των χρημάτων για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας.
Την περασμένη εβδομάδα, ωστόσο, η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν (Ursula von der Leyen – CDU) τάχθηκε υπέρ της χρήσης των εσόδων για αγορές όπλων.
Σε ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είπε: «Ήρθε η ώρα να συζητήσουμε τη χρήση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για την από κοινού αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού για την Ουκρανία».
Η ομοφωνία στο Συμβούλιο δεν είναι βέβαιη
Με την πρωτοβουλία της, η Κομισιόν αγνοεί τις ανησυχίες των κεντρικών τραπεζιτών. Ο αντιπρόεδρος της ΕΚΤ Λουίς ντε Γκίντος προειδοποίησε τον Νοέμβριο ότι η πρόσβαση στα ρωσικά αποθεματικά ή τα κέρδη που προκύπτουν θα μπορούσαν να βλάψουν τη φήμη της ευρωζώνης.
«Πρέπει να κοιτάξουμε πέρα από τη σύγκρουση στην Ουκρανία και θα μπορούσε να έχει συνέπειες για το ευρώ ως ασφαλές νόμισμα», δήλωσε ο ντε Γκίντος.
«Το ευρώ είναι το δεύτερο σημαντικότερο νόμισμα στον κόσμο και πρέπει να εξετάσουμε τη μακροπρόθεσμη φήμη του. Νομίζω ότι υπάρχουν άλλοι τρόποι χρηματοδότησης της ανασυγκρότησης της Ουκρανίας».
Στους κύκλους των κεντρικών τραπεζών τονίζεται ότι είναι σημαντικό να σταθμίζονται πολύ προσεκτικά όλοι οι κίνδυνοι. Όποια επιλογή και αν επιλέξει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη χρήση των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων ή των εσόδων που θα προκύψουν για την Ουκρανία: Μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να έχει αντίκτυπο στη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Οι εθνικοί κεντρικοί τραπεζίτες συμμερίζονται αυτή την ανησυχία, αλλά φαίνεται να έχουν συμβιβαστεί με την πολιτική πραγματικότητα.
Στη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών της G20 στο Σάο Πάολο την περασμένη εβδομάδα, ο πρόεδρος της Bundesbank, Χόακιμ Νάγκελ (Joachim Nagel) τόνισε ότι πρόκειται για πολιτική απόφαση.
Ο Ιταλός συνάδελφός του Φάμπιο Πανέτα τόνισε ότι ένα τέτοιο βήμα θα απαιτούσε “δημιουργική λογιστική”.
Τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ θα πρέπει να εγκρίνουν ομόφωνα την πρόταση της Επιτροπής προτού η αρχή αποκτήσει πρόσβαση στα χρήματα.
Στο Συμβούλιο εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες, με τον ρωσόφιλο πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν ειδικότερα να είναι πιθανό να τραβήξει τη διαδικασία ως συνήθως.
Ωστόσο, οι τρεις μεγαλύτερες χώρες -η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία- τάσσονται τώρα υπέρ του σχεδίου της Επιτροπής της ΕΕ. Ως μέλη της G7, ζήτησαν την περασμένη εβδομάδα να ληφθούν “περαιτέρω μέτρα” για την αξιοποίηση των έκτακτων εσόδων που προκύπτουν από τα ρωσικά αποθέματα.
Στο Σάο Πάολο, ο Λίντνερ δήλωσε αιφνιδιαστικά ότι το σχέδιο είναι “ρεαλιστικό”, “νομικά ασφαλές” και μπορεί να εφαρμοστεί βραχυπρόθεσμα.
Αυτός ήταν ένας νέος τόνος, καθώς η γερμανική κυβέρνηση ήταν στο παρελθόν ένας από τους μεγαλύτερους κωλυσιεργούς στο θέμα αυτό. Το Βερολίνο είχε επανειλημμένα προειδοποιήσει για κρίση εμπιστοσύνης στο ευρώ, εάν οι Ευρωπαίοι απλώς οικειοποιούνταν τα αποθεματικά ή τα έσοδα που θα προκύπταν. Σε κάθε περίπτωση, τα δισεκατομμύρια θα έκαναν σημαντική διαφορά στον προϋπολογισμό της ΕΕ. Τα κράτη της ΕΕ συμφώνησαν πρόσφατα σε βοήθεια ύψους 50 δισεκατομμυρίων ευρώ για την Ουκρανία. Το ποσό αυτό προορίζεται να χρηματοδοτήσει τις τρέχουσες δαπάνες της κυβέρνησης του Κιέβου για τα επόμενα τέσσερα χρόνια.
Σε κάθε περίπτωση, τα δισεκατομμύρια θα έκαναν σημαντική διαφορά στον προϋπολογισμό της ΕΕ. Τα κράτη μέλη της ΕΕ συμφώνησαν πρόσφατα σε βοήθεια ύψους 50 δισεκατομμυρίων ευρώ για την Ουκρανία. Το ποσό αυτό προορίζεται να χρηματοδοτήσει τις τρέχουσες δαπάνες της κυβέρνησης του Κιέβου για τα επόμενα τέσσερα χρόνια.
Η Κομισιόν θα παρουσιάσει επίσης την πολυαναμενόμενη αμυντική στρατηγική της αυτή την εβδομάδα. Το σχέδιο προβλέπει την από κοινού προμήθεια περισσότερου στρατιωτικού εξοπλισμού και την ενίσχυση της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας.
Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη χρηματοδότησης. Στις πιο πρόσφατες διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατάφερε να διαπραγματευτεί μόνο 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ επιπλέον για την άμυνα – μέχρι το 2027.
Τα κράτη μέλη απορρίπτουν περαιτέρω αυξήσεις του προϋπολογισμού ή νέο χρέος της ΕΕ. Και εδώ, τα ρωσικά κονδύλια θα μπορούσαν να προσφέρουν κάποια ανακούφιση, αν χρησιμοποιηθούν για παραδόσεις όπλων στο Κίεβο.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163