Ένα «παράδοξο» φαινόμενο εκτυλίσσεται στην αγορά εργασίας της Ισπανίας και αυτό δεν είναι άλλο από την εκτίναξη των νέων προσλήψεων, την ίδια ώρα που το ποσοστό της ανεργίας είναι «κολλημένο» στο 11% (πάνω και από την Ελλάδα), δηλαδή σε ποσοστό που «αντιστοιχεί» σε κατάσταση ύφεσης.
Ωστόσο, η Ισπανία κάθε άλλο παρά βρίσκεται σε ύφεση, καθώς το ΑΕΠ της «τρέχει» με ρυθμούς πάνω από το ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ σχεδόν οι μισές νέες θέσεις εργασίας σε όλη την Ευρώπη δημιουργήθηκαν στην Ισπανία το 2023! Παρόλα αυτά η ανεργία δεν πέφτει, καθώς οι προσλήψεις αυτές αφορούν ιδίως μετανάστες, τους οποίους δεν μετρούν οι εκτιμήσεις της ισπανικής στατιστικής υπηρεσίας.
«Άλλες χώρες έχουν τέτοιο ποσοστό ανεργίας το πολύ σε περίοδο ύφεσης», λέει ο Μιγκέλ Καρντόσο, επικεφαλής οικονομολόγος για την Ισπανία στη μεγάλη τράπεζα BBVA, στην Handelsblatt.
Ωστόσο, πρόκειται για ένα καλό ποσοστό για την Ισπανία, το χαμηλότερο εδώ και 15 χρόνια. Το ποσοστό μειώθηκε κατά 1,1 ποσοστιαίες μονάδες πέρυσι. Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, ωστόσο, η ανεργία δεν αναμένεται πλέον να μειωθεί σημαντικά. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για αυτό.
Γιατί η Ισπανία προσελκύει μετανάστες
Τα διαρθρωτικά προβλήματα της αγοράς εργασίας επιδεινώνονται από την κατάρα της ίδιας της επιτυχίας της: οι νέες θέσεις εργασίας προσελκύουν νέους εργαζόμενους – και αυτοί αναζητούν εργασία.
Η Κομισιόν αναμένει ότι η οικονομία της Ισπανίας θα συνεχίσει να αναπτύσσεται ταχύτερα από τον μέσο όρο της ΕΕ τα επόμενα δύο χρόνια. Ωστόσο, αναμένει επίσης ότι το ποσοστό ανεργίας θα παραμείνει γύρω στο έντεκα τοις εκατό.
Η Τράπεζα της Ισπανίας προβλέπει μάλιστα ποσοστό άνω του 11% έως το 2026. Το δικαιολογεί αυτό με το γεγονός ότι δεν αναμένεται να δημιουργηθούν τόσες νέες θέσεις εργασίας τα επόμενα χρόνια, αλλά ότι ο ενεργός πληθυσμός θα συνεχίσει να αυξάνεται – κυρίως λόγω της μετανάστευσης.
Από το έτος της πανδημίας 2020, η Ισπανία είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη αύξηση του ενεργού πληθυσμού στην Ευρώπη μετά τη Γερμανία. Μόνο πέρυσι έφτασαν περισσότεροι από μισό εκατομμύριο μετανάστες, που αντιστοιχεί στο 1% του ισπανικού πληθυσμού. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι σε ηλικία εργασίας.
Επιλέγουν την τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ, παρόλο που η ανεργία στην Ισπανία είναι υψηλή και οι μισθοί χαμηλοί. Οι τελευταίοι αντιστοιχούν στο 88% του μέσου όρου της ΕΕ.
«Για τους μετανάστες, δεν μετράει μόνο το status quo, αλλά και η ανάπτυξη», εξηγεί ο Jesús Fernández-Huertas, ειδικός σε θέματα μετανάστευσης και αγοράς εργασίας στο Πανεπιστήμιο Carlos III της Μαδρίτης. «Μελέτες από προηγούμενους κύκλους δείχνουν ότι μια ισχυρή δυναμική στην αγορά εργασίας προσελκύει επίσης περισσότερους μετανάστες». Ωστόσο, αν αυτή επιβραδυνθεί, πολλοί μετανάστες που δεν μπορούν να βρουν δουλειά θα φύγουν.
Στο τέλος του περασμένου έτους, οι Κολομβιανοί, οι Βενεζουελάνοι και οι Μαροκινοί αποτελούσαν τις τρεις μεγαλύτερες ομάδες μεταναστών, σύμφωνα με την ισπανική εθνική στατιστική υπηρεσία. Οι Νοτιοαμερικανοί έρχονται επειδή μιλούν την ίδια γλώσσα, ενώ το Μαρόκο βρίσκεται κοντά στην Ισπανία.
Οι μετανάστες ανακουφίζουν τις ελλείψεις προσωπικού στον τουρισμό
Σε αντίθεση με τη Γερμανία, το συχνά χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των μεταναστών στην Ισπανία δεν αποτελεί απαραίτητα εμπόδιο για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας. Στον τουρισμό, τη μεγαλύτερη βιομηχανία στην Ισπανία, ακόμη και ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό μπορεί να βρει δουλειά. Ο κλάδος έψαχνε απεγνωσμένα για εργαζόμενους κατά την τελευταία χρονιά άνθησης. «Οι μετανάστες βοήθησαν στην επίλυση αυτού του προβλήματος», λέει ο οικονομολόγος της BBVA Καρντόσο.
Ωστόσο, η επίδρασή τους στην αγορά εργασίας είναι πολύπλοκη. Δεν αυξάνουν μόνο τον αριθμό των απασχολουμένων, γεγονός που μπορεί να δυσχεράνει τη μείωση του ποσοστού ανεργίας. Ζουν και καταναλώνουν επίσης στην Ισπανία – και ως εκ τούτου αποτέλεσαν επίσης σημαντική κινητήρια δύναμη της ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης πέρυσι. Αυτό με τη σειρά του εξασφαλίζει τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Σύμφωνα με την εθνική στατιστική υπηρεσία, 4 στις 10 θέσεις εργασίας πέρυσι πήγαν σε άτομα που γεννήθηκαν στο εξωτερικό. Ωστόσο, σύμφωνα με τον οικονομολόγο της BBVA Cardoso, η πλειονότητά τους ζει στην Ισπανία εδώ και αρκετά χρόνια. Όπως και οι άνθρωποι που γεννήθηκαν στην Ισπανία, έτσι και αυτοί έχουν αρχίσει τώρα να αναζητούν ξανά δουλειά.
Σύμφωνα με τον Cardoso, υπάρχουν δύο εξηγήσεις για αυτό:
- Είτε πήραν τα πάνω τους επειδή ορισμένες εταιρείες αύξησαν τους μισθούς κατά τη διάρκεια της δύσκολης αναζήτησης εργαζομένων.
- Είτε ο υψηλός πληθωρισμός και η αύξηση των ενοικίων τους ανάγκασαν να αναζητήσουν εργασία. Η ενεργοποίηση αυτών των «απελπισμένων», όπως είναι γνωστοί στην Ισπανία, είναι το δεύτερο φαινόμενο που εξηγεί την απότομη αύξηση του εργατικού δυναμικού πέρυσι – αν και σε πολύ μικρότερο βαθμό από τη μετανάστευση.
Το βασικό πρόβλημα της Ισπανίας είναι η υψηλή διαρθρωτική ανεργία
Όπως και η Γερμανία, η Ισπανία εξαρτάται από τους μετανάστες λόγω της γήρανσης του πληθυσμού της. Σύμφωνα με το Υπουργείο Ένταξης, Κοινωνικής Ασφάλισης και Μετανάστευσης, ο αριθμός των ατόμων που γεννήθηκαν στην Ισπανία και βρίσκονται σε εργάσιμη ηλικία μειώθηκε κατά μισό εκατομμύριο μεταξύ 2002 και 2021.
Ταυτόχρονα, το ποσοστό των ατόμων που γεννήθηκαν στο εξωτερικό και βρίσκονται σε ηλικία εργασίας αυξήθηκε κατά 4,2 εκατομμύρια άτομα.
Η Ισπανία κάνει διάκριση μεταξύ αλλοδαπών και ατόμων που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό.
«Η μετανάστευση δεν είναι ο καθοριστικός παράγοντας για το υψηλό ποσοστό ανεργίας της Ισπανία», λέει ξεκάθαρα ο Καρντόσο. Αντίθετα, ο λόγος είναι η υψηλή διαρθρωτική ανεργία. Αυτή έχει δύο αιτίες: Οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να βρουν εργαζόμενους με την απαραίτητη κατάρτιση.
Επιπλέον, τα επιδόματα ανεργίας και ορισμένες επιδοτήσεις δεν είναι καλά σχεδιασμένα και μπορούν να αποτρέψουν τους ανθρώπους από το να αποδεχτούν προσφορές εργασίας. «Ακόμη και με ποσοστό ανεργίας δώδεκα ή 13%, πολλές εταιρείες στην Ισπανία αντιμετωπίζουν προβλήματα στην κάλυψη κενών θέσεων εργασίας», λέει.
Αριθμός Πιστοποίησης Μ.Η.Τ.232163