«Δίκοπο μαχαίρι» η άνοδος των ξένων επενδύσεων – Γιατί οι κατευθυνόμενες σε ακίνητα δεν «βοηθούν» στην αλλαγή παραγωγικού μοντέλου

Αν και η άνοδος των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα, για άλλη μια φορά, τον Ιανουάριο 2025 είναι οπωσδήποτε καλοδεχούμενη, ωστόσο δεν απαντάται ο προβληματισμός για το υψηλό μερίδιο των ακινήτων στην σύνθεσή τους, το οποίο αποτελεί τροχοπέδη για την αλλαγή παραγωγικού μοντέλου της οικονομίας.

Τα στοιχεία για το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Ιανουαρίου 2025 που ανακοίνωσε η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) την Δευτέρα (24.3.2025) έδειξαν μια άνοδο των άμεσων ξένων επενδύσεων στα 448,9 εκατ. ευρώ, συγκριτικά με 355,1 εκατ. ευρώ πέρυσι και 263,9 πρόπερσι. Ωστόσο, έχει επισημανθεί πολλάκις πως όταν σχεδόν η μία στις δύο ξένες επενδύσεις που έρχονται στην Ελλάδα αφορά ακίνητα, τότε δεν θα πρέπει να περιμένουμε και μεγάλη πρόοδο στην προσπάθεια να οικοδομηθεί μια οικονομία πιο ανταγωνιστική και εξωστρεφής.

Και αυτό αντανακλάται άμεσα και σε άλλους δείκτες, καθώς όσο τα ακίνητα θα κατέχουν πρωτεύοντα ρόλο στις επενδύσεις, και όχι το παραγωγικό τους σκέλος, τόσο θα παραμένει ευρύ το εμπορικό έλλειμμα της ελληνικής οικονομίας. Είναι χαρακτηριστικό πως βάσει των στοιχείων της ΤτΕ, τον Ιανουάριο είχαμε άλλη μία διεύρυνση του ελλείμματος αγαθών, όπου η άνοδος των εισαγωγών ξεπέρασε αυτή των εξαγωγών.

Όπως σημείωνε ανάλυση του ΚΕΠΕ στις αρχές του μήνα, από το 7,4% που ήταν το μερίδιο των ακινήτων στις άμεσες ξένες επενδύσεις το 2013, εκτοξεύτηκε σε 33,5% το 2018, ενώ το 2023 -κάτω και από την επίδραση της Golden Visa- η χρονιά έκλεισε με ποσοστό 44,7%.

Σημειώνεται, πως ναι μεν οι επενδύσεις σε ακίνητα βραχυπρόθεσμα φέρνουν θέσεις εργασίας και αύξηση εισοδημάτων, όμως δεν συμβάλλουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, ούτε και στην παραγωγικότητα με την δημιουργία επιπρόσθετης αξίας σε μακροπρόθεσμη βάση.

Επιπλέον, σύμφωνα με την ανάλυση του ΚΕΠΕ, ο τομέας των υπηρεσιών είναι και αυτός ο οποίος κυριαρχεί στις άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα, καθώς ξεπέρασε τα 3 δισ. ευρώ την περίοδο 2019 – 2023.

Τι λέει η ιστορική εμπειρία

Θα πρέπει να επισημανθεί πως το ποσοστό των επενδύσεων είναι σημαντικό για να διατηρηθούν ψηλά οι αναπτυξιακοί ρυθμοί, αλλά δεν είναι… πανάκεια.

Προ της κρίσης χρέους, της χρεοκοπίας και των μνημονίων που ταλάνισαν την ελληνική οικονομία επί χρόνια, το ποσοστό των επενδύσεων ήταν ακόμα υψηλότερο απ’ ό,τι είναι σήμερα, και σαφέστατα, πιο κοντά στους ευρωπαϊκούς μέσους όρους. Ωστόσο, και τότε, προ του 2009, ένα ποσοστό 60% αφορούσε στα ακίνητα, γεγονός που «έστρωσε το έδαφος» για να καλλιεργηθούν τα λεγόμενα «δίδυμα ελλείμματα» με τα γνωστά επακόλουθα.

Αυτή η παρατήρηση αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία σήμερα, καθώς η διεθνής τάση στις επενδύσεις είναι να κατευθύνονται προς την καινοτομία και την προηγμένη τεχνολογία. Όσο, λοιπόν, μία οικονομία δεν στρέφεται σε παραγωγικές επενδύσεις σε αυτούς τους τομείς, είναι αναπόφευκτο να «μένει πίσω» σε σχέση με τον περίγυρο της και να χάνει σε ανταγωνιστικότητα.